Tuyên bố được Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan đưa ra hôm 13/6, khi ông đang có mặt tại Ấn Độ để chuẩn bị những bước cuối cùng cho chuyến thăm Mỹ của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tới Mỹ vào ngày 22/6 tới.
Phát biểu tại một cuộc họp của giới kinh doanh và công nghiệp ở thủ đô New Delhi của Ấn Độ, Cố vấn An ninh quốc gia Nhà Trắng Jake Sullivan cho biết, về cơ bản các thỏa thuận giữa Mỹ và Ấn Độ trong khuôn khổ chuyến thăm Mỹ cấp nhà nước sắp tới của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi sẽ được thiết kế để loại bỏ các rào cản trong thương mại quốc phòng, công nghệ cao trong đầu tư vào Ấn Độ và Mỹ.
"Chúng ta chờ đợi chuyến thăm cấp nhà nước của Thủ tướng Modi tới Washington vào tuần tới. Một số kết quả chuyến thăm không chỉ là những gạch đầu dòng trên giấy. Về cơ bản, chúng được đưa ra để loại bỏ các rào cản trong thương mại quốc phòng, công nghệ cao, trong đầu tư vào mỗi quốc gia. Những rào cản đó đang kìm hãm các nhà khoa học và nhà nghiên cứu của chúng ta".
Ông Jake Sullivan cũng nêu rõ, bước đi nói trên liên quan đến những lĩnh vực như nghiên cứu và phát triển, công nghệ viễn thông 5G và 6G, chuỗi cung ứng chất bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, điện toán tiên tiến và công nghệ sinh học, đặc biệt là loại bỏ các rào cản đối với thương mại chiến lược.
Trước đó, trong chuyến thăm Ấn Độ của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin hồi đầu tháng này, hai bên cũng nhất trí thúc đẩy mạnh mẽ việc hợp tác cùng nghiên cứu và ứng dụng công nghệ cao mới về quân sự và quốc phòng cũng như hợp tác cùng sản xuất những hệ thống vũ khí và khí tài quân sự hiện đại mà hai bên hiện đã có.
Những năm gần đây, hợp tác quốc phòng đã nổi lên "như một khía cạnh quan trọng nhất" trong quan hệ đối tác chiến lược Mỹ - Ấn Độ và là "động lực chính" của quan hệ song phương. Trong hai thập kỷ qua, Mỹ đã trở thành nhà cung cấp thiết bị quốc phòng quan trọng cho Ấn Độ. Kim ngạch thương mại quốc phòng giữa Mỹ và Ấn Độ đã tăng từ mức gần như bằng 0 của năm 2008 lên hơn 20 tỷ USD vào năm 2020.
Ấn Độ đã mua các hệ thống và nền tảng quân sự của Mỹ trị giá hơn 21 tỉ USD trong những năm qua, bao gồm: máy bay tác chiến đặc biệt C-130, máy bay vận tải hạng nặng C-17, máy bay tuần tra chống ngầm P-81, tên lửa chống hạm Harpoon, pháo M777, cùng nhiều vũ khí khác.
Mỹ đã giúp Ấn Độ có được tư cách thành viên trong các cơ chế kiểm soát xuất khẩu đa phương như Australia Group, thỏa thuận Wassenaar và cơ chế kiểm soát công nghệ tên lửa. Ngoài ra, Mỹ cũng đã chỉ định Ấn Độ là "Đối tác quốc phòng chính" duy nhất.
Những điều này cho thấy sự phát triển của quan hệ quốc phòng Ấn Độ - Mỹ dưới thời Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã phát triển vượt bậc. Các chuyên gia cho rằng, Washington dường như đã đặt New Delhi phần nào ngang hàng với các đồng minh thân cận nhất của mình.
Lợi ích chung trong thúc đẩy công nghiệp quốc phòng
Tại Ấn Độ, giới quan sát cho rằng chiến lược hợp tác quốc phòng giữa Mỹ và Ấn Độ hiện nay nhằm triển khai một học thuyết được gọi là "Răn đe phối hợp". Cụ thể, Ấn Độ là quốc gia đi đầu trong phong trào không liên kết, nước này trước sau vẫn kiên trì với nguyên tắc không liên minh với một bên nào. Vậy nhưng trong khi không liên minh thì Ấn Độ và Mỹ thông qua các cơ chế hợp tác quốc phòng, vẫn có thể cùng nhau "Răn đe phối hợp" những nguy cơ mà cả hai cùng cho rằng có khả năng đe dọa tới mình.
Ngoài ra, Ấn Độ hiện nay là một cường quốc hạt nhân, nhưng nếu nói về kho vũ khí truyền thống và vũ khí công nghệ cao thì hiện tới 60% là nhập khẩu từ Nga và Liên Xô trước đây. Việc đa dạng hóa kho vũ khí được xem là một trong những ưu tiên của New Dehli. Cơ chế hợp tác với Mỹ hiện nay có một điều đặc biệt không đơn thuần là các hợp đồng mua bán vũ khí, Washington còn sẵn sàng chuyển giao các công nghệ để Ấn Độ có thể tự sản xuất, hoặc ghép với các vũ khí do mình chế tạo ra để trở thành một phiên bản hoàn thiện hơn.
Hợp tác quốc phòng Mỹ - Ấn Độ trong an ninh khu vực
Nếu nhìn vào hai cơ chế liên kết mà Mỹ thiết lập gần đây nhất, một tại Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương là Quad và một tại Trung Đông là I2U2 thì sẽ thấy đều có Ấn Độ là một thành viên, phản ánh một vị trí quan trọng của Ấn Độ trong tầm nhìn chiến lược hiện nay của Washington. Một sự hợp tác chặt chẽ về công nghệ quốc phòng cho tới chia sẻ thông tin tình báo, rõ ràng sẽ là một cú hích ý nghĩa, thậm chí là không thể thiếu để Mỹ và Ấn Độ thực sự gắt kết về lợi ích và chiến lược với nhau.
Dự kiến trong tuần cuối tháng này, Thủ tướng Ấn Độ Modi sẽ có chuyến thăm cấp nhà nước tới Mỹ. Đây chính là chuyến thăm Mỹ đầu tiên của ông Modi trên cương vị thủ tướng. Nội dung hợp tác quốc phòng được hai bên đặc biệt nhấn mạnh, mà theo tuyên bố chính thức được đưa ra trước chuyến thăm, thì là bởi hai bên đang có những cam kết chung về một "Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do, cởi mở, thịnh vượng và an toàn".
Nói tóm lại, Ấn Độ dù sẽ không là đồng minh với Mỹ như Nhật Bản ở Thái Bình Dương hay Israel ở Trung Đông, nhưng New Delhi đang nổi lên như một đối tác không thể thiếu của Mỹ tại Ấn Độ Dương, Thái Bình Dương và trên trường quốc tế nói chung.
Thương mại quốc phòng ngày càng phát triển giữa Mỹ và Ấn Độ đã trở thành nền tảng quan trọng trong quan hệ hợp tác quốc phòng cũng như kinh tế, là một trong những nhân tố hàng đầu củng cố mối quan hệ song phương. Trong bối cảnh cục diện thế giới đang thay đổi nhanh chóng và đặt ra nhiều thách thức mới đối với cả Mỹ và Ấn Độ, hai nước bất kể những khác biệt và bất đồng còn tồn tại, đang tìm nhiều điểm tương đồng để phát huy quan hệ đối tác chiến lược hiện nay, vì lợi ích chung của cả hai bên cũng như lợi ích riêng của mỗi nước. Mối quan hệ giữa hai nước lớn này cũng được cho là nhân tố có tác động lớn đối với cục diện khu vực và quốc tế trong tương lai.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!