Nhiều hồ đập thủy lợi được đầu tư từ những năm 80 và 90 của thế kỷ trước. Sau nhiều năm khai thác, chịu nhiều tác động của thiên nhiên, đặc biệt là mưa lũ hàng năm nên nhiều hồ đập có dấu hiệu hư hỏng trong khi chưa được kiểm định an toàn định kỳ. Nguồn vốn đầu tư của các địa phương còn nhiều khó khăn nên tỉ lệ được sửa chữa, nâng cấp rất ít.
Trước tình trạng hồ, đập hư hỏng, chưa được xử lý kịp thời, việc bảo đảm an toàn hồ, đập là vấn đề được quan tâm chỉ đạo trong thời gian qua. Tuy nhiên, công tác quản lý an toàn hồ, đập vẫn đang bộc lộ nhiều hạn chế và bất cập.
Công ty TNHH MTV quản lý công trình thủy lợi Đắk Lắk hiện đang quản lý, vận hành và khai thác 257 hồ chứa, đập dâng. Thế nhưng, hiện vẫn còn hơn 200 công trình ranh giới chưa rõ ràng nên ở một số công trình, chính quyền địa phương đã cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người dân trong phạm vi bảo vệ đập dẫn đến những vi phạm nghiêm trọng, có nguy cơ làm vỡ đập.
Hiện vẫn còn nhiều hồ, đập thủy lợi đang được giao cho cơ quan Nhà nước quản lý hoặc đang trong quá trình chuyển giao các doanh nghiệp quản lý khai thác nhưng không có hồ sơ tài liệu, khảo sát thiết kế cho nên để sửa chữa, nâng cấp phải đầu tư khảo sát lại từ đầu.
Ngoài ra, theo quy định, đối với các hồ, đập có dung tích từ 500.000m3 trở lên phải được cán bộ có chuyên môn về thủy lợi vận hành, trong khi việc lập hồ sơ trình phương án cấp bù giá thủy lợi phí gần như các địa phương chưa thực hiện, đây lại là cơ sở để được cấp kinh phí vận hành công trình hồ, đập. Bởi vậy, nhiều công trình chỉ có người quản lý làm nhiệm vụ đóng, mở cống khi cần thiết, thậm chí có công trình không hoạt động.
Trước mắt, để khắc phục những hạn chế trong việc quản lý an toàn đập, hồ chứa, các địa phương đang xây dựng mạng lưới khí tượng - thủy văn các trạm quan trắc phục vụ dự báo chuyên dùng tại các hồ chứa lớn. Cùng với đó, đẩy mạnh đào tạo năng lực quản lý, vận hành cho cán bộ, công nhân quản lý hồ chứa; tăng cường tuyên truyền về an toàn đập, nâng cao nhận thức, khả năng ứng phó của người dân.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!