Lãnh đạo nhiều nước trên thế giới đã gửi lời chúc mừng tới ông Volodymyr Zelensky, người vừa giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Ukraine. Ông Zelensky, một diễn viên hài đã được người dân tin tưởng, bầu giữ vị trí quyền lực cao nhất tại Ukraine. Ông đã có một chiến thắng áp đảo, nhưng những thách thức chờ đợi vị tân Tổng thống cũng rất lớn, nhất là khi ông Zelensky là người chưa hề có kinh nghiệm chính trường.
Nhiệm vụ trước mắt của vị tân Tổng thống sẽ là vực dậy nền kinh tế vốn đang gặp nhiều khó khăn của Ukraine. Ông Zelensky tuyên bố, sẽ tiếp tục hợp tác với Quỹ Tiền tệ quốc tế IMF và cam kết làm tất cả những gì cần thiết để giải quyết số nợ của Ukraine. Tuy nhiên, đây là một thách thức không nhỏ khi ông Zelensky sẽ phải tìm kiếm sự ủng hộ những chính sách mới, trong một Quốc hội mà lực lượng trung thành với Tổng thống sẵp mãn nhiệm Poroshenko vẫn chiếm đa số.
Ông Volodymyr Zelensky (Ảnh: Reuters)
Các cử tri Ukraine đang đặt nhiều kỳ vọng Tổng thống mới, sẽ giúp chấm dứt cuộc xung đột kéo dài 5 năm với lực lượng ly khai tại khu vực phía Đông đất nước. Kể từ năm 2014, cuộc xung đột tại Đông Ukraine đã khiến khoảng 13.000 người thiệt mạng.
Ngay sau khi thắng cử, ông Zelenskiy đã khẳng định chấm dứt xung đột ở miền Đông Ukraine sẽ là vấn đề được Chính phủ mới ưu tiên.
Trong quan hệ với Nga, cuộc bầu cử Tổng thống Ukraine hôm 21/4 được kỳ vọng sẽ mở ra một trang mới trong quan hệ giữa hai bên. Quan hệ giữa 2 nước vốn đã trở nên căng thẳng từ năm 2014 sau cuộc chính biến thay đổi chính quyền và sự kiện bán đảo Crime sáp nhập vào Nga. Tuy nhiên, hiện Nga vẫn là đối tác thương mại chính của Ukraine, với kim ngạch thương mại hai chiều đạt trên 14 tỷ USD.
Theo đánh giá sơ bộ, do khủng hoảng quan hệ với Nga, mỗi năm Ukraine đã mất gần một nửa nguồn thu từ xuất khẩu, trong 5 năm qua thiệt hại là khoảng 20 tỷ USD. Đang có nhiều kỳ vọng, từ cả trong nước lẫn ngoài nước vào các chính sách mới của Tổng thống tương lai Zelenskiy, đặc biệt là các chính sách đối ngoại.
Liệu ông Zelenskiy có theo đuổi chính sách quay lưng với Nga?
Một trong những cam kết Tổng thống đắc cử Zelensky đưa ra trong chiến dịch tranh cử của mình là cải thiện quan hệ Nga - Ukraine. Ông khẳng định ưu tiên nối lại các cuộc đàm phán với Nga để chấm dứt xung đột ở vùng Donbass, đồng thời khởi động lại tiến trình hòa bình Minsk.
Tuy nhiên, theo giới phân tích, nối lại quan hệ với Nga trong bối cảnh tiếp tục duy trì đường lối thân phương Tây là bài toán không hề dễ dàng với vị Tổng thống mới đắc cử của Ukraine. Rất khó có khả năng ông Zelensky dung hoà được mối quan hệ giữa một bên là Moskva, một bên là Brussels và Washington.
Nhiều chuyên gia dự đoán, mối quan hệ Nga - Ukraine sẽ hạ nhiệt, nhưng ít khó khả năng gây đột biến trong đường lối chính sách của Kiev vì về cơ bản, ông Zelensky không hề phản đối chính sách của chính quyền Tổng thống Poroshenko, mà chỉ muốn thay đổi một số vấn đề mà người dân Ukraine đang bất bình. Mỹ, Liên minh châu Âu và Nga hiện cũng đang chờ đợi động thái thực tế của ông Zelensky sau khi lên nắm chính quyền.
Nga sẽ có những lợi ích gì nếu chính sách ngoại giao của Ukraine thay đổi?
Hiện Moskva đang rất thận trọng trước những tuyên bố của Tổng thống đắc cử Ukraine. Người Nga không ảo tưởng về bản chất của mối quan hệ tương lai giữa hai quốc gia láng giềng vốn đã có bất đồng kể từ năm 2014. Tuy nhiên, nếu vị tân Tổng thống Ukraine có chính sách mềm mỏng và linh hoạt hơn trong quan hệ với Nga đương nhiên cả Nga và Ukraine đều có lợi ích, ít nhất là về hợp tác kinh tế - giao thương giữa hai nước láng giềng vốn có mối quan hệ văn hoá - lịch sử gắn bó sâu sắc.
Dưới thời Tổng thống Poroshenko, tháng 12/2018, Hiệp ước Hữu nghị, Hợp tác và Đối tác giữa Nga và Ukraine đã chấm dứt, 49 thỏa thuận cũng bị huỷ bỏ, đồng thời khoảng 50 thoả thuận khác giữa 2 nước bị đe doạ chung số phận.
Điện Kremlin cho biết còn quá sớm để bàn về những hợp tác tương lai với Ukraine khi ông Zelenskiy lên nắm quyền nhưng Nga tôn trọng sự lựa chọn của người dân Ukraine. Còn trên trang facebook cá nhân, Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev kỳ vọng tình hình quan hệ Moskva và Kiev có cơ hội cải thiện dưới sự lãnh đạo của ông Zelenskiy. Chưa rõ sự chuyển hướng trong chính sách đối ngoại của Ukraine dưới thời ông Zelenskiy sẽ như thế nào? Tuy vậy, chiến thắng áp đảo trước Tổng thống đương nhiệm Poroshenko cũng đủ cho thấy kỳ vọng lớn về cách tiếp cận mới trong việc giải quyết các vấn đề đối nội và đối ngoại của Ukraine.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!