Di chỉ Vườn Chuối là một phức hợp gồm 5 gò đất, trong đó gò Vườn chuối ở vị trí trung tâm. Trong những năm qua, để xây dựng khu đô thị, nhiều con đường chạy ngang dọc khu vực này đã được làm. Mới đây nhất, đường vành đai 3.5 đã tiến thẳng sát chân gò Vườn Chuối, chỉ cách lõi di tích 50m. Cạnh đó, nhà cửa, các hạng mục khu đô thị mọc dần lên. Vườn Chuối nằm "thoi thóp" giữa gạch vữa ngổn ngang trong hàng chục năm nay. Trong quá trình ấy, máy ủi, máy xúc đã đào lên hàng vạn di vật, cổ vật như: rìu đá, mảnh gốm và mộ cổ.
Hiếm có một khu vực nào ở miền Bắc tích tụ trong lòng nó nhiều tầng văn hóa như vậy. Tuy nhiên, 50 qua kể từ khi được phát hiện, Vườn Chuối không được xếp hạng di tích ở bất kỳ cấp độ nào, thậm chí không có trong danh mục kiểm kê di tích của Hà Nội. 10 năm trước, khi chung cư ở đây rục rịch được xây dựng, các nhà khoa học đã từng gửi đơn kêu cứu cho di chỉ này. Bộ có văn bản chỉ đạo Cục Di sản. Cục đề nghị thành phố Hà Nội, Hà Nội giao Sở Văn hóa thành phố, sau đó tất cả rơi vào im lặng. Giờ đây, đường vành đai 3.5 đã tiến sát lõi của Vườn Chuối và có lẽ sẽ "nghiền nát" khu di chỉ này nếu không có tiếng nói của báo chí, đặc biệt là đơn kêu cứu của nhà sử học Nguyễn Văn Huy vào cuối năm 2018
Kết quả của sự "thận trọng" trong suốt 50 năm của cơ quan chức năng là những hố đào trộm cổ vật. Người dân Lai Xá trong nhiều năm qua đã tự cắt cử nhau trông chừng Vườn Chuối nhưng không xuể với nạn trộm cắp cổ vật hoành hành.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!