Cảnh báo trên được đưa ra sau khi một nhóm nghiên cứu thu thập muỗi Aedes aegypti ở Việt Nam, Campuchia và một số quốc gia khác để kiểm tra khả năng kháng thuốc trừ sâu thông thường của chúng. Kết quả nghiên cứu cho thấy, ngay cả khi nồng độ của các hóa chất diệt côn trùng được nâng lên gấp 10 lần, khoảng 80% số muỗi thu thập tại Hà Nội vẫn sống sót.
Nhóm nghiên cứu đã xác định được một đột biến gen mới giúp loại muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết này có khả năng kháng thuốc trừ sâu thông thường cao hơn. Ngoài bệnh sốt xuất huyết, đây còn là loại muỗi truyền bệnh sốt vàng và virus Zika.
Trước đó, vào tháng 1/2023, các nhà khoa học Nhật Bản phát hiện ra một loạt đột biến khiến một số loài muỗi ở châu Á hầu như "miễn dịch" đối với các hóa chất diệt muỗi phổ biến nhóm pyrethroid như permethrin.
Nhà khoa học Shinji Kasai, Giám đốc Khoa Côn trùng học Y học tại Viện Các bệnh truyền nhiễm quốc gia Nhật Bản và nhóm của ông đã kiểm tra muỗi từ một số quốc gia ở châu Á cũng như Ghana và phát hiện ra một loạt đột biến khiến một số loài muỗi hầu như "miễn dịch" đối với các hóa chất diệt muỗi phổ biến nhóm pyrethroid như permethrin.
Ông Kasai cho biết, ở Campuchia, hơn 90% muỗi Aedes aegypti có sự kết hợp của các biến thể, dẫn đến loài này có khả năng kháng thuốc diệt muỗi rất cao. Ông phát hiện, một số chủng muỗi có khả năng kháng thuốc gấp 1.000 lần, so với mức 100 lần từng được ghi nhận trước đây. Điều này có nghĩa là mức độ thuốc diệt côn trùng thường tiêu diệt gần 100% số muỗi trong một mẫu nhưng hiệu quả thực tế chỉ đạt khoảng 7%. Ngay cả khi dùng liều thuốc mạnh hơn gấp 10 lần cũng chỉ tiêu diệt được 30% số muỗi siêu kháng thuốc.
Khả năng kháng thuốc cũng được phát hiện ở loài muỗi Aedes albopictus, mặc dù ở mức độ thấp hơn. Nguyên nhân có thể là do loài muỗi này có xu hướng kiếm ăn ngoài trời, thường là hút máu các loài động vật và do vậy, có thể ít phơi nhiễm với thuốc diệt muỗi hơn so với loài muỗi Aedes aegypti thích hút máu người.
Nghiên cứu cũng cho thấy một số thay đổi di truyền có liên quan đến khả năng kháng thuốc ở muỗi với mức độ kháng thuốc khác nhau. Ví dụ, muỗi từ Ghana cũng như ở một số vùng của Indonesia và vùng lãnh thổ Đài Loan (Trung Quốc) vẫn khá nhạy cảm với các hóa chất diệt muỗi hiện có, đặc biệt là ở liều lượng cao hơn.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!