Cả nước hiện đã ghi nhận hơn 42.000 trường hợp nghi mắc sởi, tăng mạnh so với cùng kỳ năm trước, trong đó đã có 5 ca tử vong. Khu vực miền Nam ghi nhận tỷ lệ cao nhất với 57%, tiếp theo là miền Trung hơn 19%, miền Bắc hơn 15% và Tây Nguyên chiếm khoảng 8,7%.
Tại Hà Nội ghi nhận hơn 880 ca mắc sởi từ đầu năm đến nay.
Dịch sởi hiện đang diễn biến hết sức phức tạp tại nhiều tỉnh thành trên cả nước, với số ca nhập viện tăng nhanh, chủ yếu là trẻ em chưa được tiêm đủ liều vaccine phòng sởi. Các chuyên gia nhận định rằng, Việt Nam đang bước vào chu kỳ bùng phát dịch sởi theo chu kỳ 5 năm/lần. Tuy nhiên, từ giữa năm 2024 đến nay, tình hình dịch bệnh vẫn chưa có dấu hiệu thuyên giảm. Những diễn biến bất thường của dịch bệnh lần này đang khiến giới chuyên môn lo ngại.
Theo Tiến sĩ, Bác sĩ Hoàng Minh Đức, Cục trưởng Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế, sau các đợt dịch lớn vào năm 2014 và 2019, đợt dịch năm nay bùng phát mạnh hơn do nhiều yếu tố cộng hưởng, đặc biệt là sự tích lũy miễn dịch không đầy đủ trong cộng đồng qua các năm. Độ tuổi mắc bệnh chủ yếu từ 1 đến 10 tuổi, chiếm tới 72% tổng số ca bệnh. Đặc biệt, các tỉnh miền Nam đang ghi nhận số ca mắc cao nhất cả nước, do tỷ lệ tiêm chủng từ năm 2019 – 2023 giảm sâu, có nơi chỉ đạt 50–60%.
"Bệnh sởi lây qua đường hô hấp với tốc độ rất nhanh, có hệ số lây nhiễm lên tới 19, cao hơn nhiều lần so với COVID-19. Sởi là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm thuộc nhóm B, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Các biến chứng thường gặp gồm viêm phổi, viêm não, viêm tai giữa và suy dinh dưỡng, đặc biệt nguy hiểm với trẻ nhỏ từ 6 tháng đến 5 tuổi, nhất là những trẻ có bệnh nền. Một người mắc sởi có thể lây cho 90% người tiếp xúc nếu họ chưa có miễn dịch", ông Đức cho biết.
Tiến sĩ, Bác sĩ Hoàng Minh Đức, Cục trưởng Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế cho biết nguyên nhân dịch sởi năm nay bùng phát mạnh.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, để loại trừ sởi, tỷ lệ tiêm chủng cần đạt ít nhất 95%. Vào năm 2024, Việt Nam đã đạt được mục tiêu này. Tuy nhiên, từ đầu năm 2025 đến nay, trước tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, chiến dịch tiêm chủng đã được mở rộng cả về phạm vi tỉnh thành lẫn nhóm tuổi.
Hiện có 15 địa phương trên cả nước có tỷ lệ tiêm phòng sởi dưới 80%, trong đó 10 địa phương đang triển khai tiêm chủng với tiến độ còn chậm, bao gồm: Đắk Nông, Nghệ An, Thanh Hóa, Bến Tre, Bình Phước, Thái Bình, Thái Nguyên… Bên cạnh đó, việc nhiều trường hợp chưa được tiêm hoặc tiêm chưa đầy đủ trong suốt nhiều năm qua đã dẫn đến sự tích lũy một khoảng trống miễn dịch trong cộng đồng, làm suy giảm khả năng bảo vệ trước nguy cơ bùng phát và lây lan dịch bệnh.
Trước cảnh báo của WHO, từ đầu năm 2024, Bộ Y tế đã xây dựng kế hoạch tiêm chủng chiến dịch, tập trung vào nhóm chưa được tiêm hoặc tiêm chưa đủ. Kết quả: 18 tỉnh nguy cơ cao đã triển khai chiến dịch tiêm cho trẻ 1–10 tuổi, đạt tỷ lệ trên 95%. Sau đó, thêm 13 tỉnh đăng ký tham gia tiêm chiến dịch, nâng tổng số lên 31 tỉnh, với tỷ lệ bao phủ cao, nhiều nơi đạt 100%. Sang đầu năm 2025, thêm 17 tỉnh đăng ký triển khai chiến dịch, nâng tổng số tỉnh tham gia lên toàn quốc.
Hiện có 15 địa phương trên cả nước có tỷ lệ tiêm phòng sởi dưới 80%, trong đó 10 địa phương đang triển khai tiêm chủng với tiến độ còn chậm.
"Nguồn vaccine đã được bảo đảm với 1,4 triệu liều từ WHO và UNICEF, hơn 500.000 liều từ Chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia, cùng 500.000 liều do Công ty VNVC tài trợ. Đến nay, toàn bộ vaccine đã được chuyển đầy đủ về các tỉnh. Nhiệm vụ còn lại của địa phương là khẩn trương rà soát đối tượng, chuẩn bị vật tư như bơm kim tiêm và tổ chức tiêm chủng", ông Đức cho biết thêm.
Theo quy định, vaccine tiêm chủng mở rộng do Trung ương cấp. Tuy nhiên, khi có dịch xảy ra, địa phương phải chủ trì tổ chức tiêm chiến dịch và đảm bảo kinh phí theo Luật Ngân sách. Nhận thấy khó khăn lớn nhất là nguồn vaccine, Bộ Y tế đã chủ động vận động Tổ chức Y tế Thế giới, doanh nghiệp và sử dụng nguồn từ chương trình tiêm chủng mở rộng để cung ứng.
Đến nay, toàn bộ vaccine đã được chuyển đầy đủ về các tỉnh. Nhiệm vụ còn lại của địa phương là khẩn trương rà soát đối tượng, chuẩn bị vật tư như bơm kim tiêm và tổ chức tiêm chủng kịp tiến độ.
Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành công điện yêu cầu hoàn thành chiến dịch tiêm chủng phòng sởi trên toàn quốc trước ngày 31/3. Đồng thời, các tổ chức quốc tế tại Việt Nam cũng đã cam kết sẽ đồng hành và hỗ trợ Việt Nam trong nỗ lực chung nhằm kiểm soát và phòng, chống dịch sởi hiệu quả.
Thủ tướng Chính phủ đã có công điện giao Bộ Y tế bảo đảm đủ vaccine phòng sởi, cấp phát kịp thời cho các địa phương để triển khai có hiệu quả chương trình tiêm chủng mở rộng.
"Trong quá trình mở rộng bao phủ vaccine, các ca mắc sởi mới vẫn có thể tiếp tục xuất hiện. Dù sởi là bệnh có thể tự hồi phục, nhưng đối với những người có hệ miễn dịch yếu, đặc biệt là trẻ nhỏ có bệnh nền, bệnh có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng. Bộ Y tế đã chủ động chuẩn bị các phương án phòng chống lây nhiễm chéo trong bệnh viện và cung ứng đầy đủ thuốc globulin miễn dịch (Immunoglobulin) hỗ trợ điều trị, nhằm hạn chế tối đa tai biến và tử vong", ông Đức chia sẻ.
Bộ Y tế khuyến cáo: khi trẻ có dấu hiệu sốt, phát ban, tốt nhất nên đưa đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt để được khám và điều trị kịp thời, tránh để xảy ra biến chứng nguy hiểm.
"Nếu chúng ta hoàn thành việc tiêm chủng đúng tiến độ, cụ thể là trước ngày 31/3 như Thủ tướng yêu cầu, hoàn toàn có thể kiểm soát và chấm dứt được dịch sởi trong thời gian ngắn", ông Đức khẳng định.
Khi trẻ có dấu hiệu sốt, phát ban, tốt nhất nên đưa đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt để được khám và điều trị kịp thời.
Cũng theo ông Đức, khi đạt được độ bao phủ vaccine đầy đủ cho trẻ từ 1–10 tuổi, cả nhóm 6–9 tháng tuổi, kết hợp với tiêm chủng thường xuyên, thì trong những năm tới, số ca mắc sởi dự kiến sẽ giảm mạnh và dịch bệnh sẽ không còn diễn biến phức tạp như hiện nay.
Bên cạnh đó, Bộ Y tế cũng đã tính đến đặc điểm chu kỳ của bệnh sởi và đang trình Chính phủ một cơ chế riêng. Theo đó, với những bệnh có tính chất lặp lại theo chu kỳ như sởi, cần chủ động tổ chức tiêm chiến dịch bao phủ từ sớm, thay vì đợi đến khi dịch bùng phát mới triển khai.
Thời tiết thay đổi bất thường trong giai đoạn chuyển mùa đang tạo điều kiện thuận lợi cho mầm bệnh phát triển và lây lan, trong đó có bệnh sởi. Dự báo số ca mắc có thể tiếp tục gia tăng, đặc biệt tại các tỉnh miền núi, nơi điều kiện tiếp cận dịch vụ y tế còn nhiều hạn chế. Trước tình hình đó, các cơ quan chức năng đang nỗ lực đẩy nhanh tiến độ tiêm vaccine. Tuy nhiên, để chiến dịch đạt hiệu quả, rất cần sự phối hợp tích cực từ phía người dân, nhằm đảm bảo tỷ lệ tiêm chủng đạt ít nhất 95%. Điều này càng trở nên cấp thiết khi phần lớn người mắc sởi hiện nay là trẻ em – nhóm đối tượng dễ tổn thương nhất trước dịch bệnh.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!