Ứ đọng rác và năng lực xử lý rác thải tại các địa phương
Bãi rác Nam Sơn, khu xử lý rác thải lớn nhất của thành phố Hà Nội, vừa hoạt động trở lại sau gần 5 ngày gặp sự cố, ngừng tiếp nhận rác. Đây là lần thứ hai trong năm nay, bãi rác này gặp sự cố trong vấn đề xử lý rác. Trong khi Hà Nội đang giải quyết nốt chỗ rác thải ùn ứ thì tại Đà Nẵng cũng diễn ra tình trạng tương tự. Người dân chặn xe rác lên khu vực Khánh Sơn. Chiều 8/7, hơn 800 tấn rác đã được giải phóng ở các khu dân cư. Tuy nhiên, vấn đề rác thải và những bức xúc, lo ngại của người dân vẫn chưa được giải quyết triệt để.
Từ chiều ngày 6/7 đến sáng 8/7, một số cá nhân ở khu vực Khánh Sơn đã cản trở, ngăn chặn trái phép, không cho các phương tiện vận chuyển rác vào Xí nghiệp xử lý rác Khánh Sơn. Nguyên nhân việc chặn xe rác là do người dân lo ngại trước tác động ô nhiễm môi trường bãi rác Khánh Sơn khi thành phố có chủ trương nâng cấp bãi rác này thành Khu liên hợp xử lý chất thải rắn. Những lo ngại này cũng dễ lý giải bởi hiện nay, không chỉ Đà Nẵng, thành phố Hà Nội là nơi phát sinh lượng rác thải lớn gần 5.000 tấn/ngày đêm cũng đang trong tình trạng báo động về việc tiếp nhận rác.
TP Hà Nội dự kiến hợp nhất các ô chôn lấp của giai đoạn 1 và giai đoạn 2, bao gồm cả hồ sinh học nhưng cũng chỉ kéo dài thêm hơn 1 năm nữa. Như vậy, đến hết năm 2021, Hà Nội sẽ không còn chỗ chôn rác buộc phải đốt. Nhưng một lò đốt rác thải sinh hoạt vừa được khởi công xây dựng và dự kiến xong vào năm 2021 cũng chỉ có công suất xư lý 4.000 tấn rác/ngày đêm, chỉ đáp ứng 2/3 khối lượng rác của thành phố.
Hiện Công ty Môi trường đô thị Hà Nội đang đề xuất với thành phố phương án chôn lấp rác áp dụng công nghệ xanh nhằm nâng sức chứa các ô chôn lấp giai đoạn 2. Dự kiến tiếp nhận khối lượng rác không được xử lý đốt của thành phố là trên 2.000 tấn/ngày và đảm bảo kéo dài tuổi thọ của bãi là 7-8 năm. Tuy nhiên, tất cả các giải pháp này sẽ không thực sự hiệu quả nếu không hạn chế được lượng rác phát sinh hàng ngày.
Theo dự báo của Bộ Tài nguyên và Môi trường, lượng rác thải sinh hoạt ở nước ta sẽ tiếp tục tăng nhanh, trung bình khoảng 10% mỗi năm. Để giải quyết vấn đề này, thời gian qua, một số địa phương, doanh nghiệp đã đầu tư công nghệ hiện đại để xử lý rác phát điện hoặc làm phân bón. Tuy nhiên, không có nhà máy xử lý rác thì ô nhiễm nhưng khi có nhà máy xử lý rác thì lại phát sinh những vấn đề khác.
Nghịch lý nhà máy xử lý rác thiếu... rác
Nhà máy xử lý rác thải được quảng bá là hiện đại nhất Đông Nam Á với phiên bản nhiệt đới đang hoạt động tại huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Dây chuyền khép kín của nhà máy xử lý được tất cả các loại rác thải và phân loại triệt để. Tuy nhiên, nhiều tháng nay, nhà máy luôn trong tình trạng thiếu rác để xử lý. Với công suất xử lý 245 tấn/ngày, nhưng hiện nay nhà máy mới hoạt động 25% công suất.
Câu chuyện thiếu rác nghe có vẻ đầy nghịch lý, rác không ít cũng không hiếm vậy mà rác vẫn không thể đến nơi cần đến. Theo số liệu thống kê của Sở TN-MT tỉnh Quảng Bình, số lượng rác thải trên toàn tỉnh phát sinh khoảng 430 tấn/ngày, trong khi tỷ lệ thu gom, xử lý bình quân chỉ đạt 75%. Đây là một bài toán đang khó có lời giải cho địa phương, thế nhưng lại là một con số mơ ước với nhà máy rác nêu trên để có thể duy trì và phát triển.
Các chuyên gia môi trường cho rằng, thực trạng tại Quảng Bình và một số địa phương đã thể hiện sự lúng túng của các địa phương.
Làm thế nào để áp dụng được các giải pháp về công nghệ nhằm hạn chế chôn lấp rác, giảm thiểu ô nhiễm môi trường vẫn là bài toán khó khi các cơ chế tài chính, công nghệ trong thu gom, xử lý rác thải chưa được giải quyết ở nhiều địa phương.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!