Thuốc lá điện tử hiện chưa được cấp phép tại Việt Nam. Nhưng dù bất cứ ai, ở độ tuổi nào, chỉ cần có nhu cầu và có tiền là dễ dàng mua thuốc lá điện tử tại cửa hàng hay trên mạng. Thậm chí, thuốc lá điện tử đã xâm nhập vào trường học và hiện không ít học sinh lớp từ THCS đến THPT lén lút sử dụng thuốc lá điện tử, trong khi các em còn chưa biết về mức độ độc hại của loại thuốc này.
Không ít người lâu nay vẫn có suy nghĩ sai lầm rằng, thuốc lá điện tử là một cách cai nghiện thuốc lá điếu, không gây hại hoặc ít gây hại cho sức khỏe. Nhưng một nghiên cứu ở Mỹ, Nhật Bản đều chỉ ra hầu hết người sử dụng các loại thuốc lá thế hệ mới này đều không bỏ được thuốc lá. Thay vào đó họ tiếp tục sử dụng hoặc nghiện đồng thời cả hai.
Còn theo trung tâm chống độc Bệnh viện Bạch Mai, thường xuyên có các bệnh nhân bị ngộ độc do sử dụng thuốc lá điện tử phải đưa đến cấp cứu. Thậm chí, có những ca nặng, gây tổn thương não, xuất huyết não, hôn mê kéo dài. Có trường hợp điều trị ra viện, vẫn bị liệt hoặc phát sinh những bệnh mới. Và đáng lo ngại hơn cả là có tình trạng phun, tẩm một số thành phần có chứa chất ma tuý, gây ảo giác, kích thích vào tinh dầu của thuốc lá điện tử.
Làm thế nào để quản lý hiệu quả thuốc lá thế hệ mới, đây cũng là vấn đề được nhiều nước trên thế giới quan tâm. Quản lý dựa trên tính khoa học, pháp lý và thực tiễn là cách mà nhiều quốc gia đang áp dụng.
Nhiều trường hợp ngộ độc thuốc lá thế hệ mới phải nhập viện.
Tùy theo tình hình thực tế, Chính phủ nhiều nước đưa ra phương thức quản lý thuốc lá thế hệ mới phù hợp. Theo đó, nhiều nước đã tận dụng luật kiểm soát thuốc lá hiện hành và bổ sung thêm các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới vào luật.
Tận dụng Luật kiểm soát thuốc lá hiện hành
Như Trung Quốc, nước này đã chính thức áp dụng luật độc quyền nhà nước với ngành thuốc lá để quản lý thuốc lá điện tử và các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới khác. Tất cả các công ty, từ sản xuất đến bán buôn và bán lẻ thuốc lá điện tử ở Trung Quốc phải có giấy phép và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc gia để đăng ký với cơ quan quản lý và kinh doanh hợp pháp. Điều này sẽ giúp cho chính quyền kiểm soát liều lượng nicotin có trong thuốc lá điện tử, các hóa chất được thêm vào dung dịch thuốc lá điện tử và mức độ nguy hại cũng sẽ nằm trong tầm kiểm soát của nhà nước.
Trước đó, chính phủ Trung Quốc cũng đưa ra các quy định chặt chẽ để bảo vệ thế hệ trẻ bao gồm việc cấm bán thuốc lá điện tử cho trẻ vị thành niên, cấm bán hàng trực tuyến mặt hàng này, đồng thời đưa ra cảnh báo về rủi ro sức khỏe, an toàn khi sử dụng sản phẩm.
Quản lý theo hướng tiếp cận kết hợp
Xuất hiện trên thị trường Nhật Bản từ 2012, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới được chính thức kinh doanh vào năm 2014, sau một thời gian thử nghiệm tại một số thành phố để đánh giá mức độ tác động lên sức khỏe của người dùng, cũng như mức độ tiếp cận tới giới trẻ.
Để có chính sách quản lý hiệu quả và phù hợp, các nhà làm luật Nhật Bản xác định việc phân biệt sự khác nhau giữa từng loại thuốc lá thế hệ mới là quan trọng và được áp dụng theo hướng tiếp cận kết hợp. Theo đó, thuốc lá điện tử có chứa nicotin được Bộ Y tế Nhật Bản quản lý như một loại dược phẩm. Còn thuốc lá làm nóng được được Bộ Tài chính kiểm soát, xếp vào nhóm các sản phẩm thuốc lá vì các nguyên liệu của chúng được làm từ lá thuốc lá.
Là một trong những thị trường tiêu thụ thuốc lá làm nóng lớn nhất thế giới, nhưng với chiến lược kiểm soát chặt chẽ và toàn diện, Nhật Bản vẫn đang kiểm soát rất tốt các vấn đề liên quan tới thuốc lá, bao gồm thuốc lá thế hệ mới.
Có thể thấy mức độ nghiêm trọng của việc nước ta chưa có các văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh hành vi mua bán, sử dụng thuốc lá điện tử. Hiện có 184/193 nước thành viên của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đưa thuốc lá làm nóng vào diện kiểm soát dưới luật kiểm soát thuốc lá, trong khi đó 79/111 nước đã đưa thuốc lá điện tử chịu sự quản lý của pháp luật.
Trung tá Trương Quang - Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm tham nhũng, kinh tế, buôn lậu, Công an TP. Hà Nội đã cung cấp thông tin để làm rõ hơn về vấn đề này.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!