Kết quả nghiên cứu được công bố hôm 17/6 cho thấy.
Viện phân tích tài chính và kinh tế năng lượng (IEEFA) cho biết mặc dù chỉ 10% số nhà máy điện than hiện hữu dự kiến đóng cửa vào năm 2030, nhưng nhiều nhà máy khác cũng có thể đóng cửa nếu nỗ lực xác định các định hướng khác.
Paul Jacobson - tác giả chính của báo cáo - nói: "Vấn đề chính ở đây là thiếu một hệ thống các giao dịch từ than thành năng lượng sạch được xác định rõ ràng, có hợp đồng và có khả năng thanh toán tài chính".
Khoảng 15,5 tỷ tấn carbon dioxide được tạo ra mỗi năm bởi 2.000 gigawatt năng lượng từ than. Cơ quan Năng lượng Quốc tế cho biết lượng khí thải cần phải về mức 0 vào năm 2040 nếu nhiệt độ tăng vẫn ở ngưỡng 1,5℃.
Tuy nhiên, việc nhà máy điện than ngừng hoạt động rất tốn kém, đặc biệt nếu các nhà máy vẫn đang trong quá trình trả nợ hoặc bị ràng buộc với các hợp đồng mua bán điện (PPA), trong đó cam kết cung cấp điện kéo dài nhiều thập kỷ.
Các chính phủ đang tìm kiếm các giải pháp để chi trả cho quá trình chuyển đổi (từ điện than sang năng lượng sạch) - bao gồm Cơ chế chuyển đổi năng lượng của Ngân hàng Phát triển châu Á - nhưng chỉ có một số ít dự án được thực hiện.
800 nhà máy chuyển đổi khả thi được IEEFA xác định bao gồm khoảng 600 nhà máy được xây dựng cách đây 30 năm trở lên, nhiều cơ sở trong số đó đã trả được nợ và không còn bị ràng buộc bởi các PPA dài hạn.
Với tỷ suất lợi nhuận từ năng lượng tái tạo hiện đủ để trang trải chi phí thay thế các nhà máy điện than, việc ngừng hoạt động 200 nhà máy còn lại được xây dựng cách đây từ 15 đến 30 năm cũng có thể khả thi, mặc dù vẫn còn những trở ngại, bao gồm trợ cấp nhiên liệu hóa thạch làm tăng giá trị tài sản.
Việc ngừng hoạt động các nhà máy điện than mới hơn sẽ là một thách thức tài chính lớn hơn, đặc biệt ở các quốc gia vẫn đang xây dựng công suất mới - bao gồm cả Việt Nam.
Các nhóm môi trường đã chỉ trích việc tài trợ cho quá trình chuyển đổi nhằm trả tiền cho những đối tượng gây ô nhiễm để họ không tiếp tục gây ô nhiễm. Tác giả nghiên cứu Jacobson cho biết cần phải có "hàng rào bảo vệ" để tránh tạo ra những động cơ sai trái.
Ông nói: "Các công ty - tiếp tục xây dựng những nhà máy điện than mới trong khi tìm kiếm sự nhượng bộ để xây dựng năng lượng tái tạo - sẽ không được phép sử dụng nguồn năng lượng đó để hưởng lợi từ việc này".
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!