Việt Nam hiện có khoảng 22 triệu người từ 18-69 tuổi mắc bệnh mạn tính, chủ yếu là bệnh không lây nhiễm như tim mạch, đái tháo đường, phổi tắc nghẽn mạn tính, ung thư. Đây được xem là nhóm dân số có nguy cơ mắc Zona cao hơn cùng với những biến chứng nặng nề hơn.
Cũng theo thống kê, cứ 3 người lớn sẽ có 1 người mắc bệnh zona. Hơn 90% người lớn từ 50 tuổi trở lên có virus thủy đậu (VZV) tiềm ẩn trong hệ thần kinh sẽ có nguy cơ mắc zona cao hơn. Đáng chú ý, đau dây thần kinh sau zona thường có thể kéo dài hơn 3 tháng. Bệnh có thể gây biến chứng nguy hiểm dù rất hiếm gặp như mù lòa (khi bị zona ở mắt) hay mất thính lực. Các nghiên cứu cũng cho thấy có sự liên quan giữa zona và tim mạch như đột quỵ.
Những thông tin trên được các chuyên gia đưa ra tại diễn đàn thảo luận bàn tròn về Chủng ngừa ở người lớn và dự phòng bệnh Zona diễn ra chiều 21/11 tại Hà Nội.
Theo các chuyên gia y tế, bệnh Zona, còn được gọi là herpes zoster, gây ra do sự tái hoạt động của virus varicella-zoster, cùng loại virus gây bệnh thủy đậu. Đây là căn bệnh phổ biến, khiến người bệnh rất đau đớn, thậm chí có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng và kéo dài.
Người mắc Zona thường có các biểu hiện cấp tính như phát ban dạng mụn nước gây đau, ngứa, hoặc cảm giác châm chích ở một bên cơ thể.
Chuyên gia cảnh báo những biến chứng nặng nề từ bệnh Zona
Thời gian phát bệnh kéo dài 2-4 tuần và có thể thường rất đau. Các triệu chứng và biến chứng của bệnh Zona có thể trở nên nghiêm trọng và kéo dài dai dẳng, đặc biệt ở người già và người suy giảm miễn dịch. Không những vậy, bệnh Zona còn làm giảm chất lượng cuộc sống của người mắc phải, và tạo gánh nặng kinh tế cho ngành y tế và xã hội.
Phát biểu tại diễn đàn do Tổng hội Y học Việt Nam và GSK phối hợp tổ chức, PGS.TS Nguyễn Thị Xuyên - Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam cho hay, một trong những thách thức về y tế lớn nhất hiện nay là sự gia tăng nhanh chóng của dân số già. Toàn cầu, dự kiến đến năm 2050, sẽ có khoảng 2,1 tỷ người trên 60 tuổi và Việt Nam là một trong những quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh.
Năm 2022, Việt Nam có khoảng 23 triệu người dân trên 50 tuổi, chiếm 21% tổng dân số. Khi con người già đi đồng nghĩa với miễn dịch cũng sẽ "già hóa" theo.
Sự suy giảm của hệ thống miễn dịch liên quan đến tuổi tác dẫn đến nguy cơ gia tăng tần suất mắc các bệnh nhiễm trùng, ung thư, bệnh tim mạch và các bệnh thoái hóa thần kinh.
Mức độ nghiêm trọng hơn khi nhóm người có bệnh lý nền này nhiễm thêm virus và vi khuẩn, ví dụ như khi mắc zona thần kinh sẽ dẫn đến các biến chứng cấp tính và lâu dài.
"Hiện nay có nhiều bệnh truyền nhiễm có thể được phòng ngừa bằng vaccine. Đây được xem là biện pháp phòng bệnh chủ động và hiệu quả với hồ sơ đánh giá an toàn trên toàn thế giới và các nước phát triển.
Việc phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm từ sớm sẽ góp phần làm giảm gánh nặng bệnh tật và nâng cao chất lượng cuộc sống, đồng thời giảm gánh nặng cho ngành y tế"- PGS.TS Nguyễn Thị Xuyên nhấn mạnh.
Biến chứng nguy hiểm của Zona
Chia sẻ tại thảo luận, các chuyên gia các lĩnh vực: truyền nhiễm, thận học, hô hấp, nội tiết, cơ xương khớp… cho rằng, hệ miễn dịch suy giảm dần theo thời gian được gọi là quá trình lão hóa miễn dịch, khiến cơ thể ngày càng dễ bị tác động bởi các yếu tố gây bệnh.
Tình trạng lão hóa miễn dịch trở nên rõ rệt và nghiêm trọng hơn theo độ tuổi, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng và các vấn đề sức khỏe.
Một số nghiên cứu cho thấy, cứ 3 người lớn sẽ có 1 người bị Zona. Đáng chú ý, hơn 90% người lớn từ 50 tuổi trở lên có virus thủy đậu tiềm ẩn trong hệ thần kinh sẽ có nguy cơ mắc bệnh zona cao hơn.
GS.TS Trần Hữu Dàng, Chủ tịch Hội Nội tiết - Đái tháo đường Việt Nam cho biết: “Zona không chỉ gây ra cơn đau dữ dội kéo dài mà còn liên quan đến mất kiểm soát đường huyết, thậm chí gây biến chứng cấp như nhiễm toan ceton, có thể ảnh hưởng đến tiên lượng bệnh. Do đó, việc chủ động phòng ngừa zona là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe và hạn chế nguy cơ biến chứng ở nhóm bệnh nhân đái tháo đường”.
Các chuyên gia y tế chia sẻ tại diễn đàn.
Zona không chỉ gây ra cơn đau dữ dội kéo dài mà còn liên quan đến mất kiểm soát đường huyết, thậm chí gây biến chứng cấp như nhiễm toan ceton, có thể ảnh hưởng đến tiên lượng bệnh. Do đó, việc chủ động phòng ngừa Zona là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe và hạn chế nguy cơ biến chứng ở nhóm bệnh nhân đái tháo đường.
Bệnh rất dễ mắc, nhưng điều trị bệnh Zona và điều trị biến chứng như đau thần kinh là một vấn đề phức tạp. Nếu dùng thuốc kháng virus cần được khởi trị sớm trong vòng 72 giờ, tuy nhiên việc này lại khó thực hiện trong thực tế lâm sàng.
Bên cạnh đó, các thuốc điều trị Zona, đặc biệt điều trị đau thần kinh sau Zona hiện chưa thực sự hiệu quả. Đặc biệt, người lớn tuổi thường phải dùng nhiều loại thuốc để điều trị các bệnh nền, có thể không chịu được khi phải sử dụng thêm các loại thuốc khác dùng để điều trị bệnh Zona cấp tính hoặc cơn đau thần kinh sau Zona mạn tính.
Bên cạnh các biện pháp dự phòng bệnh tật như tập thể dục, không hút thuốc, ăn uống lành mạnh hay tầm soát bệnh mạn tính thì chủng ngừa đóng một vai trò quan trọng trong việc góp phần nâng cao sức khỏe cho người lớn.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!