NHÌN LẠI TRẬN ĐỘNG ĐẤT NGÀY ĐẦU NĂM 2024 TẠI NHẬT BẢN
Thảm họa động đất vào những ngày đầu năm 2024 mạnh 7,6 độ, diễn ra ở độ sâu 10km, đã làm rung lắc bán đảo Noto, tỉnh Ishikawa và khu vực xung quanh, ở miền Trung Nhật Bản. Trận động đất đã khiến hàng hàng trăm người thương vong, hàng chục nghìn gia đình phải sơ tán. Lực lượng cứu hộ đang chạy đua với thời gian để tìm kiếm người sống sót.
Theo số liệu cập nhật đến sáng 4/1, đã có 73 người thiệt mạng do trận động đất và con số này dự kiến sẽ còn tăng lên. Trận động đất kinh hoàng còn khiến hàng loạt các tòa nhà sụp đổ, trở thành một đống đổ nát, gây thiệt hại lớn về hạ tầng, khiến các con đường bị đứt gãy, sạt lở và gây ra hỏa hoạn lớn. Những đám cháy dữ dội thiêu hủy hơn 200 ngôi nhà. Lửa vẫn đang hoành hành ở một số khu vực giữa lúc dư chấn và các đống đổ nát trên đường cản trở hoạt động cứu hộ.
Đáng lo ngại hơn, một cơn sóng thần cao 1,2 mét đã đổ vào bờ biển Nhật Bản do ảnh hưởng động đất. Trong ngày 1/1, giới chức Nhật Bản liên tục đưa ra cảnh báo sóng thần. Thậm chí, ngay cả quốc gia láng giềng Hàn Quốc cũng ghi nhận đợt sóng thần đổ vào bờ biển phía Đông trong ngày 1/1 do dư chấn động đất từ Nhật Bản. Đến tối 1/1, Trung tâm cảnh báo sóng thần Thái Bình Dương mới cho biết, nguy cơ sóng thần đã qua.
NGƯỜI DÂN HỖ TRỢ NHAU, CHÍNH PHỦ TUNG HÀNG LOẠT BIỆN PHÁP CỨU HỘ CỨU TRỢ SAU ĐỘNG ĐẤT
Ngay giữa lúc hoạn nạn như thế này, một phẩm chất đặc biệt của người Nhật Bản lại càng rõ hơn, đó là sự kiên cường vượt qua khó khăn. Chính vì điều kiện địa chất tự nhiên của Nhật Bản thường xuyên xảy ra động đất mà "có lẽ trên Trái đất này hiếm có một dân tộc nào có mức độ sẵn sàng ứng phó với thảm họa cao như vậy". Đây là lời của một vị giáo sư chuyên về thảm họa tại Đại học Tokyo nói với truyền thông nước ngoài.
Ba ngày sau trận động đất, tại khu vực tâm chấn, mọi thứ đang trong tình trạng hoang tàn, đổ nát. Hàng chục nghìn ngôi nhà đã bị phá hủy. Rất nhiều người đã thiệt mạng hoặc bị thương nặng khi bị vùi dưới đống đổ nát của cơn địa chấn ngay ngày đầu năm. Công tác cứu hộ đang được gấp rút triển khai. Trong lúc này, sự chung tay của cộng đồng là điều quý báu. Như tại một trạm xăng, các nhân viên đã cung cấp xăng dầu miễn phí cho các phương tiện cần thiết.
Trận động đất này à trận mạnh nhất trong vòng 7 năm qua. Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio cho biết, một con đường bị hư hại đã "cắt đứt" lối vào khu vực ảnh hưởng thiên tai. Lực lượng cứu hộ hiện gặp rất nhiều khó khăn trong việc tiếp cận mũi phía Bắc của bán đảo Noto.
Thủ tướng Kishida Fumio cho biết: "Công tác cứu trợ các nạn nhân đang là cuộc chạy đua với thời gian, và chúng ta đang ở giai đoạn quan trọng nhất".
Ngày 3/1, lực lượng cứu hộ đã được Chính phủ Nhật Bản tăng cường từ 1.000 lên 2.000 nhân sự. Và giới chức nước này vẫn đưa ra cảnh báo về sạt lở đất. Chính phủ Nhật Bản nhanh chóng khuyến cáo người dân tìm nơi trú ẩn an toàn, lánh nạn đến những nơi kiên cố và sẽ được phát nhu yếu phẩm cần thiết. Wifi được cung cấp miễn phí tại các tỉnh bị ảnh hưởng để người dân duy trì liên lạc. Đường dây nóng cứu trợ liên tục được phát đi trên ti vi bằng nhiều thứ tiếng, bao gồm cả tiếng Việt.
THIỆT HẠI ĐƯỢC HẠN CHẾ TỐI ĐA DÙ ĐỘNG ĐẤT CÓ CƯỜNG ĐỘ MẠNH
Nhiều chuyên gia nhận định, với độ lớn 7,6, đáng lẽ trận động đất này đã có thể gây thương vong thảm khốc hơn thế nhiều. Tuy nhiên, trên thực tế, thiệt hại về người và của đã được hạn chế một cách tối đa, đó là nhờ công tác cảnh báo sớm tại Nhật Bản.
Nằm trong vòng cung "Vành đai lửa" gồm núi lửa và rãnh đại dương bao quanh lưu vực Thái Bình Dương, mỗi năm Nhật Bản phải hứng chịu hơn 2.000 trận động đất có thể cảm nhận được. Trận động đất mạnh 7,6 độ xảy ra vào ngày 1/1 đã khiến trên 70 người thiệt mạng, phá hủy các tòa nhà, làm hàng chục nghìn ngôi nhà bị mất điện và người dân ở một số khu vực ven biển phải sơ tán đến vùng đất cao hơn. Và cho đến nay chưa có số liệu cuối cùng.
Trong 30 năm qua, đây là trận động đất có độ mạnh thứ hai sau trận động đất gây ra sóng thần và sự cố rò rỉ phóng xạ tại nhà máy điện hạt nhân Fukushima vào năm 2011. Tuy có cường độ mạnh nhưng mức độ gây thiệt hại đang ở mức thấp hơn rất nhiều so với những trận động đất có cường độ thấp hơn trước đây, như động đất Kobe năm 1995 hay trận động đất Kumamoto năm 2016 đều mạnh 7,3 độ.
NHÌN LẠI TRẬN ĐỘNG ĐẤT NĂM 2011
Trận động đất năm 2011 là sự kiện kinh hoàng trong lịch sử thiên tai của nhân loại và được coi là trận động đất với hậu quả khủng khiếp đứng thứ tư trên thế giới kể từ khi các cơn địa chấn được đo đạc vào cuối thế kỷ 19. Ngày 11/3/2011, cách đây hơn 12 năm, một cơn đại địa chấn với độ lớn 9,1 khởi phát ngoài khơi hòn đảo Honshu của Nhật Bản, gây ra sóng thần cao đến 40 mét ập vào đất liền, phá hủy mọi thứ trên đường đi của nó.
Dù xảy ra ở Nhật Bản, trận động đất năm 2011 đã kích hoạt cảnh báo sóng thần trên khắp lòng chảo Thái Bình Dương. Những con sóng khổng lồ được ghi nhận tận bờ biển Bắc Mỹ. Sau cơn đại địa chấn này, Hệ thống cảnh báo sớm động đất (EEW) của Nhật Bản đã làm dấy lên quan ngại về độ chính xác. Hệ thống này đã hoạt động từ năm 2007, nhưng trong trận động đất 2011, các cảnh báo đã không được gửi tới vùng Kanto của Nhật Bản vì cường độ địa chấn trong khu vực bị đánh giá thấp. Trận động đất năm đó đã gây ra thảm họa kép sóng thần và sự cố lò phản ứng hạt nhân.
Trận động đất này đã khiến Trái đất bị lệch trục khoảng 25 cm, làm chậm lại vòng quay Trái Đất, khiến một ngày của nhân loại ngắn đi khoảng 1 giây đồng hồ và khiến toàn bộ lãnh thổ Nhật Bản dịch chuyển khoảng 2,4 cm. Một sức công phá chưa từng có như vậy mà lại đổ dồn vào một quốc gia chỉ trong vỏn vẹn 6 phút đồng hồ.
Sau trận động đất năm 2011, Hệ thống cảnh báo sớm động đất của Nhật Bản đã bộc lộ các vấn đề về độ chính xác. Hệ thống này đã được cải tiến để cung cấp các dấu hiệu nhanh hơn, chi tiết hơn về những trận động đất sắp xảy ra. Trong những năm gần đây, mạng lưới quan sát máy đo địa chấn đã lan rộng ra đại dương, giúp các cơ quan chức năng của Nhật Bản có thể phát hiện các trận động đất kiểu rãnh sớm hơn các máy đo địa chấn trên đất liền và giúp đưa ra cảnh báo sớm hơn và chính xác hơn.
Trung tâm mạng lưới cảnh báo của Nhật Bản là hệ thống thông tin quan sát động đất và sóng thần (ETOS) của Cơ quan khí tượng Nhật Bản theo dõi 24/24 và 365 ngày trong năm các tín hiệu được gửi từ 180 trạm theo dõi động đất được phân bổ trên đất liền và 80 thiết bị cảm biến trên đại dương. Ủy ban chuyên gia của Chính phủ Nhật Bản đánh giá, hệ thống cảnh báo sớm có vai trò quan trọng, có thể giúp giảm thương vong đến 80%.
Chính nhờ hệ thống cảnh báo sớm này mà trận động đất vừa qua tuy có cường độ lớn nhưng thương vong lại thấp hơn so với động đất năm 2016 hay năm 1995. Và để nói về công tác tái thiết sau động đất, Nhật Bản là quốc gia có tốc độ hồi phục vô cùng nhanh chóng và hiệu quả nhờ vào những quyết sách của chính phủ cũng như sự đoàn kết của người dân.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!