Quang cảnh buổi họp báo thường kỳ kinh tế - xã hội TP Hồ Chí Minh chiều 27/6.
Kinh doanh thuốc qua mạng xã hội là hành vi vi phạm pháp luật
Với sự phát triển bùng nổ và ồ ạt của mạng xã hội (MXH) như hiện nay, không khó để bắt gặp bất cứ mặt hàng nào được rao bán công khai – trong đó thậm chí có cả thuốc kê đơn. Tuy nhiên, hệ lụy của chuyện này là khả năng người tiêu dùng mua phải các loại thuốc giả, thuốc kém chất lượng.
Sở Y tế TP Hồ Chí Minh khẳng định, kinh doanh dược là ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Trong đó, cơ sở kinh doanh phải đáp ứng các điều kiện về cơ sở vật chất, kỹ thuật và nhân sự thì mới được cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dược và phải thực hiện đúng phạm vi kinh doanh được cấp phép.
Do đó, hiện nay việc kinh doanh dược thuốc theo phương thức thương mại điện tử vẫn chưa được pháp luật công nhận. Hay nói cách khác, việc kinh doanh thuốc qua MXH hoặc livestream là hành vi vi phạm pháp luật, do không đảm bảo các yêu cầu về điều kiện cơ sở vật chất của cơ sở kinh doanh nhằm đảm bảo chất lượng thuốc; khả năng trích xuất nguồn gốc sản phẩm nhanh chóng và minh bạch trong công tác quản lý.
Sở Y tế TP Hồ Chí Minh cũng cho biết, việc quảng cáo thuốc phải thực hiện theo đúng nội dung quảng cáo đã được Bộ Y tế xác nhận và chỉ được quảng cáo các thuốc thuộc danh mục: Thuốc không kê đơn; Không thuộc trường hợp hạn chế sử dụng hoặc sử dụng dưới sự giám sát của thầy thuốc theo khuyến cáo của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; Còn thời hạn giấy đăng ký lưu hành thuốc tại Việt Nam…
Trong đó, các hành vi quảng cáo thuốc bị cấm gồm: Quảng cáo thuốc khi chưa được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền xác nhận nội dung hoặc không đúng với nội dung đã được xác nhận; Sử dụng chứng nhận chưa được Bộ Y tế công nhận, sử dụng lợi ích vật chất, lợi dụng danh nghĩa của tổ chức, cá nhân, các loại biểu tượng, hình ảnh, địa vị, uy tín, thư tín, thư cảm ơn để quảng cáo thuốc; Sử dụng kết quả nghiên cứu lâm sàng, kết quả nghiên cứu tiền lâm sàng, kết quả kiểm nghiệm, kết quả thử tương đương sinh học chưa được Bộ Y tế công nhận để quảng cáo thuốc.
Còn gặp khó trong việc xử lý vi phạm trong lĩnh vực quảng cáo, mua bán thuốc qua mạng
Theo thống kê của Sở Y tế TP Hồ Chí Minh, trong cả năm 2023, Thanh tra Sở Y tế chỉ xử lý được 2 cơ sở vi phạm trong việc bán thuốc trên sàn thương mại điện tử và mạng xã hội, trong đó có 1 vụ việc được chuyển công an.
Thực tế nhận thấy, quá trình thanh tra, kiểm tra gặp một số khó khăn khi xử lý việc kinh doanh, quảng cáo thuốc qua mạng xã hội.
Cụ thể, cơ quan chức năng gặp khó trong việc xác định chủ thể thực hiện hành vi vi phạm liên quan đến việc quảng cáo: công ty sở hữu sản phẩm; nhà phân phối; người sở hữu website; chủ tài khoản; cá nhân người thực hiện quảng cáo sản phẩm trong các video quảng cáo. Bên cạnh đó, địa chỉ kinh doanh là địa điểm ảo, không có thật; hình thức giao dịch mua bán qua điện thoại, địa điểm giao nhận không cố định, không phải là cơ sở kinh doanh thuốc được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp phép.
Sở Y tế TP Hồ Chí Minh cũng nhận định rằng, khó khăn còn đến từ việc chưa có đủ phương tiện, công cụ để lưu trữ chứng cứ trong việc thực hiện xử lý vi phạm quảng cáo. Khi được mời lên làm việc về việc quảng cáo sản phẩm, các cá nhân, tổ chức đã tháo gỡ sản phẩm, chặn truy cập trang thông tin điện tử trước khi lên làm việc hoặc không hợp tác, không lên làm việc theo giấy mời.
Ngoài ra, nhiều đối tượng quảng cáo dược phẩm, thực phẩm chức năng giả, kém chất lượng trên các trang MXH, trang điện tử có tên miền nước ngoài, quảng cáo sai sự thật, gây nhầm lẫn để đánh lừa người tiêu dùng, làm cho cơ quan quản lý không quản lý được nội dung quảng cáo nên không xác định được chủ thể quảng cáo và không có cơ sở để xử lý vi phạm.
Để quản lý việc kinh doanh thuốc qua mạng, Sở Y tế TP Hồ Chí Minh đã thành lập Tổ Công tác đặc biệt để theo dõi, kiểm soát việc quảng cáo trong lĩnh vực y tế trên các kênh thông tin điện tử. Ngoài ra, để nâng cao ý thức của người dân trong việc mua thuốc, trong thời gian tới, Sở Y tế sẽ tăng cường công tác truyền thông một số quy định về quản lý kinh doanh thuốc, phổ biến kiến thức về hậu quả của việc tự ý dùng thuốc và mua thuốc qua mạng.
Sở Y tế TP Hồ Chí Minh cũng sẽ kiến nghị các cơ quan liên quan xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành trong quản lý hoạt động kinh doanh thuốc qua nền tảng mạng xã hội, đặc biệt là các tổ chức, cá nhân không được cấp phép.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!