Trong cuộc điều trần tại Ủy ban Phân bổ ngân sách của Hạ viện, Bộ trưởng Năng lượng Jennifer Granholm đã nhắc lại "vai trò quan trọng của năng lượng hạt nhân" trong việc cung cấp điện năng cho nước Mỹ. Nhưng dù chính quyền Tổng thống Joe Biden ủng hộ điện hạt nhân, vẫn chưa có dự án mới nào được thực hiện để thay thế các lò phản ứng hạt nhân truyền thống. Trên thực tế, 93 lò phản ứng còn lại ngày nay, cung cấp 18% lượng điện cho Mỹ, đang "già đi" nhanh chóng. 6 lò đã phải ngừng sử dụng từ năm 2017.
Tương lai của lĩnh vực hạt nhân sẽ dựa vào các lò phản ứng module cỡ nhỏ (SMR), tương tự như các lò đang dùng để vận hành tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân. Các lò SMR được quảng bá là lựa chọn rẻ tiền hơn các lò phản ứng hạt nhân truyền thống, nhờ thời gian xây dựng ngắn hơn và cần ít nhiên liệu hơn để vận hành, dẫn tới ít rác thải hạt nhân hơn.
Công nghệ SMR đã được nghiên cứu phát triển vài thập kỷ qua, giờ đã đến lúc sử dụng loại lò này trong bối cảnh Mỹ vừa thông qua Đạo luật Giảm lạm phát (IRA), theo đó sẽ hỗ trợ tới 30% mức đầu tư. Một số công ty Mỹ đang tự thiết kế các lò SMR hoặc lò AMR (lò phản ứng module nâng cao) của riêng mình. Nhưng chỉ có một công ty là NuScale ở Porland được Ủy ban Quản lý hạt nhân (NRC) cấp phép. Giấy phép mới được cấp tháng 1/2023, tức là 6 năm sau khi công ty đệ đơn.
NuScale ban đầu dự kiến nhà máy gồm 6 module trọng điểm của mình sẽ được vận hành đầy đủ vào năm 2026 tại in Idaho Falls, bang Idaho, nhưng việc trì hoãn cấp phép đã đẩy lùi thời hạn này đến năm 2030.
Bên cạnh NuScale, TerraPower là một công ty được tỷ phú Bill Gates hỗ trợ, dự kiến sẽ động thổ lò phản ứng đầu tiên của mình mang tên Natrium vào tháng tới tại Kemmerer, Wyoming. Lò Natrium sẽ được xây dựng gần một nhà máy điện sắp phải đóng cửa vào năm 2028. Khác với mô hình NuScale và giống với các lò phản ứng thông thường, sử dụng nước áp lực, lò Natrium dựa trên "công nghệ muối nấu chảy", không gây nguy cơ nổ và không đòi hỏi cấu trúc chứa bằng bê tông truyền thống.
Một công ty khởi nghiệp khác của Mỹ là Tập đoàn Hạt nhân siêu an toàn (USNC, có trụ sở tại Seattle) đang dự định xây nhà máy của mình tại Champagne, bang Illinois, dự kiến vận hành vào đầu năm 2027. Người quản lý bộ phận hạt nhân của công ty, ông Daniel Stout cho biết cũng như với các SMR khác, mô hình của USNC bao gồm nhiều phần cơ bản, giúp giảm chi phí và thời gian xây dựng.
Theo thăm dò của Viện Gallup, người dân Mỹ vẫn đang chia rẽ về việc sử dụng năng lượng hạt nhân, dù số người phản đối đang giảm dần từ 54% vào năm 2016 xuống còn 47% vào năm 2022.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!