Sập cầu Phong Châu và những yếu tố có thể tác động

Về vụ sập cầu Phong Châu trong cơn bão số 3 vừa qua, Sở GTVT tỉnh Phú Thọ đã có báo cáo, theo đó, nguyên do được xác định là lưu tốc dòng chảy lớn tác động, làm đổ trụ T7 và sập 2 nhịp chính T6 và T7 (2 nhịp dàn thép) gác trên trụ T7.

Sau khi báo chí công bố nội dung báo cáo này, trên mạng xã hội xuất hiện nhiều ý kiến cho rằng việc giải thích như vậy là chưa thỏa đáng.

Nguyên nhân mưa lũ, lưu tốc dòng chảy lớn dẫn đến sập cầu Phong Châu là có cơ sở. Tuy nhiên, mình nó chưa đủ tính thuyết phục. Bởi tỉnh Phú Thọ không phải tâm bão, không chịu ảnh hưởng quá lớn bởi cơn bão số 3 (Yagi). Ngày 09/9, thời điểm cầu sập, mực nước Sông Hồng (đoạn qua cầu Phong Châu) chưa lên cao, những vật thể trôi trên sông Hồng chưa có tác động nhiều đến cầu Phong Châu.

Ở tâm bão là Quảng Ninh và một số địa bàn khác, ở vào thời điểm muộn hơn, khi mưa do hoàn lưu bão làm mực nước dâng cao hơn và lưu tốc dòng chảy lớn hơn, có rất nhiều cây cầu khác, như cầu Bãi Cháy, cầu Vĩnh Phú, cầu Tô Mậu… vẫn trụ vững, không bị hỏng hóc, hay thiệt hại lớn như cầu Phong Châu.

Kiến trúc sư Nguyễn Hoàng Phương, trong một cuộc trả lời phỏng vấn Đài truyền hình Việt Nam về nguyên nhân khiến cầu phong Châu bị sập, cho rằng: "Theo tôi được biết, cầu Phong Châu bị sập do mất liên kết của trụ chính, sau đó nước sông mạnh đã cuốn nhịp cầu đi. Cách đây 5 năm cầu Phong Châu phải dừng để sửa chữa do xói lở cột trụ số 7. Việc thay đổi địa hình dòng sông có thể do những hố sụt, nó sẽ ảnh hưởng đến neo của trụ cầu, bão số 3 chỉ tác động thêm".

Ông Phương cho biết thêm: "Những hố sụt sâu, có thể tác động đến chân cầu thường do hoạt động hút cát".

Nhiều xe ô tô có trọng trải lớn di chuyển qua cầu Phong Châu.

Bãi tập kết vật liệu xây dựng trái phép dưới chân cầu Phong Châu.

Năm 2021, 2022, một số cơ quan báo chí có phản ánh, tại xã Vạn Xuân (huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ) đoạn qua cầu Phong Châu có hàng loạt xe trọng tải lớn chạy ầm ầm trên quốc lộ 32C.

Trong số đó, nhiều xe chở cát sỏi, vật liệu xây dựng từ một bến cát hoạt động không phép dưới chân cầu Phong Châu. Sau đó, những chiếc xe này quay đầu tại vòng xuyến vườn hoa Tam Nông rồi chạy thẳng quốc lộ 32C, qua cầu Phong Châu.

Tải trọng có dấu hiệu vượt quá mức cho phép đã khiến dư luận lo ngại sẽ gây mất an toàn cho các phương tiện tham gia giao thông, làm sạt lở bờ sông, đe dọa hành lang đê điều.

Chính vì những thông tin này nên có ý kiến cho rằng, lưu tốc dòng chảy lớn trong bão lũ chỉ là "giọt nước tràn ly", làm cầu Phong Châu sập. Việc tồn tại các bến bãi tồn tại dưới chân cầu và xe quá tải lưu thông trên thân cầu có thể là một yếu tố tác động từ trước tới sự sụp đổ của cây cầu.

PGS.TS Nguyễn Đức Mạnh, Trường Đại học Giao thông Vận tải Hà Nội cho rằng, không loại trừ nguyên nhân tổng hợp do mưa lũ kỷ lục, cộng xả lũ, cộng và mức độ xói mòn trụ cầu: "Cầu Phong Châu được thiết kế theo kết cấu móng cọc đài cao. Khi xói lở sẽ phá hủy móng và trôi trụ cầu dẫn đến sập dầm. Thực tế cho thấy, khi sập cầu Phong Châu, hai trụ cầu cũng không còn".

Cầu Phong Châu và những câu hỏi về chất lượng

Năm 2013, cầu Phong Châu từng được sửa chữa thay 4 dầm bê tông thường bằng 4 dầm bê tông cốt thép dự ứng lực, dán sợi thủy tinh và sợi carbon gia cường dầm T33 các nhịp 1, 2, 3, 4. Thay thế bu lông cường độ cao bị đứt gãy, han gỉ, tẩy gỉ bằng phun cát sau đó quét sơn chống gỉ cho phần hạ bộ của hệ dàn thép. Kết quả kiểm định sau sửa chữa, cầu không phải cắm biển hạn chế tải trọng.

Riêng trụ T7 (trụ cầu vừa đổ sập trong sự cố), năm 2019 từng được tăng cường 8 cọc khoan nhồi bê tông cốt thép. Bên cạnh đó cầu mở rộng bệ trụ bằng bê tông cốt thép, gia cường khả năng chống va xô bằng biện pháp nối cứng hai thân trụ. Đơn vị thực hiện là Công ty TNHH đầu tư và thương mại Ngọc Việt (xóm 2, xã Thanh Sơn, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam). Giá trúng thầu 4.400.019.000 đồng (giá dự toán 4.408.565.000 đồng).

Cũng trong năm 2023, cầu Phong Châu tiếp tục được sửa chữa nhỏ như tẩy gỉ, thay khe co giãn, sơn lại lan can và tiến hành kiểm định cầu.

Theo ông Nguyễn Hà Nam - cựu giảng viên bộ môn Cầu Hầm của Trường Đại học Giao thông Vận tải, nguyên nhân dẫn đến vụ sập cầu Phong Châu khả năng cao là do trụ cầu T7 bị cuốn trôi kéo theo 2 nhịp cầu sập xuống chứ không phải sụt mố cầu như nhiều người nhận định.

Từ hồ sơ cầu Phong Châu và các ý kiến chuyên gia, có thể đặt vấn đề về chất lượng xây dựng, bảo trì, bảo dưỡng công trình cầu Phong Châu. Rõ ràng, so với cầu Long Biên (xây dựng từ năm 1898 tới năm 1902); cầu Việt Trì cũ (được thực dân Pháp xây dựng từ năm 1901, bị đánh sập vào ngày 09/4/1942, dựng lại vào năm 1956 thì thời gian sử dụng của cầu Phong Châu (xây dựng từ tháng 7/1995) là không dài. Nếu công tác bảo trì hàng năm được thực hiện tốt có thể sẽ phát hiện, khắc phục được các nguồn tác động đến kết cấu của trụ cầu Phong Châu.

Để khẳng định được chắc chắn và đầy đủ nguyên nhân dẫn đến sập cầu Phong Châu sẽ còn cần nhiều cứ liệu và phân tích của các chuyên gia và, trên hết, là sự chỉ đạo quyết liệt của các cấp chính quyền. Xác định được đầy đủ và chính xác nguyên nhân sập cầu Phong Châu sẽ là kinh nghiệm quý báu để không xẩy ra các sự cố tương tự, gây quá nhiều mất mát về người và tài sản công cộng, trong tương lai.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!