Ma túy là tên gọi chung chỉ những chất kích thích khi dùng một lần có thể gây nghiện. Đây là hiểm họa đối với bất kỳ quốc gia, dân tộc nào.
Từ những loại ma túy phổ biến ban đầu như heroine, cần sa… ngày nay, những loại ma túy tổng hợp xuất hiện ngày càng nhiều và gây ra tác hại to lớn đối với sức khỏe, tinh thần, thể chất và cuộc sống của người sử dụng chúng.
Ma túy có thể có nguồn gốc khác nhau nhưng đều có một đặc điểm chung là khi đưa vào cơ thể sẽ làm thay đổi trạng thái nhận thức và sinh lý của con người. Ma túy có nhiều loại như ma túy tự nhiên, ma túy bán tổng hợp và ma túy tổng hợp.
Theo Nghị định 73/2018/NĐ-CP ngày 15/5/2018 quy định hiện có 515 loại ma túy và 44 tiền chất dùng để sản xuất ma túy, chia làm 4 nhóm sau:
Nhóm các chất ma túy an thần: Thuốc phiện, Morphine, Heroine, Các chất ma tuý tổng hợp toàn phần trong nhóm có thể thay thế Morphine, Heroine và các opiat khác (methadon, pethidine, phenazocine, diazepam, dolagan...)
Nhóm các chất ma túy gây kích thích: Methamphetamin, ecstacy, amphetamin.
Nhóm các chất ma túy gây ảo giác: Cần sa và các sản phẩm của nó: thảo mộc cần sa, nhựa cần tinh dầu cần sa lysergide (LSD)
Các chất ma túy có thuộc tính gây nghiện: Các loại thuốc tân dược có thành phần là chất gây nghiện: thuốc giảm đau, thuốc an thần, một số loại thuốc ho, thuốc cảm cúm,…
10 loại ma túy thường gặp ở Việt Nam và tác hại đáng sợ của chúng:
Cần sa là loại ma túy được chế từ hoa và lá khô của cây cần sa tên latin là Cannabis Sativa. Loại ma túy này còn được biết đến với những tên khác như "cỏ", bồ đà, tài mà, vv… Cần sa nhìn giống như thảo cỏ, lá chè khô và có thể còn hạt hoặc còn các cành nhỏ.
Cần sa có thể màu xám, xanh lá cây hoặc mầu nâu. Cần sa thường được lăn bằng tay thành thuốc cuốn để hút, hoặc được hút bằng ống điếu. Một số người còn trộn cần sa với thức ăn như bánh ngọt hoặc bánh qui để ăn. Cần sa cũng có thể được trộn lẫn để hút cùng thuốc lá.
Trong cần sa có chất THC là yếu tố làm cho người sử dụng "phê", nghĩa là làm biến đổi tâm trạng của người sử dụng, khiến họ có cảm giác khác biệt. Một số thành phần của cây chứa hàm lượng THC cao hơn. Ví dụ, hoa và nhụy chứa nhiều THC hơn so với thân và lá. Người sử dụng cần sa trong một thời gian sẽ dẫn đến tình trạng lệ thuộc cần sa, nghĩa là cần sa luôn xuất hiện trong suy nghĩ, tình cảm của họ. Người lệ thuộc sẽ luôn tìm cần sa để sử dụng.
Khi hút cần sa, THC nhanh chóng qua phổi vào máu. Sau đó nó sẽ theo đường máu đi lên não và gây cảm giác "phê". Cảm giác này diễn ra sau vài phút và có thể kéo dài đến 5 giờ đồng hồ. Khi cần sa được trộn vào thức ăn, chất THC được hấp thu chậm hơn vào máu, qua dạ dày và ruột. Do đó, có thể mất đến một giờ để đạt được cảm giác "phê" và cảm giác này có thể kéo dài đến 12 giờ. Chất THC được hấp thu rất nhanh vào mô mỡ trong cơ thể, sau đó mới từ từ giải phóng vào máu. Có thể mất đến 1 tháng để đào thải hết một liều THC ra khỏi cơ thể.
Thuốc phiện là chất ma túy được chiết suất từ cây anh túc, có tác dụng tạo cảm giác hưng phấn, không biết đau, không biết mệt, không cảm thấy đói, tinh thần tỉnh táo.
Sử dụng thuốc phiện có thể khiến bệnh nhân bị kém trí nhớ, hay bị nhầm lẫn, buồn nôn, nói lắp, thiếu sự phối hợp, phờ phạc, chóng mặt, buồn ngủ, ức chế, đầu óc quay cuồng, ảo giác, ảo tưởng, đau đầu, có thể đột ngột tử vong do suy tim, ngạt thở, co giật, hôn mê…
Sử dụng thuốc phiện trong thời gian dài, con người dễ mắc các bệnh về gan và thận. Hệ xương cũng bị thiệt hại do thiếu canxi, hiện tượng co thắt chân tay cũng thường xuyên xảy ra do tổn thương thần kinh. Đặc biệt thuốc phiện còn gây tổn thương não do thiếu oxy gây ra các bệnh về thần kinh, ảnh hưởng đến tư duy, tầm nhìn và lắng nghe của người nghiện.
Ngoài ra, nếu phụ nữ mang thai mà nghiện thuốc phiện có thể gây nguy hiểm cho thai nhi như thai chết lưu hoặc dễ sinh non, trẻ bị nhẹ cân, sức khỏe kém, dễ mắc các bệnh về hệ thần kinh từ giai đoạn sơ sinh.
Cocaine là loại ma túy chiết xuất từ lá cây coca, có tinh thể hình kim, không màu và không mùi, vị hơi đắng mát và gây cảm giác hơi tê cho đầu lưỡi. Đây là một chất ma túy gây nghiện mạnh và có khả năng gây hoang tưởng.
Tác hại làm hẹp mạch máu; giãn mạc mở rộng; tăng nhiệt độ cơ thể, nhịp tim và huyết áp; nhức đầu; đau bụng và buồn nôn; giảm năng lượng làm việc và sự tỉnh táo; mất ngủ, bồn chồn; lo âu; hành vi thất thường và bạo lực, các cuộc tấn công hoảng loạn, hoang tưởng, rối loạn tâm thần; các vấn đề về nhịp tim, nhồi máu cơ tim; đột quỵ, co giật, hôn mê.
Nếu sử dụng lâu dài, cocain có thể khiến người nghiện mất cảm giác về mùi vị, chảy máu cam, tổn thương mũi và khó thở mạnh; nhiễm trùng và tử vong các mô ruột do lưu lượng máu giảm; cơ thể hấp thu dinh dưỡng kém và giảm cân nhanh.
Đối với phụ nữ có thai, nghiện cocain có thể khiến thai chết lưu, nhẹ cân, sinh non, trẻ mắc hội chứng cai sau sinh…
Nấm ảo giác hay nấm thức thần, nấm ma thuật có chứa Psilocine và Psilotcin gây ảo giác mạnh cho người dùng. Đây là các chất ma túy tuyệt đối cấm sử dụng trong y học và đời sống xã hội, theo nghị định 73/2018.
Nấm thức thần có tên khoa học là Psilocybe pelliculosa. Loại nấm này mọc ở nhiều nơi trên thế giới như Bắc và Trung Mỹ, bán đảo Scandinavia và một vài vùng tại châu Á. Hiện, có đến 200 loại nấm khác nhau thuộc họ này có chứa chất psilocybe với hàm lượng khác nhau nên mức độ gây độc cũng khác nhau.
khi sử dụng nấm có chứa hai chất trên sẽ có hiện tượng bị ảo giác và có thể có thêm ảo thanh. Lạm dụng chất này có thể dẫn đến hoang tưởng, hoảng sợ và lo lắng thường xuyên, dễ dẫn đến tự sát, tình trạng biểu hiện như bệnh nhân tâm thần phân liệt.
Ma túy đá là một loại hóa chất tổng hợp từ thuốc kích thích amphetamine, có tên khoa học là methamphetamin, được xếp vào loại ma túy gây kích thích hệ thần kinh trung ương. Ma túy đá thường ở dạng bột trắng hoặc vàng, nâu, đỏ, dạng muối hydrochlorit bột, dạng tinh thể.
Ma túy đá có khả năng khiến con người gây ra ảo giác, hưng phấn, không biết mệt mỏi, không cần ăn ngủ… lại thêm việc hoạt động hết công suất cho việc nhảy nhót, lắc lư và hoạt động tình dục… khiến người sử dụng meth khi hết ảo giác sẽ như người vô hồn, thân hình tàn tạ, sức khỏe giảm sút nghiêm trọng.
Khi lên cơn thuốc, người nghiện sẽ cảm giác như bị sâu bọ bò trong da sẽ làm họ khó chịu, khiến họ cào cấu mặt mũi, chân tay để giải tỏa sự hành hạ của ma túy. Điều này chứng tỏ ma túy đá có khả năng phá hoại não bộ, khiến người nghiện khó kiểm soát hành vi và khó cai nghiện.
Những người sử dụng ma túy đá thường xuyên còn có khả năng mắc phải các bệnh lý như mất ngủ, rối loạn hệ thống thần kinh, loạn thị, suy nhược cơ thể, giảm sức đề kháng, nặng… Nếu sử dụng quá liều rất dễ có nguy cơ đột quỵ do hiện tượng thiếu máu não, tăng nhịp cơ tim.
Khi sử dụng ma túy đá liều lượng và cấp độ cao, người dùng thường bị mất ngủ, chán ăn, nhạy cảm với âm thanh, tiếng ồn, nói nhiều, khả năng tập trung kém, nặng hơn thì nôn ọe, chóng mặt, có cảm giác sâu bò dưới da…
Giai đoạn nghiêm trọng hơn đó là "ngáo đá", đó là một căn bệnh hoang tưởng ảo giác. Người bị ngáo đá sẽ có cảm giác lo sợ, bị kích động, lên cơn loạn thần, ảo thị, ảo giác. Biểu hiện bên ngoài của họ là môi khô, mắt đỏ, đi loạng choạng, nói một mình, sợ bị đuổi đánh, sợ có người theo dõi.
Tình trạng "ngáo đá" của người nghiện thường dễ dẫn tới các hành vi nguy hiểm như phóng xe tốc độ cao gây tai nạn, cào rách mặt mũi, đánh chém nhau, tự tử…
Người sử dụng ma túy đá còn có nguy cơ vô sinh cao do trong thời gian nghiện ma túy đá, con người quan hệ tình dục bừa bãi, vô độ khiến năng lượng trong cơ thể họ bị vắt kiệt. Sau một thời gian dài, nội tạng của con nghiện sẽ bị thương tổn, suy giảm chức năng nội tiết, làm ảnh hưởng rõ rệt đến khả năng tình dục. Ma tuý đá cũng làm ức chế việc sản xuất ra hoóc môn vùng dưới đồi, làm cho cơ thể không sản xuất được các testosterone sinh dục gây nguy cơ vô sinh cao.
Thuốc lắc hay còn gọi là Ecstasy, một loại MTTH; là chất thuộc nhóm kích thích thần kinh độc hại, khi đưa vào cơ thể con người nó kích thích khiến người đó muốn nhảy múa, "lắc" điên cuồng (thường có âm nhạc cực mạnh, ánh sáng hỗ trợ). Thuốc được sản xuất dưới dạng viên nén, viên nang, bột trắng hay màu.
Thuốc lắc có rất nhiều loại, giá tiền tương ứng với nồng độ, liều lượng Ecstasy có trong viên thuốc lắc, với nhiều tên gọi như "hồng phiến", "viên nữ hoàng", "ngọc điên", Adam, Eva, Love, Ice, Mọi da đỏ, Mè đen, Tên lửa, Thiên thần… giá tiền từ 50.000 đồng đến 350.000 đồng/viên.
Khi thuốc lắc được đưa vào cơ thể, người sử dụng thấy xuất hiện khoái cảm,với cảm giác thân thiện, huyết áp, thân nhiệt và mạch tăng nhanh, vã mồ hôi, run, giãn đồng tử, đỏ mặt…nhận thức, giác quan của người dùng thuốc sẽ tăng, ví như màu sắc trở nên sinh động. Thuốc gây ảo giác về thính giác,thị giác và thế là họ cứ lắc và lắc mà không có ý thức được mình đang làm gì.
Tác hại khi sử dụng thuốc lắc sẽ gây ảo giác làm biến dạng nhận thức của con người, thường bị kích động, hoang tưởng, ảo giác, không làm chủ được hành vi và thời gian sinh hoạt bị đảo lộn. Nhiều bệnh nhân la hét, chửi bới, trời lạnh đòi tằm nước lạnh, trời nóng đắp chăn, đưa tay vào lửa... không nhận ra bố, mẹ đẻ, nghĩ là kẻ thù đang chuẩn bị sát hại mình
Sử dụng lâu sẽ dẫn đến giảm thính giác (điếc) giảm trí nhớ, mất ngủ, nặng hơn thì sẽ gây chứng bệnh thần kinh (tâm thần)…Hiện tại trên thế giới và ở Việt Nam chưa có phác đồ điều trị cụ thể.
Khi sử dụng nguy cơ quan hệ tình dục tập thể rất cao dẫn đến làm gia tăng lây nhiễm HIV.
Heroine là loại ma túy phổ biến nhất hiện nay. Là chất được tổng hợp từ mócphin có trong nhựa thuốc phiện.
Cứ 10 kg nhựa thuốc phiện, chúng ta điều chế được 1kg móc phin. Từ 1kg mócphin điều chế được 0,85 – 0,9kg hêrôin. Sơ đồ điều chế này tỷ lệ thuận với độ độc tính và khả năng gây nghiện. Hiện nay một tép hêroin có giá khoảng 100 nghìn đồng. 1kg Hêroin tương đương với 3 bánh, mỗi bánh hêroin có giá khoảng 150 – 200 triệu đồng, vậy 1kg hêroin có giá từ 500 – 600 triệu đồng. Ta ước tính nếu đem chia nhỏ 1kg hêroin ra để bán lẻ với giá 100 – 200 nghìn/1tép thì số lợi nhuận thu được có thể lên tới 3,5 – 4 tỷ đồng, gấp rất nhiều lần so với giá mua vào.
Vì vậy, dù pháp luật đã xử lý rất nghiêm khắc những kẻ phạm tội buôn bán ma túy, nhưng vì siêu lợi nhuận, rất nhiều người vẫn lao vào như thiêu thân. Có những kẻ tuổi đã gần đất xa trời, có những người mới bước qua tuổi vị thành niên cũng không thể làm ngơ với những khoản lợi nhuận nhìn thấy từ trước do ma tuý mang lại. Tội phạm trên lĩnh vực này ngày càng tỏ ra liều lĩnh, tinh vi và xảo quyệt hơn, chúng sẵn sàng điên cuồng chống trả lực lượng chức năng kể cả việc đánh đổi tính mạng của mình.
Heroin thường được sử dụng theo đường tiêm chích, hút hoặc hít. Chất này chạy tới não chỉ trong vòng chưa đến 10 giây nếu tiêm, 10 hoặc 15 phút nếu hút hít. Trong giai đoạn đầu sử dụng các đối tượng thường hút hoặc hít heroin nhưng sau đó chuyển sang đường tiêm chích khi độ dung nạp tăng và không đủ tiền mua thuốc hít nữa.
Đối tượng nghiện ma tuý thường có biểu hiện dậy muộn, khoảng 10h đến 13h thường đi tìm thuốc rồi lại ngủ tiếp đến 17h tiếp tục tìm thuốc; Có vẻ cảnh giác với mọi người, cảm giác có lỗi hay giật mình khi có người gọi; Sức khoẻ giảm sút, hay bị đi ngoài, người hôi, sợ gió, sợ nước; Có biểu hiện chi tiêu không bình thường.
Biểu hiện rõ nhất sau khi sử dụng ma tuý, giai đoạn đầu thấy sảng khoái, hưng phấn nhưng sau 8h không có ma tuý sử dụng tiếp thấy ớn lạnh, toát mồ hôi, chảy nước mắt, nước mũi, ngáp vặt (4 - 5h liền), đau nhức xương (như có ròi bò trong xương), nôn mửa, ỉa chảy, vật vã (2- 3 ngày liền).
Người nghiện ma tuý có đặc điểm không thể che giấu được đó là: nhìn con ngươi trong mắt người nghiện chuyển động rất chậm, lờ đờ (người ta gọi là hội chứng mắt cá ươn).
LSD (lysergrde) có tên khác lyrergic acid diethylamide là một chất ma tuý đang được lưu hành rộng rãi ở nhiều nước. LSD được sản xuất dưới dạng bột trắng ngà viên con nhộng, viên giấy, viên nén hàm lượng khác nhau từ 20 đến 500 microgam. LSD là một chất gây ảo giác mạnh được chiết ra từ một số cây thực vật.
"Dân chơi" gọi LSD là "Bùa lưỡi", "tem thư", "kẹo dán"… do được tẩm vào miếng giấy nhỏ có in hình các nhân vật hoạt hình, hoặc hình thù ngộ nghĩnh có nhiều màu sắc vui mắt. Mỗi miếng giấy tẩm LSD thông thường có kích thước 1,5cm x 1,5cm. Nó có khả năng tan trong nước và chất cồn. Nó có tác dụng trực tiếp đến cơ thể người sử dụng thông qua cơ quan vị giác - lưỡi. Thời gian để "tem giấy" tan hết trong miệng thường là 3 giờ, LSD sẽ tác dụng trực tiếp lên não người sử dụng.
Người sử dụng LSD sẽ cảm thấy mất đi vị giác, mất ngủ, khô miệng, run rẩy, tâm trạng thay đổi thất thường. Thị giác của họ cũng trở nên nhạy cảm hơn đối với một số màu sắc. Các triệu chứng đầu tiên là giãn đồng tử, thân nhiệt thất thường, huyết áp và nhịp tim rối loạn. Một số người còn có thể đổ mồ hôi như tắm, hoặc cảm thấy ớn lạnh. Có thể gây ra các bệnh về tim mạch, đau cơ…
Ketamine là một loại ma túy có tác dụng gây mê, làm giảm đau và gây mất trí nhớ ngắn hạn. Đây là một chất gây hoang tưởng rất mạnh với triệu chứng rối loạn thị giác, mất định hướng về không gian và thời gian, không nhận biết mình là ai, đang làm gì.
Thông thường những người sử dụng hay gọi tắt Ketamine là "Ke".
Ketamine thường ở dạng bột dùng đường hít, thường sử dụng nó kèm chung với các thuốc khác như Ecstasy (thuốc lắc) hoặc cocaine hoặc rắc chúng lên cần sa.
Khi sử dụng Ketamine người dùng có thể bị mê sảng, bị ảo giác, và mất cảm giác. Với liều cao, ketamine có thể gây ra những vấn đề về khả năng vận động, gây tê liệt, và khó thở,chảy máu ở mũi. Dùng quá liều có thể gây ngừng thở và bị chết.
Và tất nhiên đây là một hợp chất có tính gây nghiện khá cao và cũng rất khó cai nghiện.
Morphin là một chất ma túy có tác dụng giảm đau, gây ngủ, được chế từ thuốc phiện dưới dạng bột tinh thể màu trắng hoặc dạng khối vuông. Morphin được sản xuất dưới dạng ống tiêm 1ml/0.01g dạng viên nén bọc 10mg hoặc 30-60, 100mg. Morphin được dùng trong nhưng trường hợp đau mãn tính, đã dùng các thuốc giảm đau khác không khỏi, nhất là đau do ung thư, sỏi mật, sỏi thận, nhồi máu cơ tim...
Việc sử dụng morphin phải được thực hiện đúng theo chỉ dẫn của bác sĩ bởi hậu quả của việc sử dụng morphin bừa bãi rất nguy hiểm cho sức khỏe, có thể gây ngộ độc cấp hoặc gây nghiện nếu dùng trong thời gian dài.
Các biểu hiện của ngộ độc cấp do sử dụng morphin quá liều hoặc cơ thể phản ứng với morphin xuất hiện rất nhanh: người bệnh thấy nặng đầu, chóng mặt, miệng khô, mạch nhanh và mạnh, buồn nôn và nôn.
Sau các biểu hiện đó người bệnh ngủ ngày càng sâu, đồng tử co nhỏ và mất phản ứng với ánh sáng. Thở chậm, nhịp thở không đều, có thể gây tử vong nhanh trong vài phút sau tiêm hoặc 1 – 4 giờ sau uống trong trạng thái ngừng thở, mặt tím xanh, thân nhiệt hạ, đồng tử giãn và trụy mạch. Nếu bệnh nhânhôn mê kéo dài có thể chết vì viêm phổi.
Do vậy, khi bệnh nhân sử dụng morphin có các triệu chứng này gia đình cần nhanh chóng đưa bệnh nhân tới bệnh viện, tùy theo điều kiện trang bị để áp dụng các biện pháp đảm bảo thông khí thích hợp, kết hợp với truyền dịch và dùng thuốc giải độc naloxon.
Ngoài trường hợp ngộ độc cấp tính do sốc thuốc, bệnh nhân dùng morphin cũng có thể bị ngộ độc mạn tính với các triệu chứng là tình trạng quen thuốc và nghiện thuốc bởi morphin cũng là một chất ma túy.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!