Không chỉ là lời tuyên ngôn về đẳng cấp, giây phút Quốc ca vang lên còn là lời tuyên bố với thế giới rằng: Thể thao Việt Nam, cụ thể là các nữ cầu thủ của chúng ta đã bền bỉ nỗ lực nhiều thế nào để tạo nên dấu mốc lịch sử này. Chẳng có thành công nào tự đến, mỗi giây phút tỏa sáng huy hoàng đều chỉ là một "điểm bùng phát" sau chuỗi ngày tháng tích lũy không ngừng nghỉ trước đó.
Đội tuyển Việt Nam lần đầu tiên xuất quân tại sân chơi World Cup . Đồng đội chúc mừng Thủ môn Kim Thanh sau khi chị đẩy được quả phạt 11m (Ảnh: AP)
"Điểm bùng phát" - "Tipping point" là một thuật ngữ được sử dụng trong nhiều lĩnh vực. Nó được định nghĩa là một điểm quan trọng trong quá trình diễn ra một hiện tượng, khi sự thay đổi xảy ra nhanh chóng và không thể đảo ngược, tạo ra ảnh hưởng sâu rộng và lâu dài.
Hình ảnh liên tưởng dễ hiểu là việc đẩy một khối cầu nặng qua một ngọn đồi. Chỉ cần đẩy qua được điểm bùng phát là đỉnh đồi thôi, khối cầu sẽ tự lăn xuống phía bên kia mà khó có thể kéo ngược lại được.
Trong thực tế, lý thuyết này có thể áp dụng được ở cả 2 chiều tích cực và tiêu cực. Hai chiều ấy phân biệt nhau ở một điểm: cảm xúc của chúng ta trong quá trình đẩy khối cầu lên đỉnh.
Chiều tích cực có thể thấy trong chính câu chuyện của thủ khoa các khối thi trong kỳ thi tốt nghiệp THPT 2023 mới công bố kết quả đầu tuần qua. Thí sinh có số điểm cao nhất cả nước chia sẻ rằng: chỉ ngủ vài tiếng mỗi ngày, thời gian còn lại là dành cho việc học ôn thi. Trong những đêm miệt mài ôn tập, cô gái ấy chắc hẳn sẽ nghĩ "cố lên chút nữa thôi, sắp tới đích rồi", và cảm xúc là vỡ òa hạnh phúc khi em đạt được đỉnh cao của điểm số.
Vũ Thị Vân Anh - Thủ khoa toàn quốc kỳ thi tốt nghiệp THPT 2023 (Ảnh: NVCC)
Còn ở chiều tiêu cực ngược lại, việc quả cầu di chuyển lên đỉnh thường là hệ quả của những thói quen xấu, và trên hành trình ấy, người ta thường có suy nghĩ "một tí thôi mà, không sao đâu". Chuyện về khí hậu tuần qua là một minh chứng. Mỗi hành động dù nhỏ nhưng gây ảnh hưởng đến môi trường của con người đều có một sự tích lũy nhất định, giờ thì có vẻ điểm bùng phát của môi trường đã đến rất gần rồi.
Tuần qua, châu Á đang chứng kiến những đợt mưa lũ nghiêm trọng. Nước sông Yamuna ở Ấn Độ đã dâng lên chạm đến những bức tường của Đền Taj Mahal lần đầu tiên sau 45 năm, miền Nam Trung Quốc cũng đang hứng chịu lượng mưa lớn bất thường khiến hàng chục nghìn người phải di rời, Hàn Quốc đã có người thiệt mạng trong đợt mưa lũ… Trong khí đó, châu Âu lại đang đối mặt với đợt nắng nóng khắc nghiệt với nhiệt cao nhất từ trước tới nay, có nơi lên tới lên tới 47 độ C. Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) ngày 18/7 đã đưa ra cảnh báo rủi ro sức khỏe liên quan đến nắng nóng cực độ, đồng thời nhấn mạnh thế giới nên chuẩn bị cho những đợt nắng nóng dữ dội và thường xuyên hơn.
Mùa mưa tại Ấn Độ đã và đang gây nhiều thiệt hại. (Ảnh: PTI)
Việt Nam của chúng ta cũng không ngoại lệ với những điểm bùng phát không mong muốn từ thiên nhiên với từ khóa "sạt lở".
Gần một tháng trước, bờ kênh Thanh Đa, quận Bình Thạnh, TP Hồ Chí Minh đã sụt lún gây hư hỏng, nhiều nhà dân bị lún nứt, một số căn nghiêng về phía kênh. Tới nay, gần 200 m bờ kênh này vẫn tiếp tục bị trượt ra phía lòng kênh chừng gần 2cm mỗi ngày. nguy hiểm trực chờ với người dân là điều khó tránh khỏi.
Còn tại Hải Hậu, Nam Định, dù được định hướng là một địa điểm du lịch nhưng khu vực này giờ đây gần như tan hoang khi có tới hơn 1,8km kè biển đã bị đánh sập hoàn toàn. Càng lo lắng hơn khi mùa mưa bão năm nay đã bắt đầu bằng cơn bão số 1 trong ít ngày qua.
Tỉnh Nam Định có hơn 90 km đê kè ven biển, tuy nhiên 1/5 trong số này đã bị sạt lở nghiêm trọng.
Phức tạp nhất phải kể tới tình trạng sạt lở tại TP Cần Thơ, từ đầu năm tới nay, Cần Thơ có có 30 vụ sạt lở - tăng gấp 4 lần so với cùng kỳ. Những cảnh tượng giờ trở thành nỗi ám ảnh của nhiều người khi mùa mưa đang tới.
Tình trạng sạt lở ở Cần Thơ được xem là phức tạp nhất vì nó đã diễn ra đúng theo tiêu chí "lâu dài và khó đảo ngược" của lý thuyết "Điểm bùng phát" này. Thực tế thời gian qua, việc sạt lở đã xảy ra tại nhiều nơi ở ĐBSCL và không tuân theo quy luật bên lở - bên bồi thường thấy ở những con sông. Đáng buồn rằng, tác động từ thời tiết chỉ là một phần nhỏ, phần lớn đến từ 2 lý do: mất phù sa và đặc biệt là khai thác cát quá mức.
Khi đã qua đỉnh, khi những thay đổi dù là tích cực hay tiêu cực đã bắt đầu xảy ra rồi, đó là lúc một hiệu ứng khác kéo theo thể hiện vai trò của mình, đó là hòn tuyết lăn.
Trái bóng tuyết sẽ to dần lên, thậm chí trở thành một thảm họa lở tuyết nếu không có các can thiệp từ bên ngoài tác động. Để ngăn chặn thảm hoạ, tất nhiên là phải lên tiếng và hành động. Điều đó giống như cách nhiều người dân tại Yên Bái đang tự cứu mình khỏi những đợt khỏi thải của lò đốt rác gần nhà mình.
Theo kế hoạch của tỉnh Yên Bái, sẽ có 16 lò đốt rác được xây dựng đến năm 2023. Và không thể không đốt được, vì nếu không sẽ chẳng còn đất để chôn lấp rác. Vấn đề của "Điểm bùng phát" là như thế. Khi đã qua đỉnh rồi, tức là đã có đà di chuyển, xu hướng của vấn đề sẽ ngày càng nghiêm trọng hơn.
Để ngăn chặn những xu hướng nghiêm trọng tiêu cực này thì cách dễ làm nhất là ngay từ đầu, trên đường di chuyển lên của quả cầu, đừng để những thói quen xấu có cơ hội lặp đi lặp lại chỉ vì tâm lý "một tí thôi, có sao đâu".
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!