Tiêu điểm kinh tế: Chuyện bây giờ mới kể

Nóng với các vấn đề nổi cộm

Hơn ba năm kể từ khi ra mắt khán giả, Tiêu điểm kinh tế đã trở thành một “món ăn” không thể thiếu đối với những khán giả yêu thích các chương trình thời sự - chính luận trên sóng VTV. Nhà báo Xuân Dung - Trưởng phòng Kinh tế, Tổ chức sản xuất chương trình - cho biết: “Tiêu điểm kinh tế nhận được rất nhiều phản hồi từ phía người dân, doanh nghiệp, cơ quan chức năng. Đến nay, chúng tôi đã thực hiện hàng chục chủ đề nóng và có tính thời sự cao như: Siết chặt quản lý đất đai tránh hệ lụy (nhóm phóng viên Bảo Linh - Trung Hậu) về nội dung buông lỏng quản lý, thiếu trách nhiệm là những lý do thường được đưa ra đối với sai phạm liên quan đến quản lý đất đai, xây dựng ở các địa phương. Nghịch lý đất nông lâm trường (nhóm phóng viên Liên Liên - Anh Thư - Quý Thông) tiếp tục đi sâu tìm hiểu những bất cập trong công cuộc đổi mới đất nông, lâm trường. Không những hoạt động kém hiệu quả, các công ty lâm nghiệp còn lợi dụng chính sách giao đất, giao rừng để liên doanh, liên kết sản xuất thu tiền của người dân. Thực trạng này đã khiến công tác quản lý đất nông, lâm trường tại nhiều địa phương bị đảo lộn, dẫn tới làn sóng chuyển nhượng, mua - bán đất từ người này qua nhiều người khác.

Hay như một chương trình khác về Lỏng lẻo quản lý hoạt động khai thác khoáng sản với công tác điều tra sâu về khoáng sản đang được khai thác khá mạnh ở nước ta, nhưng thực tế lĩnh vực này lại chỉ đóng góp khoảng 10% GDP, quá ít so với tiềm lực. Và câu hỏi đặt ra ở đây là: quản lý hoạt động khai thác khoáng sản ở nước ta đã thực sự hiệu quả hay chưa, từ quy trình đầu tiên là khoanh vùng khu vực, cho đến đấu giá cấp quyền khai thác và sau đó là quản lý sau khi cấp phép còn tồn tại những vấn đề gì?

Trong chủ đề Hậu quả và hệ lụy của tình trạng đấu giá bỏ cọc, việc bỏ giá cao rồi không mua tạo ra những cú sốc lớn cho thị trường đất đai, bất động sản. Tạo ra mặt bằng giá ảo, không phù hợp với thực tế, làm nhiễu loạn thị trường. Đồng thời có thể tạo điều kiện cho các hành vi thao túng thị trường, đầu cơ, trục lợi bất chính cho một số tổ chức và cá nhân. Hay Trục lợi tài sản Nhà nước khi cổ phần hóa, Sai phạm trong thẩm định giá, Hậu họa từ những đô thị bỏ hoang, Buôn lậu xăng dầu và hệ lụy kinh tế… Đó là một số chủ đề chính mà Tiêu điểm kinh tế đã thực hiện trong năm qua”.

Nhà báo Xuân Dung - Trưởng phòng Kinh tế, Tổ chức sản xuất chương trình Tiêu điểm kinh tế

Chuyện của người trong cuộc

Phóng viên Liên Liên là một trong những biên tập chính của chương trình và cũng là phóng viên lăn lộn ở nhiều đề tài nóng, điều tra sâu. Liên Liên cho biết: “Trong chương trình Khó kiểm soát thị trường khí gas, chúng tôi đã nêu lên thực trạng nhức nhối về nạn gas giả bằng những hình ảnh ấn tượng nhất, đó là các đối tượng đang sang chiết gas giả, để có thể ghi hình được những hình ảnh làm bằng chứng thuyết phục này, cả ekip đã phải mất rất nhiều thời gian và công sức, cùng những khó khăn trong quá trình tác nghiệp. Vì địa hình, bối cảnh khó tiếp cận được hiện trường, chúng tôi đã phải nghĩ ra nhiều cách nguỵ trang để làm sao xuất hiện phù hợp và không bị lộ, các đối tượng thực hiện hành vi rất manh động, vì vậy nếu không cẩn thận và tính toán kỹ lưỡng, phân bổ người trong ekip hỗ trợ nhau thì rất dễ xảy ra những tình huống nguy hiểm. Sau nhiều lần khảo sát hiện trường và thất bại, cuối cùng chúng tôi cũng tìm ra cách để ghi lại được hành vi đang sang chiết gas giả của các đối tượng.

PV Liên Liên tác nghiệp Khó kiểm soát thị trường khí gas

Hay như chương trình về Khai thác khoáng sản trái phép, chúng tôi thực hiện trong thời điểm dịch Covid, đi lại rất khó khăn, việc chúng tôi xuất hiện ở những địa điểm khai thác cũng dễ bị lộ hơn, các đối tượng khai thác khoáng sản cũng rất manh động. Ngoài ra, để đảm an toàn về mặt thông tin, chúng tôi cũng phải tác nghiệp độc lập, không dám trao đổi trước để nhờ sự hỗ trợ khi tác nghiệp gặp sự cố.

Ngay sau khi chương trình phát sóng, chúng tôi cũng đã nhận được nhiều phản hồi của người dân về sự vào cuộc xử lý của lực lượng chức năng. Với các sự việc cụ thể mà chúng tôi nêu trong chương trình, hầu hết sau đó đều được các cơ quan chức năng xử lý dứt điểm. Người dân vì thế mà cũng có niềm tin hơn”.

Phóng viên Quý Thông cũng là một gương mặt tiêu biểu của Tiêu điểm kinh tế với nhiều phóng sự điều tra, gặp rất nhiều trở ngại. Quý Thông tâm sự: “Khó khăn trong thực hiện chương trình tiêu điểm kinh tế đầu tiên, đây là một chương trình phản biện những bất cập trong nhiều lĩnh vực của xã hội, từ nông nghiệp, công thương, y tế, xây dựng, tài chính… Chính vì thế, chúng tôi cũng phải nhập vai tìm hiểu về tất cả những lĩnh vực đó.

PV Quý Thông tác nghiệp tại tỉnh Lào Cai

Tên chương trình là Tiêu điểm kinh tế nhưng không có nghĩa là ekip chỉ làm ở thành phố hay chỉ ngồi ở salon, thực tế chuyện đi quay đêm hôm, lặn lội bờ sông, bãi rác hay đi rừng là chuyện thường xuyên. Trong chương trình nói về bất cập quản lý khai thác khoáng sản chúng tôi thực hiện tại Phú Thọ và Tuyên Quang, khi di chuyển bằng xe của cơ quan dù không có logo nhưng ngay lập tức cũng bị các đối tượng bảo kê khai thác cát phát hiện và bám theo, sẵn sàng áp sát và gây gổ nếu mang máy ra ghi hình. Chúng tôi không vì thế mà bỏ cuộc, khi đó mọi người thống nhất quay về và thuê một chiếc xe biển địa phương quay lại ngay tối hôm đó để tiếp tục điều tra. Và chỉ bằng cách này mới có thể qua mắt và tiếp cận được khu vực bãi sông nơi các đối tượng khai thác cát công khai ngày đêm. Nói chính xác hơn, đôi khi tác nghiệp phải có một chút máu liều mới được việc.

Làm phóng sự điều tra cũng chưa bao giờ là dễ dàng, luôn phải đối mặt với sự phản ứng gay gắt của cơ sở. Chúng tôi có nguyên tắc là các con số thông tin, số liệu đều phải kiểm tra đối chiếu lại với các cơ quan chức năng như công an, Kiểm toán nhà nước hoặc Thanh tra chính phủ... nên đây là yếu tố giúp các nội dung trong chương trình luôn chính xác và khách quan. Như trong chương trình nói về những sai phạm trong và sau cổ phần hoá diễn ra tại các tổng công ty nhà nước, sau chương trình nhóm phóng viên phải viết phúc đáp tới hai lần để gửi cho Tổng công ty Xi măng Việt Nam và Tổng công ty Thép Việt Nam. Nếu có sai sót, việc phải đối mặt với đơn kiện là khó tránh khỏi”.

PV tác nghiệp tại bãi xử lý rác thải tại Tiền Hải, Thái Bình

Thuyết phục khán giả bởi tính điều tra sâu sắc

Nhà báo Xuân Dung chia sẻ: “Kể từ khi ra đời, chúng tôi luôn xác định Tiêu điểm kinh tế là một chương trình đặc biệt, vậy nên từ việc chọn chủ đề cho đến sản xuất các phóng sự… cũng có sự khác biệt và quan tâm đầu tư kỹ càng hơn. Ngoài việc dựa vào kinh nghiệm, đề xuất của các phóng viên theo dõi mảng kinh tế để lựa chọn chủ đề, Tiêu điểm kinh tế còn nhận được sự quan tâm, gợi ý các đề tài từ lãnh đạo Ban, nhiều khi cả từ Lãnh đạo Đài. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng rất quan tâm lắng nghe ý kiến và dư luận xã hội về những vấn đề kinh tế thời sự nổi bật mà họ quan tâm để kịp thời có các phản ánh trong chương trình cho sát hơi thở cuộc sống, đảm bảo tính hấp dẫn và thiết thực cho chương trình”.

Nhà báo Mạnh Hùng - đồng Tổ chức sản xuất chương trình Tiêu điểm kinh tế - cho biết thêm: “Chọn được chủ đề hấp dẫn, sự thành công của chương trình còn là sự thể hiện chủ đề đó sao cho cuốn hút người xem, tạo tiết tấu và thuyết phục khán giả với những hình ảnh, lời bình và trích dẫn phỏng vấn thật sâu sắc. Thời gian qua, Tiêu điểm kinh tế trên VTV1 còn thuyết phục được không ít khán giả bởi tính điều tra sâu sắc trong các phóng sự của mình. Ngoài ra, các phóng viên của chúng tôi thời gian qua còn sử dụng hiệu quả các công cụ phân tích dữ liệu và đồ họa, biểu đồ… để minh họa cho các số liệu, chứng cứ đưa ra, qua đó giúp khán giả dễ hiểu hơn khi theo dõi một chương trình về kinh tế. Trong một số chương trình, chúng tôi còn kết nối trực tiếp với các phóng viên thường trú VTV tại nước ngoài để có các tin bài nhằm tăng tính tương tác, giúp chương trình sinh động, dễ tiếp cận hơn. Tất cả để nhằm khẳng định vị thế của Tiêu điểm kinh tế là một trong những chương trình điều tra, phân tích vấn đề kinh tế thời sự hàng đầu trên Truyền hình Việt Nam”.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!