Theo báo cáo của Liên hợp quốc, việc trồng cây cocaine và tổng sản lượng cocaine đạt mức cao kỷ lục vào năm 2021, năm gần nhất có dữ liệu và tiếp tục tăng đều đặn. Số người sử dụng cocaine trên toàn cầu cũng tăng dần so với mức ước tính 22 triệu ghi nhận trong cùng thời kỳ. Việc trồng cây cocaine cũng tăng cao kỷ lục, ở mức 35% của năm 2021 so với 2020. Các quốc gia trồng nhiều nhất là Bolivia, Colombia và Peru với tổng diện tích canh tác hơn 300 nghìn ha.
Ông Carlos Javier Perez - Chỉ huy Trung đoàn kỵ binh cơ giới số 1, Mexico cho biết: "Trong một tháng rưỡi kể từ đầu năm 2023, chúng tôi đã phát hiện được 27 đồn điền trồng cocaine trái phép".
Theo ông William Lowenstein - Nhà nghiên cứu các đối tượng nghiện ma túy: "Giống như cần sa, số người nghiện cocaine ngày càng trẻ hóa. Việc sử dụng càng sớm thì càng có nhiều hậu quả tiêu cực, dù là về sự phụ thuộc vào cocaine hay các vấn đề về thần kinh và xã hội".
Đối với ma túy đá (methamphetamine), trong khi gần 90% lượng chất cấm này bị thu giữ ở các khu vực là Đông Á - Đông Nam Á và Bắc Mỹ, dữ liệu cho thấy những thị trường này đã ổn định, trong khi nạn buôn bán vẫn gia tăng ở những nơi khác, chẳng hạn như Trung Đông và Tây Phi.
Ông Inshik Sim - Văn phòng Liên hợp quốc về phòng chống ma túy và tội phạm (UNODC) nhấn mạnh: "Các nhóm tội phạm có tổ chức luôn cố gắng tìm cách lách các biện pháp và hoạt động tuần tra của cơ quan thực thi pháp tại khu vực sông Mekong và cả Đông Nam Á. Vì vậy, vào năm 2022 và đầu năm 2023, chúng tôi đã lưu ý rằng hoạt động hàng hải đóng vai trò quan trọng đáng kể trong hoạt động buôn bán ma túy đá trong khu vực".
Báo cáo của Liên hợp quốc cũng chỉ ra những bất bình đẳng về kinh tế và xã hội liên quan các thách thức từ chất cấm, sự tàn phá môi trường, vi phạm nhân quyền do nền kinh tế ma túy bất hợp pháp gây ra và sự thống trị ngày càng tăng của ma túy tổng hợp. Tuy nhiên, có một thông tin có thể coi là tích cực từ báo cáo này là tốc độ thu giữ cocaine cũng được đẩy nhanh, các vụ bắt giữ cocaine tăng nhanh hơn so với tốc độ sản xuất .
Hiểm họa ma túy tại châu Âu
Nạn buôn bán ma túy lan rộng khắp thế giới, thậm chí ở các nước phát triển như châu Âu và Mỹ, hiểm họa ma túy đang gây ra nhiều lo ngại.
Ông Alexis Goosdeel - Giám đốc Trung tâm Giám sát châu Âu về ma túy và người nghiện ma túy: "Để mô tả tình trạng hiện tại, chúng tôi có ba từ khóa đó là: Mọi nơi, mọi thứ và mọi người. Đầu tiên là mọi nơi, ngày nay ma túy có ở khắp mọi nơi ở châu Âu, chưa bao giờ có nhiều loại ma túy có độ tinh khiết cao như vậy và ở giá ổn định hoặc thấp như vậy.
Thứ hai là mọi thứ, mọi thứ ngày nay được sử dụng hoặc có thể được sử dụng khiến gây nghiện. Và thứ ba là mọi người, những người chúng ta biết hoặc sống cùng, ai cũng có thể có một giai đoạn nghiện tạm thời hoặc mãn tính - điều này rất mới so với 10 năm trước. Và cuối cùng mọi người đều có thể phải đối mặt với hậu quả của bạo lực liên quan đến ma túy trên lãnh thổ của Liên minh châu Âu".
Bà Ylva Johansson - Ủy viên Ủy ban châu Âu phụ trách nội vụ cho rằng: "Ma túy không chỉ hủy hoại sức khỏe con người mà còn hủy hoại xã hội của chúng ta. Tội phạm ma túy dùng lợi nhuận từ việc buôn bán ma túy để mua người, mua cảnh sát. Bạo lực ngày càng gia tăng về quy mô và mức độ tàn bạo... Đặc biệt đáng lo ngại hiện nay là sự gia tăng của ma túy tổng hợp Fentanyl.
Như những gì phía Mỹ cho biết, năm ngoái nước Mỹ có tới 107.000 người chết sau khi dùng ma túy tổng hợp, 70% trong số đó dùng fentanyl. Fentanyl và các chất dạng thuốc phiện tổng hợp khác rất dễ sản xuất, chúng có thể sản xuất tại chỗ không cần buôn lậu xuyên lục địa, dễ dàng vận chuyển. Chúng cực kỳ mạnh, nguy hiểm chết người. Chúng ta phải đảm bảo rằng hiện tại của nước Mỹ không trở thành tương lai của châu Âu".
Mỹ lo ngại nguy cơ từ ma túy mới Xylazine
Gần đây, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) đã cảnh báo về một loại ma túy mới có tên gọi là Xylazine. Đây là loại thuốc vốn chỉ dùng trong lĩnh vực thú y, nhưng hiện nay đã trở thành một trong những nguy cơ gây nghiện hàng đầu ở tất cả 50 bang của Mỹ. Loại thuốc này thậm chí còn được ví là "thuốc thây ma - zombie) vì nó có khả năng tạo thành những vết loét nghiêm trọng trên cơ thể khiến nạn nhân cực kỳ đau đớn.
Anh Martin ở bang New York là một người nghiện ma túy đã nhiều năm, nhưng gần đây sau khi vô tình sử dụng một loại ma túy mới là xylazine, đã để lại cho anh Martin những vết thương ở chân và cánh tay khó có thể phục hồi.
"Những người nghiện thường dùng thứ này để cắt cơn, còn về phía những người bán thì ai cũng muốn làm giàu. Xylazine rẻ hơn cả heroine, tôi đoán đó là lý do tại sao các con nghiện sử dụng nó. Nó tệ, nhưng bạn biết làm gì khi đang lên cơn nghiện".
Thống kê trong giai đoạn 12 tháng tính đến tháng 8/2022, đã có hơn 60 nghìn người Mỹ tử vong do sử dụng xylazine. Báo cáo của Cục quản lý ma túy Mỹ cũng cho thấy, tới tháng 10/2022, các bang miền Nam nước Mỹ đã chứng kiến mức gia tăng mạnh nhất về số lượng người nghiện ma túy sử dụng xylazine. Nếu so sánh với năm 2021, mức tăng này lên tới hơn 190%.
Chị Jazmyna Fanini - Y tá, Tổ chức Saint Ann's Corner of Harm Reduction: "Tình trạng đang trở nên ngày càng tồi tệ. Cụ thể, với loại ma túy xylazine, nó sẽ khiến tổ chức mô ở khu vực tiêm chích bị phân hủy cho đến khi chạm đến xương hoặc thậm chí họ phải cắt cụt cả chân tay".
Bà Bridget Brennan - Công tố viên đặc biệt về ma túy của Thành phố New York, Mỹ: "Hiện nay chúng tôi đang sử dụng loại thuốc giải ma túy là Narcan cho heroine và fentanyl, tuy nhiên nó lại không hiệu quả khi các loại ma túy này được trộn với xylazine. Do đó, khó có khả năng cứu sống những người nghiện bị sốc loại ma túy hỗn hợp fentanyl và xylazine".
Khó khăn hiện nay là đến ngày 28/2 vừa qua, Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ mới chính thức coi xylazine là ma túy, trong khi hàng trăm, thậm chí là hàng nghìn cơ sở điều chế xylazine đã mọc lên ở nhiều bang. Không chỉ tại Mỹ, khu vực châu Âu cũng ghi nhận sự xuất hiện của xylazine ở Anh, Pháp, Bỉ, Hà Lan…, dấu hiệu cho thấy một đại dịch ma túy mới có thể nguy cơ xảy ra ở quy mô toàn cầu.
Gần đây, Chính phủ Mỹ bắt đầu xác định xylazine là "mối đe dọa mới của đất nước". Lần đầu tiên trong lịch sử, nguy cơ từ một loại ma túy được Chính phủ Mỹ đặt ngang hàng với khủng bố sinh học, bệnh truyền nhiễm gây tử vong hay biến đổi khí hậu - những mối đe dọa được đánh giá là có thể gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng ở tầm cỡ quốc gia.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!