Làng cổ nông thôn được coi là hồn cốt làm nên bản sắc văn hóa kiến trúc nước nhà. Đâu đó ở khắp Việt Nam, còn rất nhiều ngôi làng đang cất giấu những giá trị hoài cổ dù vết phai màu của thời gian đã hằn in trên những nếp nhà.
Có gần 50 ngôi nhà cổ tuổi đời trăm năm pha trộn giữa kiến trúc Việt cổ với những mái ngói cong, cột trụ và thiết kế vòm kiểu Pháp, Trung Hoa... ở Làng Cựu, Phú Xuyên, Hà Nội. Ông Trần Văn Trụ - một bậc cao niên - đã chứng kiến biết bao biến động của làng. Nhưng ít biến động hơn cả là bóng dáng làng với những ngôi nhà cổ được tạo nên bằng chính bàn tay và khối óc của những kiến trúc sư nông dân.
Từ đầu đến cuối làng Cựu cổ kính, trong từng con ngõ nhỏ sâu hun hút là tinh hoa kiến trúc khiến khách tới thăm trầm trồ, thán phục. Những cánh cổng nhà xưa đều không quá cao, không quá thấp với những hoa văn cuốn hút ánh nhìn, ăn nhập với cảnh quan. Làng Cựu có hẳn một ban kiểm tra, giám sát là những cao niên am hiểu lịch sử của làng. Mỗi thay đổi, sửa chữa trên từng nếp nhà cổ đều được cân nhắc kỹ lưỡng.
Dạo một vòng làng Cựu, có những ngôi nhà đẹp lạ mà cửa đóng then cài, bỏ hoang mặc cho nắng mưa bào mòn, hủy hoại. Nguy cơ làng cổ trăm năm trở thành hoang phế là khó tránh nếu như không có một phương án bảo tồn.
Để hạn chế những tác động tiêu cực đến các hệ giá trị văn hóa làng xã cũng như mục tiêu phát triển bền vững nông thôn Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị về việc định hướng phát triển quy hoạch kiến trúc nông thôn Việt Nam, tạo bản sắc và giữ gìn kiến trúc truyền thống cần được khẩn trương triển khai với quyết tâm và hệ thống giải pháp mới. Tìm ra sự thích ứng của kiến trúc nông thôn trong thời đại mới để phát triển nông thôn đi đúng hướng, hiện đại, tiện nghi, phát huy những giá trị từ không gian văn hóa, kiến trúc truyền thống của làng quê Việt Nam..
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!