Sau khi hoàn thành cuộc xâm lược và áp đặt được chế độ thống trị lên toàn xứ Đông Dương, thực dân Pháp bắt tay vào khai thác thuộc địa lần thứ nhất. Để phục vụ cho mục tiêu đó, năm 1897, Paul Doumer - Bộ trưởng Bộ Tài chính Pháp được gửi tới Đông Dương làm toàn quyền. Một mặt, muốn nâng giá trị các nguồn tài nguyên thuộc địa, một mặt đàn áp phong trào đấu tranh của nhân dân Việt Nam.
Vị toàn quyền này có ý tưởng thiết lập một hệ thống đường sắt hội tụ về Hà Nội. Thực hiện cây cầu nối hai bờ sông Hồng khi đó dường như là một nhiệm vụ bất khả thi vì giữa quận Hoàn Kiếm và Long Biên, sông Hồng rộng như một cửa biển đến 1,5 km, sâu hơn 20m.
Nhưng với những lợi ích rõ rệt, toàn quyền Paul Doumer quyết tâm thực hiện bằng được. Hàng vạn tấn sắt thép được vận chuyển từ Pháp và hơn 3.000 công nhân Việt Nam miệt mài làm việc trong điều kiện khắc nghiệt, áp suất cao và thiếu oxy dưới lòng sông.
Việc thi công cực kỳ khắc nghiệt. Ban đầu số lao động chủ yếu là người Hoa vì họ khỏe hơn, sau dần dần người An Nam lại năng động hơn, khéo tay hơn và làm được nhiều việc hơn nên các kỹ sư Pháp thích tuyển nhân công người Việt.
Sau hơn ba năm thi công, đến tháng 2/1902, cây cầu được khánh thành và mang tên cầu Doumer nhưng người dân Hà Nội vẫn gọi là cầu Sông Cái hay cầu Long Biên. Với chiều dài cả công trình lên đến 2,5 km, cầu Doumer là một trong bốn cây cầu lớn nhất thế giới lúc bấy giờ.
Nhờ ý nghĩa lịch sử và kiến trúc đặc biệt đó cầu Long Biên vốn khởi nguồn là phương tiện khai thác thuộc địa của thực dân Pháp, đã trở thành một trong những biểu tượng của Thủ đô Hà Nội, chứng kiến những dấu mốc quan trọng nhất của dân tộc ta trong hai cuộc kháng chiến.
Thủ đô ngày càng chuyển mình phát triển. Nhiều cây cầu hiện đại bắc qua dòng sông Hồng đã mọc lên, vai trò huyết mạch giao thông đã không còn, nhưng với nhiều người, cầu Long Biên vẫn là cây cầu đẹp nhất Hà Nội.
Cầu Long Biên nay vừa tròn 120 tuổi, là cây cầu bắc qua ba thế kỷ, giữ một giá trị vô cùng quan trọng mà không một cây cầu nào thay thế được là niềm tự hào của người dân Hà Nội. Cầu Long Biên sừng sững đứng đó, cùng thời gian ôm ấp vẹn nguyên nét văn hóa cổ kính của Thủ đô ngàn năm văn hiến, bền bỉ kết nối cả không gian, thời gian cũng như tình cảm của người Hà Nội trở thành gạch nối giữa quá khứ hiện tại và tương lai.
Việt Nam đa sắc được phát sóng vào 21h35 từ thứ 2 đến thứ 6 hàng tuần trên kênh VTV3. Mời quý vị khán giả chú ý đón xem!
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!