Tháng 11/2023, ấn vàng Hoàng đế chi bảo, di sản văn hóa quan trọng, biểu trưng cho quyền lực chính trị của một giai đoạn trong tiến trình lịch sử Việt Nam, đã hồi hương sau nửa thế kỷ ở Pháp. Ấn vàng Hoàng đế chi bảo hồi hương đã nhận được sự quan tâm của công chúng. Sự kiện này vừa được Bộ VHTTDL lựa chọn đưa vào danh sách 15 sự kiện để bình chọn 10 sự kiện văn hóa, thể thao, du lịch tiêu biểu của năm 2023.
Những biến động lịch sử đã khiến nhiều cổ vật của Việt Nam bị đưa ra nước ngoài theo nhiều con đường khác nhau. Việc đưa cổ vật quý, có giá trị văn hóa lịch sử trở về với vị trí nguyên gốc của di sản rất quan trọng, thu hút sự quan tâm của các cơ quan quản lý, hỗ trợ của các tổ chức cá nhân. Tuy nhiên, tính đến hiện nay, số cổ vật được hồi hương vẫn còn khiêm tốn do hành trình này nhiều gian nan và rào cản.
Hiện tại, có 3 con đường để hồi hương cổ vật. Thứ nhất là chính phủ các nước tự nguyện trao trả cổ vật cho Việt Nam theo Công ước UNESCO 1970 về các biện pháp ngăn cấm xuất nhập khẩu và chuyển giao trái phép quyền sở hữu tài sản văn hóa. Thứ hai là cá nhân, tổ chức vận động quyên góp mua cổ vật và hiến tặng về nước. Cách thứ ba được đánh giá là nhanh nhất, hiệu quả nhất, đó là tham gia đấu giá từ nước ngoài để đưa cổ vật về.
Tại một số phiên đấu giá quốc tế trong những năm gần đây, nhiều hiện vật cổ có xuất xứ từ Việt Nam có mức giá lên tới hàng chục tỷ đồng. Điều đó phần nào cho thấy giá trị văn hóa di sản Việt Nam được đánh giá cao trên trường quốc tế. Tuy nhiên, giá quá cao cũng thành trở ngại khiến cổ vật Việt khó có cơ hội hồi hương. Do nước ta còn hạn hẹp về ngân sách. Để có thể đưa các di sản quý giá, các cổ vật của đất nước trở về, ngành văn hóa cần nghiên cứu những quy định đặc thù.
Các tác phẩm nổi tiếng, các cổ vật có giá trị bị lưu lạc được coi là sự "chảy máu" về văn hóa, là sự thiệt thòi cho thế hệ sau khi chứng tích lịch sử của đất nước không hiện hữu tại quê nhà. Vì vậy, quyết tâm sưu tầm hồi hương cổ vật về Việt Nam không chỉ để bổ sung, hoàn thiện các sưu tập cổ vật, bảo vật, di sản văn hóa bị thất lạc mà còn đảm bảo tính toàn vẹn của di sản văn hóa.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!