Mới chỉ có hơn 16% trong số 4.500 làng nghề trong cả nước có hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt yêu cầu bảo vệ môi trường; tỷ lệ làng nghề có điểm thu gom chất thải rắn công nghiệp chỉ đạt 20%. Các chất thải từ nhiều làng nghề xả ra môi trường gây ô nhiễm nghiêm trọng.
Một giải pháp được nhiều địa phương triển khai là xây dựng các cụm công nghiệp để di dời và xử lý ô nhiễm. Tuy nhiên, 80% trong tổng số 730 cụm công nghiệp làng nghề trong cả nước chưa có, hoặc chưa hoàn thiện hệ thống xử lý nước thải tập trung, lại đang trở thành điểm ô nhiễm mới. Câu chuyện tại làng nghề Nhôm Mẫn Xá, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh sẽ cho thấy điều này.
Công nhân làm việc tại làng nghề Nhôm Mẫn Xá, Bắc Ninh.
Tại làng nghề nhôm Mẫn Xá, khẩu trang, kính bảo hộ là những vật dụng thường xuyên gắn chặt với những người lao động này. Lương tháng gần 30 triệu đồng cho mỗi nhân công làm việc trong môi trường đầy bụi bặm. Nhưng những công nhân này vẫn từ chối nói về tình trạng ô nhiễm tại đây.
Quá trình cô đúc nhôm thải ra các khí độc hại, bao gồm kim loại nặng, nếu không được xử lý sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng. Thế nhưng, hầu hết các cơ sở cô đúc nhôm tại đây vẫn chưa có hệ thống thu gom và xử lý khí thải.
Mặc dù xã Văn Môn có 5 thôn với hơn 3.000 hộ dân, gần 1/3 trong số đó tham gia vào ngành tái chế, liên quan đến cô đúc nhôm, các biện pháp hạn chế ô nhiễm vẫn chưa hiệu quả. Chính quyền địa phương đã triển khai xây dựng cụm công nghiệp từ năm 2017, nhưng nhiều hộ dân vẫn tự ý xây dựng và hoạt động trái phép, bất chấp tình trạng ô nhiễm.
Quang cảnh ô nhiễm tại làng nghề Nhôm Mẫn Xá, Bắc Ninh
Ông Hoàng Bá Huy, Bí thư Huyện ủy Yên Phong, cho biết: "Thanh tra tỉnh đang làm việc. Cụm công nghiệp của chủ đầu tư Hanaka chưa đủ điều kiện đi vào hoạt động. Sẽ có kết quả trong thời gian tới."
Việc xử lý dứt điểm những làng nghề ô nhiễm như Mẫn Xá sẽ còn gặp nhiều khó khăn. Đóng cửa các cơ sở gây ô nhiễm ở làng nghề. Rồi một thời gian dài, 1 cụm công nghiệp ngay đó, chưa đủ điều kiện về môi trường lại vẫn đi vào hoạt động. Ô nhiễm làng nghề không được giải quyết, mà còn tiếp diễn và lan rộng ra cụm công nghiệp, trở thành nỗi bức xúc với nhiều người dân.
Thực hiện quy định của Luật bảo vệ môi trường năm 2020, Bộ Tài nguyên và Môi trường và nhiều địa phương tăng cường kiểm soát, yêu cầu các cụm làng nghề hoàn thiện hạ tầng bảo vệ môi trường, nhất là hệ thống xử lý nước thải tập trung.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!