Các tác phẩm trước, Nguyễn Nhật Ánh đều kể chuyện thiếu nhi, trong đó cũng có các mối tình chớm nở nhưng chỉ lưng chừng, lửng lơ. “Độc giả thường thắc mắc tại sao Nguyễn Nhật Ánh chỉ viết về lứa tuổi mộng mơ? Chẳng lẽ nhân vật của Nguyễn Nhật Ánh mãi mãi không... lớn? Với cuốn “Ngày xưa có một chuyện tình” (NXB Trẻ), các nhân vật của tôi giờ đã lớn, yêu nhau thực sự, đã vụng dại, vấp ngã, có bầu, sinh con… Lần đầu tiên, tôi đưa nhân vật từ chỗ bồng bột đến… bồng con” - nhà văn tiết lộ.
Truyện gồm các bi kịch, mâu thuẫn, đấu tranh và chế ngự con quái vật thú tính trong mỗi người. “Nhân vật của tôi trong cuốn này nhiều lần dằn vặt, đau đớn tự hỏi: Làm người tốt hiển nhiên khó hơn làm người xấu, vì người xấu chỉ đơn giản nhắm mắt tuân theo bản năng thấp hèn và dục vọng thầm kín lúc nào cũng réo gào trong lòng, còn người tốt phải vất vả chế ngự cái bản năng đang phục từng giờ và luôn chực chờ tìm cách sổng ra đó. Nhưng khi thắng được chính mình, ta sẽ thấy cuộc sống thật là tươi đẹp!” - nhà văn bộc bạch.
Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh trong buổi giới thiệu tác phẩm mới của mình
Phúc và Vinh cùng yêu Miền - cô gái đặc biệt, âm thầm nhưng quyến rũ. Chuyện tình tay ba gắn kết từ thuở ấu thơ tới lúc mới lớn và con tim tự có lối đi riêng. Miền quý Vinh nhưng chỉ yêu say đắm Phúc. Đến khi Phúc đột ngột mất tích, bỏ Miền cô độc với cái thai và phải nhờ gia đình chị gái nhận đứa trẻ làm con thì chỉ có Vinh ở bên. Tình yêu của Vinh vị tha và đắng chát. Dù biết sự thật, Vinh vẫn xúc tiến đám cưới để Miền sớm nhận lại con trai nhưng Phúc trở về với quyết tâm giành lại bằng được người thương yêu...
Những giằng xé đau đớn giữa phần “con” và phần “người” trong mỗi nhân vật được cứu rỗi cũng bởi chính hình ảnh đứa bé trong trẻo, đẹp lung linh như biểu tượng của sự sống. Một đứa bé có tâm hồn nhạy cảm đến mức nuôi chuột bẩn để nó khỏi đói, nặn con kiến cho người bạn khiếm thị của mình. Một đứa bé đáng yêu như thế liệu có thể tồn tại và lớn lên, trở thành một trong số những người lớn chất chứa đầy nỗi buồn đau, giằng xé và tội lỗi?
Văn phong quyến rũ của Nguyễn Nhật Ánh khiến bạn đọc đã cầm “Ngày xưa có một chuyện tình” lên thì khó bỏ xuống. Dù có thể đoán được cái kết nhưng những trường đoạn đấu tranh tâm lý căng thẳng của nhân vật vẫn thu hút người đọc khám phá và trải nghiệm.