Những hình ảnh về các khu chung cư cũ kỹ, cơi nới, xuống cấp, tiềm ẩn nhiều rủi ro mất an toàn cho người dân đã không còn xa lạ. Việc cải tạo chung cư cũ là vấn đề được rất nhiều người quan tâm. Theo thống kê của Bộ Xây dựng, hiện nay cả nước có hơn 2.500 chung cư cũ xuống cấp cần được xây mới. Tuy nhiên, mới chỉ một số ít trong số này được cải tạo. Chính vì vậy, Luật Nhà ở 2023 sắp có hiệu lực kể từ 1/8 tới với rất nhiều điểm mới và điểm sáng được kỳ vọng sẽ đẩy nhanh tốc độ cải tạo chung cư cũ trên cả nước, đặc biệt là tại Hà Nội, nơi chiếm 2/3 số chung cư cũ của cả nước.
So với Luật Nhà ở 2014, Luật Nhà ở 2023 sắp có hiệu lực đã quy định cụ thể nhiều vấn đề được coi là điểm nghẽn lâu nay.
Tỷ lệ người dân đồng thuận đã phù hợp hơn với thực tế. Theo Luật mới, chỉ cần ít nhất 70% tổng số chủ sở hữu nhà chung cư tham gia và tối thiểu 75% các chủ sở hữu tham dự hội nghị đó đồng ý là đã đủ điều kiện.
Trước đây, Luật Nhà ở 2014 chưa quy định cụ thể hệ số K bồi thường, nhưng nay đã rõ ràng với hệ số K từ 1-2. Ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch CTCP Đầu tư BĐS Toàn Cầu GP.Invest, cho biết: "Trong một tòa chung cư cũ rất đông đúc, việc để các chủ sở hữu đồng lòng 100% là điều không bao giờ thực hiện được".
Một trong những nút thắt nữa trong vấn đề cải tạo chung cư cũ là phương án cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư riêng lẻ. Luật Nhà ở 2023 đã đưa ra phương án quy gom, thu hút nhiều nhà đầu tư tham gia hơn. Hiểu đơn giản là sẽ gom những nhà chung cư cũ thấp tầng vào một vị trí để nâng tầng lên, từ đó có thể tăng diện tích cây xanh, diện tích kỹ thuật… Đồng thời sẽ giúp người dân được tái định cư tại chỗ. Ông Bùi Tiến Thành, Trưởng phòng Phát triển Đô thị, Sở Xây dựng Hà Nội, chia sẻ: "Phương án quy gom trong công tác quy hoạch sẽ tạo điều kiện cho các chủ sở hữu đang ở tại các chung cư cũ, nếu xây dựng lại không đảm bảo quy chuẩn, tiêu chuẩn về xây dựng, thì sẽ có nhiều lựa chọn để tái định cư tại chỗ".
Ông Nguyễn Văn Đính, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, cho biết: "Điểm mới, điểm mạnh trong quy định lần này là khi chung cư hết thời hạn sử dụng, kiểm định không thể tiếp tục sử dụng thì phải phá dỡ, và các chính sách đi theo bắt buộc người dân phải tuân thủ. Các quy định về đền bù cũng rõ ràng hơn, đảm bảo lợi ích của các bên".
Luật mới cũng có quy định cụ thể về việc phải thực hiện phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500, thực hiện kiểm định chung cư cũ, trước khi lựa chọn chủ đầu tư, trong khi trước đây chưa có quy định này. Đây là cơ sở quan trọng để lập phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và xác định, định hướng trình tự, thủ tục thực hiện dự án cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư cũ.
Người dân đang sống trong những khu chung cư cũ kỹ, xuống cấp, với nhiều thế hệ sống chung, thường xuyên phải đối mặt với nguy hiểm. Chuyển đi thì không thể mua được nhà mới vì giá cao, còn ở lại thì nơm nớp lo sợ và không biết bao giờ mới có thể được cải tạo. Luật Nhà ở 2023 như một điểm sáng, mang lại hy vọng cho họ về một tương lai an toàn và tiện nghi hơn.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!