Vụ cháy nhà máy Rạng Đông đã xảy ra hơn 10 ngày, tuy nhiên, đến giờ vẫn chưa có được sự nhất quán trong thông báo mức độ ô nhiễm và khuyến cáo rõ ràng về biện pháp phòng ngừa cần thiết cho người dân.
Vậy quy trình xử lý sự cố hóa chất như thế nào? Ai có trách nhiệm chính và có điều phối quy trình này từ phát ngôn đến xử lý hiện trường?
Sau vụ cháy xảy ra chiều ngày 28/8, đến ngày 29/8, UBND phường Hạ Đình ra văn bản khuyến nghị người dân về mức độ độc hại, cách thức phòng tránh nhiễm độc thủy ngân. Tuy nhiên, đến ngày 30/8, phường Hạ Đình đã thu hồi lại văn bản với lý do không đúng thẩm quyền và không có cơ sở.
Trong khi đó UBND quận Thanh Xuân công bố kết quả quan trắc nhanh với các thông số vi khí hậu, nhiệt độ, bụi... đều ở mức bình thường. Công ty Cổ phần Bóng đèn Phích nước Rạng Đông cho biết, đã sử dụng Amalgam thay thế cho thủy ngân lỏng trước đây. Bệnh viện Bạch Mai đã tổ chức thông tin báo chí, khuyến cáo với những người có nguy cơ cao cần đi kiểm tra sức khỏe.
Tới ngày 31/8, Bộ Tài nguyên và Môi trường đưa ra khuyến cáo người dân với nội dung tương đồng với văn bản của phường Hạ Đình trước đó. Tuy nhiên, Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội lại có báo cáo nhanh là không phát hiện nồng độ thủy ngân tại môi trường quanh vụ cháy.
Ngày 4/9, tại buổi họp báo Chính phủ thường kỳ, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, các kết quả nước mặt, không khí trong khuôn viên khu vực bị cháy là vượt ngưỡng 10-30 lần theo tiêu chuẩn của WHO, là ngưỡng ảnh hưởng xấu tới sức khỏe con người.
Tới ngày 7/9, Công ty Cổ phần Bóng đèn Phích nước Rạng Đông chính thức gửi lời xin lỗi sau vụ cháy nhưng không nêu về hàm lượng thuỷ ngân thoát ra môi trường và nguy cơ với sức khoẻ của con người.
Ngày 8/9, công ty này đã thừa nhận toàn bộ 480.000 bóng đèn huỳnh quang bị cháy có chứa thủy ngân lỏng (độc tính cao hơn so với viên amalgam). Điều này trái ngược với nội dung thông tin mà công ty đã công bố trước đó.
Hiện tại, nhiều hàng quán gần khu vực cháy đã đóng cửa, nhiều người dân sống quanh khu vực Công ty Cổ phần Bóng đèn Phích nước Rạng Đông vẫn cửa đóng then cài, lo sợ bị nhiễm độc nên vẫn chưa dám về nhà. Hơn 300 em học sinh ở phương Hạ đình vẫn còn nghỉ học.
Rạng Đông không phải là sự cố cháy hóa chất hy hữu bởi đã từng xảy ra các vụ cháy hóa chất nghiêm trọng, thậm chí cháy cả kho hóa chất. Tuy nhiên, rõ ràng là chúng ta vẫn lúng túng trong quy trình xử lý.
Hai vụ cháy hóa chất xảy ra vào tháng 3, tháng 4 năm nay tại Bình Dương đã gây thiệt hại lớn về kinh tế và môi trường. Hàng trăm thùng phuy chứa sơn, hóa chất đã bị cháy trong vụ hỏa hoạn tại kho chứa hóa chất của Công ty TNHH Pan Pacific Logistics trên đường An Bình, thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương. Vụ cháy đã phá hủy hoàn toàn 1000 m2 nhà xưởng, gây thiệt hại hàng trăm tỷ đồng. Quan trọng hơn, hơi hóa chất, tiếng nổ.. đã khiến nhiều người dân hoảng loạn. Trước đó, vụ cháy lớn ở Công ty TNHH Hóa chất Sài Gòn tại Khu công nghiệp Sóng Thần 3 của tỉnh này cũng đã làm đổ sập hàng nghìn m2 nhà xưởng. Chính quyền địa phương đã phải phát loa yêu cầu người dân khu vực xung quanh sơ tán để đề phòng nổ lớn có thể xảy ra. Các vụ cháy hóa chất khác cũng đã được ghi nhận xảy ra tại thành phố Hồ Chí Minh vào năm 2018, gây thiệt hại về tài sản và ảnh hưởng đến môi trường. Tuy nhiên, sau các vụ cháy này, mọi thông tin được đề cập cũng mới chỉ dừng lại ở vấn đề hỏa hoạn.
Hơn lúc nào hết, Hà Nội cần có thông tin chuẩn trên cơ sở tham vấn đầy đủ với cơ quan chuyên môn và Binh chủng hóa học sớm bước vào xử lý tẩy độc với những công bố nhất quán và chuẩn xác. Và sau nữa, như Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu, Hà Nội phải sớm di dời các nhà máy, công xưởng, kho hóa chất ra khỏi nội đô. Đây là việc làm không thể chậm trễ hơn nữa vì nguy cơ cháy nổ có thể xảy ra bất kỳ lúc nào.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!