Một nghiên cứu mới cho thấy 36 công ty nhiên liệu hóa thạch đã sản xuất lượng than, dầu và khí đốt, gây ra hơn 20 tỷ tấn khí CO2 trong năm 2023, chiếm một nửa lượng phát thải carbon toàn cầu. Báo cáo này củng cố lập luận về trách nhiệm của các công ty nhiên liệu hóa thạch trong cuộc khủng hoảng khí hậu. Dữ liệu của nghiên cứu trước đây đã được sử dụng trong các vụ kiện pháp lý nhằm buộc các công ty và nhà đầu tư chịu trách nhiệm về tác động môi trường.
Theo báo cáo, những công ty dẫn đầu về lượng khí thải bao gồm Saudi Aramco, Coal India, ExxonMobil, Shell và một số doanh nghiệp Trung Quốc. Nếu coi Saudi Aramco như một quốc gia, đây sẽ là nước phát thải lớn thứ tư thế giới sau Trung Quốc, Mỹ và Ấn Độ. Trong khi đó, lượng khí thải từ ExxonMobil tương đương với Đức - quốc gia phát thải lớn thứ 9 toàn cầu.
Mặc dù thế giới cần cắt giảm 45% lượng khí thải vào năm 2030 để giữ nhiệt độ toàn cầu không tăng quá 1,5°C so với thời kỳ tiền công nghiệp, lượng khí thải hiện vẫn đang tiếp tục gia tăng. Điều này làm trầm trọng thêm các hiện tượng thời tiết cực đoan, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống và sinh kế của hàng triệu người trên toàn cầu.
Báo cáo cho thấy hầu hết trong số 169 công ty có trong cơ sở dữ liệu Carbon Majors đều gia tăng sản lượng và lượng khí thải trong năm 2023 - năm nóng nhất từng được ghi nhận.
Bà Christiana Figueres, cựu lãnh đạo cơ quan khí hậu của Liên hợp quốc vào thời điểm Thỏa thuận Paris 2015 được thông qua, nhận định: "Những công ty này đang giữ thế giới phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch mà không có kế hoạch giảm sản xuất. Khoa học đã chỉ ra rõ ràng rằng chúng ta không thể quay lại việc khai thác nhiều hơn. Thay vào đó, chúng ta cần hướng đến một hệ thống kinh tế phi carbon bền vững hơn cho con người và hành tinh".
Ông Emmett Connaire, chuyên gia tại InfluenceMap, đơn vị thực hiện nghiên cứu, nhấn mạnh: "Bất chấp các cam kết về khí hậu, một nhóm nhỏ những công ty sản xuất nhiên liệu hóa thạch lớn nhất thế giới vẫn đang mở rộng quy mô sản xuất và gia tăng lượng khí thải. Điều này làm nổi bật tác động không cân xứng của họ đối với cuộc khủng hoảng khí hậu và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc áp dụng trách nhiệm doanh nghiệp".
Dữ liệu từ Carbon Majors đã được sử dụng làm bằng chứng trong các đạo luật mới tại New York và Vermont (Mỹ), yêu cầu các công ty nhiên liệu hóa thạch bồi thường thiệt hại khí hậu. Báo cáo cũng được các tổ chức pháp lý viện dẫn để xem xét các cáo buộc hình sự đối với lãnh đạo doanh nghiệp năng lượng và các hành động quản lý liên quan, như đơn khiếu nại của tổ chức ClientEarth chống lại tập đoàn đầu tư BlackRock vì gây hiểu lầm cho nhà đầu tư.
Theo báo cáo, 41% lượng khí thải năm 2023 đến từ than đá, 32% từ dầu mỏ, 23% từ khí đốt và 4% từ sản xuất xi măng. Ngoài ra, cơ sở dữ liệu cũng ghi nhận lượng khí thải lịch sử từ năm 1854 đến 2023, cho thấy 180 công ty chịu trách nhiệm cho 2/3 tổng lượng khí thải carbon từ thời Cách mạng Công nghiệp.
Ông Kumi Naidoo, Chủ tịch Sáng kiến Hiệp ước Chống Nhiên liệu Hóa thạch, nhấn mạnh: "Chúng ta đang sống trong thời điểm quan trọng của lịch sử nhân loại. Các chính phủ cần hành động quyết liệt để chấm dứt nguyên nhân cốt lõi của tình trạng biến đổi khí hậu, đó là cuộc khủng hoảng mở rộng khai thác nhiên liệu hóa thạch".
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!