Tuần lễ cấp cao Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) năm 2023 đã chính thức khai mạc tại thành phố San Francisco, bang California, Mỹ. Ngoài hội nghị, một trong các sự kiện được dư luận đặc biệt chú ý, đó chính là cuộc gặp dự kiến giữa Tổng thống Mỹ Joe Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ diễn ra vào ngày 15/11. Hội nghị thượng đỉnh ở San Francisco, nếu diễn ra, sẽ là cuộc gặp trực tiếp đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ và Trung Quốc trong năm nay. Sự kiện được kỳ vọng không chỉ ổn định mối quan hệ hai nước mà còn giúp xây dựng một nền hòa bình, thịnh vượng của thế giới.
Hội đàm thượng đỉnh Mỹ - Trung Quốc dự kiến diễn ra bên lề Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) lần thứ 30 tại thành phố San Francisco, Mỹ trong tuần này. Đây cũng sẽ là cuộc gặp đầu tiên của hai nhà lãnh đạo sau 1 năm, kể từ sau cuộc gặp bên lề Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Bali, Indonesia.
Trong thời gian qua, Trung Quốc và Mỹ thường xuyên có những tương tác trên nhiều lĩnh vực và thúc đẩy các chuyến thăm con thoi của giới chức hai nước tới quốc gia của nhau nhằm xoa dịu quan hệ song phương. Thông qua các chuyến thăm, hai bên cũng cùng phát đi tín hiệu tích cực về việc ổn định và cải thiện quan hệ song phương.
Mặc dù còn nhiều khác biệt với nhiều vấn đề chưa được giải quyết, song cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Trung dự kiến diễn ra sắp tới được xem là chỉ dấu quan trọng nhằm giải quyết những căng thẳng trong quan hệ giữa hai cường quốc.
Ông Vinnie Aggarwal - Giáo sư khoa học chính trị, Trung tâm Apec Berkeley cho rằng: "Việc người đứng đầu Mỹ và Trung Quốc gặp nhau là một ý tưởng rất hay, vì giữa hai nước đang tồn tại nhiều bất đồng trong các vấn đề về chất bán dẫn, chuyển giao công nghệ và những thứ tương tự. Đây sẽ là cơ hội để hai bên ngồi lại với nhau tìm giải pháp ổn định quan hệ giữa hai nước lớn. Cuộc gặp bền lề APEC là thời điểm quan trọng và có thể là bước ngoặt trong quan hệ Mỹ - Trung, vốn đã xấu đi trong nhiều năm qua".
Ngoài ổn định quan hệ Mỹ - Trung, cuộc gặp thượng đỉnh lần này cũng được kỳ vọng sẽ đặt nền móng cho sự hợp tác mang tính xây dựng giữa hai nước trong tương lai trong việc giải quyết một số vấn đề lớn của thế giới, đặc biệt là về một số vấn đề toàn cầu cấp bách nhất như Trung Đông, Ukraine. Việc quản lý hiệu quả các mâu thuẫn, đối đầu, cũng như tìm ra các giải pháp nhằm tăng cường hợp tác, đối thoại giữa Mỹ và Trung Quốc không chỉ mang lại hòa bình, ổn định và thịnh vượng chung của hai nước mà cả thế giới.
Theo bà Patricia Kim - Chuyên gia về quan hệ Mỹ - Trung Quốc, Viện Brookings: "Kết quả quan trọng từ hội nghị APEC lần này phải là những cam kết vững chắc, một tín hiệu mà cả Tổng thống Mỹ Joe Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cần phải phát đi. Đó là họ có ý định nỗ lực cải thiện mối quan hệ Mỹ - Trung để đi vào chiều hướng ổn định và mang tính xây dựng hơn".
Cuộc gặp giữa Chủ tịch Trung Quốc và Tổng thống Mỹ lần này diễn ra sau những thăng trầm trong quan hệ song phương suốt thời gian qua, cho thấy hai bên đang cố gắng tìm kiếm một mô hình tương tác mới nhằm giúp quan hệ hai nước đạt được sự ổn định lâu dài.
Phía Mỹ kỳ vọng những gì trong cuộc gặp thượng đỉnh lần này?
Chính quyền Biden luôn tìm cách cân bằng sự cạnh tranh của Mỹ với Trung Quốc trong các lĩnh vực như kinh tế, quân sự và ngoại giao và hợp tác giải quyết các thách thức chung. Mục tiêu cao nhất trong cuộc gặp sắp tới có thể là nhằm thúc đẩy ổn định quan hệ song phương, chuyển quan hệ thù địch hiện nay sang một mô hình cạnh tranh có quản lý bền vững.
Phía Mỹ mong muốn trong cuộc gặp này, hai bên sẽ cùng tuyên bố nối lại kênh liên lạc quân sự giữa Mỹ và Trung Quốc. Kênh liên lạc này đã bị Trung Quốc cắt đứt từ tháng 8 năm ngoái. Mục tiêu này giúp giảm bớt căng thẳng quân sự ở châu Á - Thái Bình Dương và hợp tác với Trung Quốc trong các vấn đề toàn cầu. Các phát biểu gần đây bằng cách nhấn mạnh tầm quan trọng của tăng trưởng kinh tế và thương mại, chính quyền Biden cũng đang gửi đi tín hiệu rằng, quan hệ song phương không nhất thiết phải được xác định bằng xung đột.
Ngoài ra, nội dung cuộc gặp có thể sẽ xoay quanh các vấn đề bao gồm bất đồng đối với tham vọng kinh tế và thương mại của nhau, Đài Loan (Trung Quốc), nhân quyền cũng như những vấn đề địa chính trị quan trọng như cuộc chiến của Nga tại Ukraine, cuộc chiến Hamas - Israel hay vấn đề biến đổi khí hậu.
Trung Quốc đã phát đi những tín hiệu tích cực trước thềm hội nghị thượng đỉnh
Việc Chủ tịch Tập Cận Bình tham dự Hội nghị cấp cao APEC đã phản ánh sự coi trọng cao độ của Trung Quốc đối với hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương. Phó Chủ tịch Trung Quốc Hàn Chính tuần vừa rồi cũng tuyên bố, Bắc Kinh sẵn sàng cải thiện quan hệ với Washington nhằm thúc đẩy hợp tác cùng có lợi, quản lý các bất đồng một cách hợp lý. Gần đây, các cơ chế đối thoại, các nhóm làm việc được thành lập.
Hai nước cũng đang tham gia đối thoại, đàm phán về ngoại giao, biến đổi khí hậu, vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên, kiểm soát vũ khí và không phổ biến vũ khí hạt nhân. Trung Quốc đánh giá cao việc Mỹ gia hạn thỏa thuận hợp tác khoa học và công nghệ thêm 6 tháng, lần đầu tiên Mỹ tham gia gian hàng quốc gia tại hội chợ nhập khẩu Thượng Hải.
Trong một động thái có đi có lại, Trung Quốc đã ký các thỏa thuận để mua 3 triệu tấn đậu tương của Mỹ sau 6 năm cho thấy Trung Quốc sẵn sàng cải thiện quan hệ với Mỹ. Mặc dù nhìn chung dư luận không đặt nhiều kỳ vọng vào sự đột phá cho quan hệ Mỹ - Trung nhưng nhiều động thái này cho thấy cả hai cường quốc đang nỗ lực tìm cách "ổn định" mối quan hệ song phương sau những căng thẳng thời gian gần đây.
Cũng nhằm bày tỏ thiện chí mở đường cho cuộc gặp thượng đỉnh giữa lãnh đạo hai nước, trong cuộc gặp với Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong ngày 9/11, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen đã một lần nữa khẳng định, Mỹ không mong muốn phá vỡ quan hệ kinh tế với Trung Quốc và mong muốn một mối quan hệ kinh tế lành mạnh với Bắc Kinh nhằm mang lại lợi ích cho cả hai nước; nhất trí tăng cường liên lạc, cam kết hợp tác giải quyết các thách thức toàn cầu.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!