Bảo tàng tưởng niệm vụ thảm sát Ustica ở Bologna, Italy, ngày 26/6/2020. (Ảnh: Getty Images)
Ông Giuliano Amato đã tuyên bố trong một cuộc phỏng vấn mới rằng vụ "vụ thảm sát Ustica" vào năm 1980 là do nỗ lực bất thành của Pháp và Mỹ nhằm bắn hạ máy bay mà họ tin rằng đang chở nhà lãnh đạo Gaddafi quá cố của Libya.
Nguyên nhân chính xác của vụ bắn rơi máy bay mang số hiệu Itavia 870 từ Bologna đến Sicily vào ngày 27/6/1980 vẫn còn là một bí ẩn và thủ phạm vẫn chưa được xác định. Chiếc máy bay McDonnell Douglas DC-9 bị rơi ở khu vực giữa đảo Ponza (thuộc vùng Lazio của Italy) và Ustica (hòn đảo nhỏ của Italy ở biển Tyrrhenian), khiến toàn bộ 81 người trên máy bay thiệt mạng.
Một số người tin rằng nguyên nhân là do một vụ đánh bom khủng bố gây ra, nhưng các nhà phê bình chỉ ra rằng thiếu bằng chứng về chất nổ trong các mảnh vỡ được thu hồi. Một giả thuyết khác cho rằng chiếc máy bay phản lực đã vô tình bị bắn rơi trong một cuộc không chiến được cho là giữa các máy bay chiến đấu của Libya, Pháp và Mỹ trong một vụ ám sát của NATO nhằm vào một chính trị gia "quan trọng" của Libya.
Cựu Thủ tướng Italy Giuliano Amato. (Ảnh: AP)
"Kịch bản đáng tin cậy nhất là trách nhiệm của lực lượng không quân Pháp, đồng lõa với Mỹ và những người đã tham gia vào cuộc chiến trên bầu trời vào tối 27/6/1980", ông Amato tuyên bố trong một cuộc phỏng vấn "gây bão" với nhật báo la Repubblica của Italy được xuất bản hôm 2/9.
Ông Amato tuyên bố, một kế hoạch đã được đưa ra để tấn công chiếc máy bay mà ông Gaddafi đang bay trên đó, đồng thời nhấn mạnh rằng NATO đã tìm cách "mô phỏng một cuộc tập trận với nhiều máy bay đang hoạt động, trong đó một tên lửa được cho là được bắn đi".
Ông Gaddafi được cho là sẽ trở về sau cuộc họp ở Nam Tư trên một chiếc máy bay quân sự qua vùng không phận. Tuy nhiên, theo cựu Thủ tướng Amato, Italy đã cảnh báo ông Gaddafi và nhà lãnh đạo Libya đã thay đổi kế hoạch bay của mình. Các quan chức NATO đã phủ nhận có bất kỳ hoạt động quân sự nào trong khu vực vào đêm xảy ra thảm kịch.
Xác chiếc máy bay xấu số trong bảo tàng. (Ảnh: AP)
Trong khi đó, Cung điện Elysee từ chối bình luận về nhận xét của ông Amato vào ngày 2/9. Thủ tướng đương nhiệm Italy, bà Giorgia Meloni cho biết, những tuyên bố của người tiền nhiệm là "đáng được chú ý" nhưng kêu gọi ông chia sẻ bằng chứng nếu có.
Amato thừa nhận trong cuộc phỏng vấn rằng ông không có bằng chứng chắc chắn, nhưng thách thức Tổng thống Pháp Emmanuel Macron xác nhận hoặc bác bỏ các cáo buộc nhằm "xóa bỏ nỗi xấu hổ đang đè nặng lên nước Pháp".
Những cáo buộc về sự liên quan của Pháp không phải là mới, vì Tổng thống và Thủ tướng Italy vào thời điểm xảy ra vụ việc, Francesco Cossiga, cũng đổ lỗi vụ tai nạn là do một tên lửa của Pháp và cho biết, các điệp viên Italy thực sự đã báo cho ông Gaddafi về một vụ ám sát.
Lãnh đạo Libya Muammar Gaddafi cuối cùng đã bị sát hại bởi các chiến binh nổi dậy được phương Tây hậu thuẫn trong chiến dịch ném bom của NATO, được tiến hành với lý do là vùng cấm bay trong cuộc nội chiến ở Libya trong năm 2011.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!