Tiết học lịch sử "không khoảng cách": Đưa “bảo tàng” tới sân trường

Hòa chung không khí những ngày tháng 12 lịch sử, vừa mới đây, khuôn viên trường Tiểu học Phương Mai (Hà Nội) đã trở thành một không gian văn hóa đặc biệt. Không còn là bảng đen phấn trắng, sân trường được chia thành các phân khu mô phỏng lại dòng chảy giữ nước hào hùng của dân tộc. Đây là dự án tâm huyết do Nhóm nghiên cứu lịch sử A509 phối hợp cùng Ban Giám hiệu nhà trường thực hiện, với mục tiêu mang những bài học trong sách giáo khoa ra ngoài đời thực.

Điểm độc đáo nhất của sự kiện nằm ở khái niệm "Living History" (Lịch sử sống). Thay vì để học sinh quan sát thụ động qua tranh ảnh, nhóm A509 đã mang đến một "bảo tàng di động" với hàng chục hiện vật gốc và phục chế chất lượng cao.

Lộ trình tham quan được thiết kế như một thước phim quay chậm, dẫn dắt các em đi qua ba cột mốc vàng son. Tại Khu vực A, các em được tận mắt thấy chiếc áo trấn thủ chần bông, chiếc mũ cối cát và sao bầu Việt Minh – những trang bị thô sơ đã cùng cha ông làm nên Cách mạng Tháng Tám và những ngày đầu kháng chiến. Bước sang Khu vực B, hào khí "lừng lẫy năm châu" của Chiến dịch Điện Biên Phủ (1954) hiện lên rõ nét qua chiếc mũ nan lưới ngụy trang huyền thoại. Và tại Khu vực C, hình ảnh anh Giải phóng quân với mũ tai bèo, dép lốp và bộ quân phục Tô Châu của ngày toàn thắng 1975 đã hoàn thiện bức tranh về người lính Cụ Hồ.

Xóa nhòa khoảng cách với quá khứ

Tại sao lại phải mang hiện vật đến tận trường học? Trả lời cho câu hỏi này, đại diện nhóm A509 cho rằng, rào cản lớn nhất của học sinh với môn Lịch sử chính là sự "xa cách" và thiếu tính tương tác.

“Thực tế, với nhiều thế hệ học sinh, lịch sử thường bị xem là khó nhớ và khô khan, phần nào vì các em khó hình dung được bối cảnh và không khí của từng giai đoạn. Khi mang các hiện vật tới trưng bày, chúng tôi mong muốn giúp các em được nhìn tận mắt, chạm tận tay, từ đó hình dung rõ hơn về cuộc sống, hoàn cảnh và những giai đoạn thăng trầm nhưng rất hào hùng của dân tộc”, đại diện nhóm chia sẻ.

Để những hiện vật này có thể "kể chuyện", nhóm A509 đã phải dày công nghiên cứu và sưu tầm trong thời gian dài. Từ việc đối chiếu tư liệu, sách báo cho đến việc tìm gặp các nhân chứng lịch sử để xác minh từng chi tiết nhỏ trên trang phục. Chính sự khắt khe và tôn trọng sự thật lịch sử ấy đã giúp không gian trưng bày tại trường Phương Mai toát lên vẻ uy nghiêm nhưng vẫn đầy gần gũi. Các thành viên của nhóm cũng trực tiếp hóa thân thành những "nhân vật lịch sử", mặc quân phục đúng niên đại để giải thích cho học sinh về công năng và ý nghĩa của từng món đồ.

Sức hút từ những điều bình dị

Không dừng lại ở việc trưng bày, chương trình còn tạo cơ hội quý giá để học sinh đối thoại trực tiếp với lịch sử thông qua các bác cựu chiến binh. Những câu chuyện chân thực về đời lính, về tình đồng đội đã giúp thế hệ măng non cảm nhận sâu sắc giá trị của độc lập, tự do. Mang theo ký ức của một thời hoa lửa về sân trường, bác Lương Văn Hùng (Trung đoàn 95, Sư đoàn 307) tâm sự: “Tôi rất vui và xúc động, cảm giác như được trở lại những ngày còn cắp sách đến trường. Chúng tôi kể lại truyền thống của Quân đội nhân dân Việt Nam và những chặng đường lịch sử đã trải qua để các cháu biết rằng để có ngày hôm nay đã biết bao cha ông phải đổ mồ hôi, xương máu…”.

Bác Lương Văn Hùng (Trung đoàn 95, Sư đoàn 307) vô cùng xúc động khi thấy sự chăm chú của các bạn học sinh khi nghe các cựu chiến binh chia sẻ câu chuyện trên chiến trường năm xưa.

Sự hào hứng bao trùm khu vực tương tác là lời khẳng định rõ ràng nhất cho hướng đi đúng đắn của dự án. Hàng chục cánh tay giơ lên xin được đội thử chiếc mũ cối. Những ánh mắt tò mò soi kỹ từng chi tiết trên những bộ quân phục.

Với những cô cậu học trò nhỏ tuổi nhất trường như các em lớp 1C, lịch sử vốn là một khái niệm xa vời, nhưng hôm nay đã trở nên gần gũi đến lạ. Lần đầu tiên được "chạm" vào quá khứ, em Phạm Thu Hồng không giấu được sự ngạc nhiên: “Con cảm thấy rất thú vị. Hôm nay con được tham gia các hoạt động cùng các chú bộ đội và được chạm tay vào những đồ dùng của các chú ngày xưa”.

Cùng chung sự phấn khích ấy, em Nguyễn Như Quỳnh (lớp 1C - Trường Tiểu học Phương Mai) ríu rít liệt kê những món đồ lạ lẫm mà lần đầu tiên cô bé được thấy tận mắt: "Hôm nay con nhìn thấy cả trang phục, mũ, bình nước, súng… của các chú bộ đội. Con chưa bao giờ được nhìn thấy những đồ vật này ở ngoài đời, nên con thấy vui và thích thú lắm".

Chia sẻ về không khí sôi nổi này, anh Lê Minh Đức cho biết: "Các bạn học sinh tỏ ra vô cùng thích thú khi nhìn thấy những vật dụng mà trước đây các bạn chỉ được thấy trên ti vi. Các hiện vật được mang đến đây đa phần đều là đồ thật, mang giá trị lịch sử chứ không phải đồ phục dựng. Vì thế, nhiều bạn tò mò rất muốn chạm vào, nhưng trên tinh thần vừa muốn trưng bày vừa phải bảo vệ, giữ gìn các kỷ vật, nên đôi lúc chúng tôi phải nhắc nhở các bạn chỉ quan sát bằng mắt. Dù vậy, các bạn đều rất ngoan, chú tâm nghe và theo dõi sự hướng dẫn của các thành viên" .

Kết thúc buổi tham quan, khu vực bàn ghi cảm nhận trở nên náo nhiệt lạ thường. Bạn nào cũng háo hức, thậm chí muốn giành lấy ngay một mẩu giấy nhớ và chiếc bút để kịp viết ra những suy nghĩ của mình.

Đánh giá cao hiệu quả giáo dục của mô hình này, cô Nguyễn Hải Yến (Giáo viên chủ nhiệm lớp 4B, Trường Tiểu học Phương Mai) nhận định: “Học luôn đi đôi với hành”, trên lớp các con chủ yếu tiếp cận kiến thức qua sách vở, còn thông qua các hoạt động trải nghiệm thực tế, các con được “chạm” vào lịch sử một cách sinh động hơn.

Cô khẳng định điều này góp phần rất lớn trong việc bồi đắp tình yêu đất nước cho con trẻ và mong mỏi: “Trong thời gian tới, bản thân tôi và nhà trường mong muốn sẽ có thêm nhiều hoạt động ý nghĩa như thế này để các con được tiếp cận lịch sử một cách gần gũi và sâu sắc hơn”.