Việt Nam khẳng định dấu ấn toàn cầu trong nỗ lực bảo vệ tầng ozone và ứng phó biến đổi khí hậu

Việt Nam đang chứng tỏ vai trò tiên phong trong cuộc chiến bảo vệ tầng ozone và ứng phó với biến đổi khí hậu toàn cầu, với những đóng góp cụ thể và cam kết mạnh mẽ hướng tới một tương lai xanh. Theo Ban Thư ký ozone quốc tế, tính đến tháng 8/2025, Việt Nam đã ngăn ngừa phát thải khoảng 240 triệu tấn CO₂ tương đương, một minh chứng rõ ràng cho nỗ lực không ngừng nghỉ trong việc thực hiện Công ước Vienna và Nghị định thư Montreal.

Để đánh dấu những thành tựu này và thảo luận về các bước đi tiếp theo, sáng 15/9, Hội thảo "Hoạt động bảo vệ tầng ozone hướng tới chuyển đổi xanh: Thúc đẩy hợp tác liên chính phủ, hợp tác công - tư" đã được Cục Biến đổi Khí hậu, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tổ chức tại Hà Nội. Sự kiện này là một trong những hoạt động hưởng ứng Ngày Quốc tế Bảo vệ tầng ozone năm 2025, kỷ niệm 40 năm Công ước Vienna. Hội thảo quy tụ đông đảo đại diện từ Quỹ Đa phương, các cơ quan quản lý, tổ chức quốc tế như Ngân hàng Thế giới, UNEP, UNDP, ADB, GIZ, cùng các viện nghiên cứu, chuyên gia và doanh nghiệp.

Thành tựu và cam kết của Việt Nam

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác quốc tế. Ông cho biết, nhờ nỗ lực chung, thế giới đã giảm khoảng 135 tỷ tấn CO₂ tương đương kể từ năm 1990, đóng góp gần 25% vào mục tiêu hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu dưới 2°C. "Đây là minh chứng rõ ràng cho thấy khi khoa học gắn liền với chính sách và hợp tác quốc tế, chúng ta có thể đạt được những thành công to lớn trong bảo vệ sức khỏe con người, hệ sinh thái và phát triển kinh tế - xã hội bền vững", Thứ trưởng Lê Công Thành khẳng định.

Về phía Việt Nam, Thứ trưởng Lê Công Thành chia sẻ thêm rằng, bên cạnh việc ngăn ngừa 240 triệu tấn CO₂ tương đương tính đến tháng 8/2025, Việt Nam còn đặt mục tiêu giảm trực tiếp thêm hơn 11 triệu tấn CO₂ tương đương từ việc quản lý, loại trừ các chất HFC trong giai đoạn 2024-2045.

Việt Nam đã là thành viên tích cực của Công ước Vienna và Nghị định thư Montreal từ năm 1994. Trong hơn ba thập kỷ qua, với sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế, đặc biệt là Quỹ Đa phương thi hành Nghị định thư Montreal, Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả quan trọng:

Hoàn tất loại trừ hoàn toàn tiêu thụ các chất CFC, Halon và CTC từ năm 2010. Loại trừ hoàn toàn Methyl Bromide từ năm 2015, chỉ duy trì cho mục đích kiểm dịch và khử trùng hàng hóa theo quy định quốc tế. Các chất HCFC cũng đã được cắt giảm theo đúng lộ trình, và đối với HFC, Việt Nam đã duy trì mức tiêu thụ cơ sở, không vượt quá 13,9 triệu tấn CO₂ tương đương từ ngày 1/1/2024.

Việt Nam cũng đã xây dựng một khung pháp lý vững chắc bao gồm Luật Bảo vệ môi trường 2020 và các văn bản hướng dẫn thi hành, tạo nền tảng quan trọng để quản lý hiệu quả, đồng bộ các mục tiêu bảo vệ tầng ozone với ưu tiên quốc gia về chuyển đổi xanh.

Sự công nhận và hỗ trợ quốc tế

Bà Tina Chondraki Birmpili – Trưởng Ban điều hành Quỹ Đa phương thi hành Nghị định thư Montreal, đã đánh giá cao những nỗ lực của Việt Nam. Bà nhấn mạnh rằng Ngày Quốc tế Bảo vệ tầng ozone 2025 với chủ đề "Từ khoa học đến hành động toàn cầu" khẳng định vai trò của tri thức khoa học trong việc định hướng chính sách và thúc đẩy hành động thiết thực. Bà cho biết, Quỹ Đa phương đã phê duyệt 90 dự án cho Việt Nam với tổng trị giá khoảng 30 triệu USD, hỗ trợ Việt Nam xây dựng khung pháp lý, nâng cao năng lực kỹ thuật, chuyển giao công nghệ và đào tạo nhân lực.

Bà Tina Chondraki Birmpili khẳng định: "Chúng tôi đánh giá cao cam kết và những bước đi chủ động của Việt Nam trong hợp tác quốc tế, tin tưởng sự đồng hành bền chặt này sẽ tiếp tục mở ra một tương lai tốt đẹp hơn cho hành tinh". Bà cũng nhấn mạnh rằng việc loại trừ các chất làm suy giảm tầng ozone không chỉ là trách nhiệm môi trường mà còn là nghĩa vụ bảo vệ sức khỏe cộng đồng và sự sống trên hành tinh khỏi ung thư da, bệnh về mắt và nhiều tác hại khác.

Hướng tới chuyển đổi xanh và phát triển bền vững

Ông Lê Ngọc Tuấn – Phó Cục trưởng Cục Biến đổi Khí hậu, Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhận định rằng những kết quả đã đạt được là tiền đề quan trọng để Việt Nam thực hiện thành công các cam kết về bảo vệ tầng ozone và ứng phó với biến đổi khí hậu trong tương lai.

Trong giai đoạn tới, Việt Nam sẽ tiếp tục triển khai đồng bộ nhiều giải pháp:

• Lồng ghép nội dung bảo vệ tầng ozone và làm mát bền vững vào Chiến lược biến đổi khí hậu đến năm 2050 và Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất được kiểm soát.
• Đẩy mạnh áp dụng công nghệ làm mát hiệu quả cao, tiết kiệm năng lượng, sử dụng môi chất lạnh có chỉ số GWP thấp, đồng thời khuyến khích ứng dụng các nguồn năng lượng tái tạo trong lĩnh vực làm mát và bảo quản lạnh.
• Rà soát, bổ sung cơ chế, chính sách và tiêu chuẩn kỹ thuật về xây dựng, hiệu suất năng lượng tối thiểu. Huy động mạnh mẽ các nguồn lực tài chính xanh, bao gồm cả trái phiếu xanh và tài trợ đa phương, để hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi công nghệ, triển khai các dự án làm mát bền vững.
• Đẩy nhanh việc áp dụng quản lý theo vòng đời đối với các chất Fluorocarbon, bảo đảm phù hợp với cam kết quốc tế.
  

Quá trình chuyển đổi công nghệ trong lĩnh vực làm mát và điều hòa không khí không chỉ mang lại lợi ích môi trường mà còn mở ra những cơ hội kinh tế mới cho Việt Nam. Việc thu gom, tái chế môi chất lạnh tạo tiền đề cho doanh nghiệp tham gia thị trường trao đổi tín chỉ carbon, tiếp cận các cơ chế tài chính quốc tế và huy động thêm nguồn lực để đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Với sự nỗ lực của các cơ quan quản lý, cộng đồng doanh nghiệp và sự đồng hành của các tổ chức quốc tế, Việt Nam tự tin rằng mục tiêu phát triển bền vững và một tương lai xanh cho các thế hệ mai sau sẽ sớm trở thành hiện thực.