Tuy nhiên, tại không ít xã, huyện của tỉnh Thanh Hóa thì tình trạng cung - cầu nước sạch lại diễn ra theo chiều hướng ngược lại khi mà các công trình cung cấp nước sạch cho khu vực nông thôn đã được đầu tư, xây dựng song người dân lại chưa nhiệt tình với nguồn nước sạch này.
Chi phí đầu vào cao: nước sạch chưa được chọn
Cũng vì nước giếng khoan tanh lắm nên vài tháng làm nhà mới cũng là từng ấy tháng ông Nguyễn Đức Chiến (xã Nga Bạch, huyện Nga Sơn, Thanh Hóa) vác bình đi xin nước mưa về nấu cho thợ uống.
Vì tuyến đường tỉnh đoạn qua xã đang thi công, hệ thống đường ống nước sạch chưa thể kéo nên ông Chiến và những gia đình có chung nỗi cấp thiết về nguồn nước sạch đều vẫn phải chờ.
Ngóng nước sạch nhưng chi phí lắp đặt đầu vào cũng là nỗi băn khoăn…
40%, con số dự kiến được đại diện chính quyền xã này đưa ra đang cao hơn nhiều so với tỷ lệ sử dụng nước sạch thực tế tại nhiều xã đã được đấu nối hệ thống nước sạch tập trung trong hơn 1 năm qua với hai đơn vị cung cấp.
Mức chi phí đóng ban đầu dao động từ 4 - 6 triệu đồng/hộ tùy thời điểm đăng kí - được xem là một trong những nguyên nhân khiến nhiều hộ nói không với nước sạch.
Nhất là ở những hộ chỉ có người cao tuổi ở nhà và các chi phí lớn vẫn phải trông chờ vào con cái thì số tiền đóng góp nước sạch ban đầu trở thành lí do để người dân tiếp tục sử dụng các nguồn nước có sẵn, chấp nhận những yếu tố nguy cơ.
Gỡ khó chi phí ban đầu lắp đặt nước sạch nông thôn
Nhà máy nước sạch Nam Nga Sơn, nhà máy nước sạch Bắc Nga Sơn là hai doanh nghiệp mới hoàn thiện và cung cấp nước sạch cho 14 xã trên địa bàn huyện Nga Sơn, Thanh Hóa hơn một năm nay. Số tiền thu đầu vào của các hộ dân để cung cấp nước sạch của mỗi nhà máy này là khác nhau.
Mức thu của nhà máy nước Bắc Nga Sơn là 5 triệu còn mức thu của nhà máy nước sạch Nam Nga Sơn là 6 triệu. Theo đại diện UBND huyện Nga Sơn, chi phí này được các đơn vị chủ động đưa ra dựa trên thực tế đầu tư, xây dựng của mình và tính toán huy động nguồn lực đóng góp của người dân trên tinh thần tự nguyện, không ép buộc. Trước những ý kiến của người dân cho rằng mức huy động đóng góp cao, gây khó khăn cho việc tiếp cận, sử dụng nước sạch, đại diện chính quyền địa phương các cấp đã làm việc với các công ty để có những phương án điều chỉnh mức phí hoặc lượt đóng.
Mục tiêu của địa phương này là đến năm 2025, tỷ lệ dân số nông thôn trên địa bàn huyện được dùng nước hợp vệ sinh đạt 100%, tỷ lệ sử dụng nước sạch đạt 90% trở lên. Chi phí đầu vào để sử dụng nước sạch của mỗi hộ chắc chắn vẫn sẽ là một bài toán khó, nhất là trong mô hình cung cấp nước sạch theo hình thức xã hội hóa, có huy động nguồn lực đóng góp của người dân như thế này. Tuy nhiên, bên cạnh vấn đề chi phí đóng đầu vào, việc thay đổi nhận thức, thói quen sử dụng nước sạch của người dân cũng là một thách thức.
Chưa mặn mà với nước sạch vì lo nước… không sạch
Nước sạch đã về nhà ông Trần Văn Thiện (xã Nga Thiện, huyện Nga Sơn, Thanh Hóa) được gần một năm nhưng để nấu cơm, pha trà thì nước mưa vẫn là sự lựa chọn. Và lí do thì không chỉ bởi cái cảm giác cơm nấu bằng nước sạch ăn hơi cứng…
Sự nghi ngại nhất định về chất lượng nguồn nước sạch và niềm tin vững chắc về sự đảm bảo của nước mưa không phải là tâm lý của riêng ông Thiện, ngay cả khi sự hân hoan có nước sạch là thật…
Thói quen sử dụng và niềm tin với nguồn nước mưa cũng trở thành lí do cho việc không mặn mà với nước sạch của nhiều hộ gia đình.
Như nhà ông Văn, một bể nước gần 15 khối mới được xây ngay sát vách nhà bếp! Đây là công trình được ưu tiên hàng đầu khi ông sửa nhà vừa qua…
Để nâng chất lượng của nước mưa, ngoài việc thay đổi cách thức lấy nước, gia đình còn sẵn sàng đầu tư thêm các máy lọc nước đắt tiền.
Hiện, chất lượng nguồn nước của các nhà máy vẫn được kiểm soát thông qua kiểm tra định kì hàng tháng.
Tuy nhiên, để từ những con số kết quả hữu hình thành niềm tin của người dân thì vẫn cần chờ "nước chảy đá mòn"…
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!