Theo dữ liệu vệ tinh mới của Chính phủ Brazil, sau 4 năm nạn phá rừng Amazon gia tăng ở đất nước này.
Từ tháng 1 đến tháng 6/2023, khu rừng nhiệt đới này được cảnh báo diện tích bao phủ đã giảm xuống 2.650 km2 (1.023 dặm vuông), từ 4.000 km2 trong cùng kỳ năm 2022 dưới thời cựu Tổng thống Jair Bolsonaro. Dữ liệu của năm nay bao gồm mức giảm 41% trong các cảnh báo cho tháng 6, đánh dấu sự bắt đầu của mùa khô khi nạn phá rừng có xu hướng tăng vọt.
João Paulo Capobianco, Thư ký điều hành của Bộ Môi trường, lưu ý rằng kết quả cả năm sẽ phụ thuộc vào một vài tháng đầy thử thách phía trước. Tuy nhiên, dữ liệu là một dấu hiệu đáng khích lệ đối với Tổng thống Lula, người đã vận động tranh cử vào năm 2022 với cam kết kiềm chế hoạt động khai thác gỗ trái phép và khắc phục tình trạng tàn phá môi trường diễn ra trong nhiệm kỳ của cựu Tổng thống Bolsonaro.
Nhà lãnh đạo cực hữu Bolsonaro đã làm suy yếu các cơ quan quản lý môi trường Brazil, khi ông kiên quyết phát triển vùng Amazon, tạo điều kiện để người dân lấn chiếm đất rừng. Họ đã được khuyến khích và nạn phá rừng Amazon đã tăng lên mức cao nhất trong 15 năm.
Dữ liệu về nạn phá rừng hôm 6/7 đến từ một hệ thống có tên là Deter, được quản lý bởi Viện Nghiên cứu Không gian Quốc gia Brazil. Đây là sáng kiến chủ yếu tập trung vào việc phát hiện nạn phá rừng theo thời gian thực. Các tính toán phá rừng chính xác nhất đến từ một hệ thống khác có tên là Prodes, với dữ liệu chỉ được công bố hàng năm.
Jair Schmitt, người đứng đầu bộ phận bảo vệ môi trường tại Ibama, cơ quan môi trường liên bang của Brazil, cho biết trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại với The Associated Press: "Tóm lại, chúng tôi đang ưu tiên thực thi luật môi trường. Tuy nhiên, tình trạng thiếu nhân sự tiếp tục khiến việc triển khai nhiệm vụ không hề dễ dàng. Nhiều đặc vụ của Ibama đã nghỉ hưu và không được thay thế dưới thời chính quyền của cựu Tổng thống Bolsonaro. Tổng thống Lula đã cam kết khôi phục lực lượng này, nhưng số lượng nhân viên thực thi của Ibama vẫn ở mức thấp nhất trong 24 năm".
Theo ông Schmitt, Ibama cũng đã tăng cường giám sát từ xa, nơi nạn phá rừng được phát hiện thông qua hình ảnh vệ tinh. Bằng cách tham chiếu chéo với hồ sơ đất đai, có thể xác định chủ sở hữu của khu vực trong nhiều trường hợp, dẫn đến lệnh cấm vận, hạn chế khả năng tiếp cận các khoản vay tài chính và áp đặt các biện pháp trừng phạt khác.
Một chiến lược khác là bắt giữ hàng nghìn gia súc được nuôi bất hợp pháp trong các khu vực bị cấm. Ông Schmitt cho biết, biện pháp này đạt hiệu quả vì nó đưa ra hình phạt ngay lập tức, trong bối cảnh tiền phạt hiếm khi được trả ở Brazil do quy trình kháng cáo chậm.
Rodrigo Agostinho, người đứng đầu Ibama, đã lưu ý trong bài thuyết trình hôm 6/7 rằng giá trị tiền phạt áp dụng trong nửa đầu năm nay đã tăng 167% so với mức trung bình của giai đoạn 2019 - 2022 và cơ quan này đã cấm vận 2.086 khu vực, tăng 111%.
Trong khi cựu Tổng thống Bolsonaro công khai chỉ trích Ibama và ủng hộ việc hợp pháp hóa các khu vực rừng bị phá, Tổng thống Lula cho biết sẽ xây dựng lại cơ quan thực thi pháp luật rừng và cam kết sẽ trục xuất những kẻ xâm nhập khỏi các khu vực rừng được bảo vệ.
Tuy nhiên, có thể còn quá sớm để vui mừng về sự đảo chiều này trong xu hướng giảm phá rừng. Theo giám sát vệ tinh, chỉ riêng trong tháng 6 đã xảy ra 3.075 vụ cháy rừng ở Amazon, đánh dấu sự bắt đầu của mùa khô, con số cao nhất kể từ năm 2007.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!