Chiến tranh đã lùi xa nhưng nỗi đau vẫn còn đó đối với nhiều gia đình bởi những thông tin cuối cùng về người thân chỉ là những dòng tin ngắn trên giấy báo tử bạc màu. 10 năm qua, những nỗ lực tìm kiếm thông tin về liệt sĩ khuyết danh được triển khai trên cả nước với mong muốn làm sao để có thể giải mã nhiều hơn nữa thông tin về liệt sĩ, để có thêm nhiều hơn những tấm bia trong nghĩa trang được gắn tên. Chừng đó cũng là niềm an ủi cho nỗi khắc khoải của nhiều bà mẹ tiễn con đi mà chưa thể đón con về.
Gần nửa thế kỷ chờ đợi, hy vọng rồi lại thất vọng, cuối cùng gia đình ông Nguyễn Văn Trung (phường Phương Mai, quận Đống Đa, TP Hà Nội) đón được hài cốt anh trai mình. Mộ đã được quy tập về nghĩa trang ở Vĩnh Long trước đó nhưng tên thì chưa rõ cho đến khi có kết quả giám định ADN.
Liệt sĩ Nguyễn Bắc Chính, anh trai ông Trung là trường hợp hiếm hoi xác định được danh tính trong số khoảng 300.000 liệt sĩ chưa xác định được thông tin. 10 năm kể từ khi đề án xác định hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin được khởi động, nhiều cựu chiến binh tham gia vào việc điều tra, thu thập thông tin về liệt sĩ.
Nhiều cơ quan tham gia xác định hài cốt liệt sĩ bằng phương pháp thực chứng hoặc phương pháp giám định gen. 10 năm với rất nhiều nỗ lực đã lấy được 40.000 mẫu hài cốt và qua giám định đã xác định danh tính được khoảng hơn 1.000 liệt sĩ.
Trung tâm Giám định ADN thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam là một trong 8 đơn vị thực hiện giám định ADN hài cốt liệt sĩ. Ở đây, 4.000 lượt mẫu được giám định mỗi năm nhưng thành công chưa đến một nửa.
Ông Hoàng Hà, Giám đốc Trung tâm Giám định ADN, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cho biết: ''Gần như chúng tôi phải chạy đua ngày một. Càng để lâu thì các mẫu xương cũng sẽ bị phân hủy và đặc biệt là những chất lượng ADN có trong xương cũng bị phân hủy theo thời gian. Chính vì vậy, chúng tôi đang tìm mọi cách, mọi công nghệ để tách chiết ADN tốt nhất''.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!