Theo báo cáo của Microsoft, Việt Nam nằm trong nhóm 5 quốc gia có chỉ số văn minh mạng thấp nhất, do mức độ phổ biến của thông tin sai lệch, ngôn từ thù ghét và hành vi tiêu cực trên mạng. Trong kỷ nguyên số, mạng xã hội không chỉ là công cụ kết nối mà còn trở thành diễn đàn để bày tỏ quan điểm, tranh luận về nhiều vấn đề xã hội. Tuy nhiên, ngày nay nhiều người trẻ đang phản ứng thiếu chuẩn mực, dễ sa đà vào công kích thay vì đối thoại. Khi hành vi thiếu chuẩn mực dần phổ biến trên không gian mạng, giới trẻ dễ đánh mất giới hạn đạo đức, hình thành thói quen giao tiếp thiếu đồng cảm, thiếu kiểm soát cảm xúc, tạo ra một môi trường xã hội thiếu gắn kết.
Không gian mạng mở ra cơ hội kết nối, chia sẻ và lan tỏa tri thức một cách nhanh chóng, nhưng cùng với đó, những hành vi lệch chuẩn, từ lời nói xúc phạm, tung tin sai lệch cho tới bạo lực ngôn từ cũng ngày càng xuất hiện nhiều hơn. Trước thực tế ấy, Dự thảo lần hai Bộ Quy tắc ứng xử trên không gian mạng vừa được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa ra xin ý kiến dư luận nhằm góp phần xây dựng không gian mạng có văn hóa, nơi mọi người cư xử văn minh, tôn trọng và có trách nhiệm. Bởi chỉ khi mỗi cá nhân ý thức được sức mạnh trong từng phát ngôn, chúng ta mới có thể xây dựng một môi trường mạng an toàn, lành mạnh và nhân văn.
“Nếu chúng ta chỉ đưa ra những lệnh cấm không thôi thì đương nhiên sẽ dừng lại ở việc là mọi thứ xảy ra rồi thì mới xử lý được. Còn những điều manh nha hoặc chưa xảy ra thì chúng ta không làm gì được” - nhà báo Hoàng Anh Tú chia sẻ - “Vì thế, tất cả những quy tắc ứng xử hãy tập trung vào những thứ ngăn chặn từ xa. Tôi nghĩ rằng điều quan trọng nhất là giáo dục ý thức số, văn minh số và đưa nó vào trong trường học”.
Các chuyên gia cho rằng dù bộ quy tắc không mang tính pháp lý bắt buộc nhưng đây là bộ khung văn hóa quan trọng, góp phần định hướng hành vi xây dựng không gian mạng văn minh, an toàn và giàu tính nhân văn. Một cuộc tranh biện văn minh trên mạng xã hội thì cần dựa trên hai nền tảng cốt lõi, thứ nhất là tuân thủ pháp luật. Thứ hai là phù hợp với chuẩn mực đạo đức xã hội. Để làm được điều này thì mỗi cá nhân cần học cách lắng nghe, tôn trọng sự khác biệt và điều chỉnh hành vi để phù hợp với cộng đồng mà mình đang tham gia.
Trong không gian mạng, mỗi hành động nhỏ đều có thể lan tỏa nhanh chóng, ảnh hưởng đến nhiều người, vì vậy ứng xử văn minh là điều cần thiết để xây dựng môi trường mạng lành mạnh, tôn trọng và tích cực. Người dùng nên kiểm chứng thông tin trước khi chia sẻ, tôn trọng quyền riêng tư của người khác, biết lắng nghe, trao đổi một cách có văn hóa, kể cả khi không cùng quan điểm. Hãy sử dụng ngôn từ lịch sử, bình luận có trách nhiệm và góp phần lan tỏa năng lượng tích cực. Ngược lại, người dùng không nên dùng mạng xã hội để xúc phạm, bôi nhọ hay công kích cá nhân. Không tung tin giả, in sai sự thật, không chia sẻ nội dung phản cảm, thích độc, thù hận. Cần tránh ném đá tập thể hoặc bình luận theo tâm lý đám đông.
Trong thế giới ảo, mỗi hành động, mỗi lời nói đều in dấu thật trong lòng người khác. Một bình luận, một dòng chia sẻ có thể tạo nên làn sóng tích cực hoặc bão tố, phán xét. Mạng xã hội không chỉ là nơi bộc lộ cảm xúc mà còn là thước đo văn hóa và nhân cách trong kỷ nguyên số.
Sự lệch chuẩn trong giao tiếp trên mạng xã hội đang làm phai nhạt các nguyên tắc văn hóa vốn có, như tôn trọng người khác, cư xử đúng mực, hòa nhã trong các cuộc trò chuyện vốn từng được xem là nét đẹp của người Việt. Đằng sau mỗi tài khoản là một con người với cảm xúc và câu chuyện riêng. Giữa dòng chảy vô tận của mạng xã hội, hãy dừng lại để ngẫm kỹ trước khi bấm gửi, bởi sự nóng vội, thiếu kiểm chứng hay những lời nói nặng nề đôi khi để lại hậu quả khó lường.
Bình luận (0)