Tình trạng hạn hán kéo dài đã làm cạn kiệt nước trên các tuyến đường thủy vốn là tuyến huyết mạch lưu thông trong khu vực, cản trở việc vận chuyển ngũ cốc xuất khẩu cũng như gián đoạn nguồn cung các loại hàng hóa, vật tư thiết yếu.
Lượng mưa dưới mức trung bình - ngay cả trong mùa mưa - đã gây ra thảm họa cho Amazon và nhiều vùng ở Nam Mỹ kể từ năm 2023, đồng thời thúc đẩy các vụ cháy rừng tồi tệ nhất trong hơn một 10 năm qua ở Brazil và Bolivia. Các nhà nghiên cứu cho biết biến đổi khí hậu là nguyên nhân chính.
Các nhà khoa học dự đoán mực nước sông Amazon có thể tiếp tục giảm trong 1 - 2 tuần tới và sẽ không phục hồi hoàn toàn cho đến năm 2026. Năm 2023, hạn hán đã trở thành một cuộc khủng hoảng nhân đạo vì những người sống phụ thuộc vào sông ngòi bị cô lập mà không có thức ăn, nước uống hoặc thuốc men.
Năm nay, chính quyền Brazil đã ban bố tình trạng báo động do hạn hán. Theo Quân đoàn phòng vệ dân sự bang Amazonas, bang này đã bị tổn thất nặng nề, ít nhất 62 thành phố đang trong tình trạng khẩn cấp với hơn 0,5 triệu người bị ảnh hưởng.
Do khu vực này không bao giờ phục hồi hoàn toàn do lượng mưa theo mùa yếu hơn mức thông thường, tác động của hạn hán trong năm 2023 có thể sẽ lặp lại trong năm nay hoặc đạt đến mức cực đoan mới. Theo trang web của cảng Manaus, mực nước sông Rio Negro đo được là 12,66 mét vào ngày 4/10, vượt qua mức thấp nhất mọi thời đại được ghi nhận vào năm 2023 và vẫn đang giảm nhanh chóng.
Rio Negro là một nhánh chính của sông Amazon - con sông lớn nhất thế giới tính theo thể tích. Cảng Manaus nằm gần "điểm giao nhau của các vùng nước" - nơi sông Negro gặp sông Solimoes - và mực nước tại đây cũng giảm xuống mức thấp kỷ lục trong tuần này.
Các chuyến hàng ngũ cốc đã bị đình trệ lại trên sông Madeira - một nhánh khác của sông Amazon - do mực nước thấp. Hạn hán cũng đã làm suy giảm hoặc cạn kiệt sản lượng điện của các nhà máy thủy điện - nguồn cung điện chính của Brazil.
Thời tiết khắc nghiệt và khô hạn đang ảnh hưởng đến nhiều nơi ở khu vực Nam Mỹ, với sông Paraguay cũng ở mức thấp chưa từng thấy. Con sông này bắt nguồn từ Brazil, chảy qua Paraguay và Argentina đến Đại Tây Dương.
Nhiệt độ cực cao và khô hạn tương tự đang góp phần gây ra các đám cháy rừng Amazon. Theo dữ liệu từ cơ quan nghiên cứu không gian của Brazil, Bolivia đang trên đà phá kỷ lục về số vụ cháy rừng cao nhất từng được ghi nhận.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!