Bài học từ vụ bể show “phút 89” của “Về đây bốn cánh chim trời”: Đường dài mới biết ngựa hay

Ban tổ chức "Về đây bốn cánh chim trời" thông báo hủy show khi khán giả đã lấp kín khán đài.

Không chỉ là phẫn nộ

Live concert Về đây bốn cánh chim trời đã khiến hàng ngàn khán giả chờ đón bao nhiêu, thì sự phẫn nộ sau thông báo "bể show" lại càng nhân lên tương ứng, thậm chí với nhiều người, đó còn là niềm tin sụp đổ trước cách ứng xử thiếu chuyên nghiệp, xem thường khách hàng từ đơn vị tổ chức. 

Các nghệ sĩ cũng gần như là lần đầu tiên rơi vào tình huống "phát khóc", phải thốt lên đau lòng khi bản thân họ, rộng hơn là yếu tố văn hóa đã bị xem như một "trò đùa".

Mấy chục giờ đồng hồ sau thông báo đầy sự vô trách nhiệm từ phía đơn vị tổ chức, sự phẫn nộ dường như vẫn chưa thể nguôi ngoai đối với đông đảo người xem. "Không thể chấp nhận khi theo kế hoạch chương trình diễn ra lúc 20h, nhưng phải đến gần giờ tổ chức mới có thông báo lùi giờ diễn muộn hơn 30 phút, thông báo hoãn không lý do cụ thể được đưa ra khi đã gần 21h, khán giả tập trung đông và mong chờ một lời giải thích. Nhưng không, tất cả đều không có. Một đêm nhạc bất ổn chưa từng có…", chị Phương (Hà Nội) bức xúc.

Sự bất ổn thể hiện khá toàn diện ở nhiều khâu, và nó chỉ như cây kim được cố gắng gói ghém trong bọc buộc phải "lòi ra" trước cách thức tổ chức thiếu chuyên nghiệp, "ăn xổi", ứng xử như trò đùa của ban tổ chức.

Nạn nhân không chỉ là hàng ngàn khán giả, những người không ngại chi tiền, không ngại đường sá xa xôi để về đây chờ đợi "bốn cánh chim trời", vốn trước đó được quảng cáo rầm rộ. Khán giả đón đợi live concert cũng với mong muốn được sống trong bầu không khí âm nhạc tôn vinh bốn nhạc sĩ lớn của âm nhạc Việt Nam: Văn Cao, Phạm Duy, Trịnh Công Sơn và Trần Tiến.

Nạn nhân còn chính là các nghệ sĩ được xem là đối tượng tôn vinh, và các nghệ sĩ được mời tham gia chương trình.

Người hâm mộ đau lòng khi chứng kiến hình ảnh nhạc sĩ Trần Tiến bật khóc vì đêm nhạc bị thông báo hủy bỏ vào phút chót, theo cái cách vô cảm nhất mà có lẽ, cuộc đời đã đi qua nhiều ánh hào quang sân khấu của ông chưa từng gặp.

Nghệ sĩ Trần Mạnh Tuấn thì ngán ngẩm: "Khi văn hóa vẫn chỉ là trò đùa".

Ca sĩ Hồng Nhung chia sẻ: "Trong một cuộc đời với nhiều năm biểu diễn, việc hoãn show bởi các lý do khác nhau không phải là điều mới mẻ đối với tôi, nhưng hoãn show kiểu này thì chắc trên đời mới có một! Tôi cũng không biết phải kết luận thế nào về sự việc này vì bản thân mình vẫn chưa tin vào sự thật, khi ở nơi đáng ra là văn hóa nhất, thì ứng xử của những người mang tiếng là " tổ chức sự kiện văn hóa" lại làm nên một câu chuyện không biết phải gọi là gì!"

Diva bày tỏ, chị thực sự cảm thấy vô cùng đau xót, và không thể ngờ rằng khán giả của một chương trình mang tính văn hóa cội nguồn của Việt Nam, lại bị ứng xử như vậy.

"Quy tụ nhiều ca sĩ, nghệ sĩ nổi tiếng, có lẽ ý nghĩa sâu xa nhất khi tất cả cùng hội tụ về đây nằm ở ý nghĩa của hai từ "tôn vinh". Ý tưởng và tên gọi của chương trình rất hay, sâu sắc và nhân văn, nhưng tổ chức lại quá cẩu thả, thiếu trách nhiệm và thiếu cả đạo đức nghề nghiệp khi sự tôn trọng tối thiểu dành cho nghệ sĩ, khán giả đã không có", một chuyên gia âm nhạc bức xúc.

Đường dài mới biết ngựa hay

Ban tổ chức xin lỗi, Cục Nghệ thuật biểu diễn phản hồi, Sở VHTT Hà Nội vào cuộc…, hệ lụy của vụ việc chưa từng có này chắc chắn sẽ còn kéo dài. Nhưng từ đây, có nhiều bài học, lời cảnh báo được đưa ra.

Bởi, xâu chuỗi loạt hiện tượng bất ổn trong khâu tổ chức, người ta càng nhận thấy vụ việc bể show lần này chính là một bài học, một cái kết đắng cho những đơn vị tổ chức không có chiến lược dài hạn, bài bản và chỉn chu.

Thế nhưng, trong lời xin lỗi, đơn vị sản xuất vẫn không quên "PR" cho thiệt hại của bản thân: "…Với tất cả sự tâm huyết đó, chắc chắn việc hoãn chương trình là điều không mong muốn, bởi vì việc hoãn show, đơn vị tổn hại đầu tiên chính là nhà sản xuất".

Mặc dù đơn vị tổ chức cũng cho biết sẽ thực hiện hoàn tiền đầy đủ trong 10 ngày cho các khán giả có yêu cầu trả vé không chờ show mới, nhưng không vì thế mà những tổn thất cả về vật chất lẫn tinh thần cho các nghệ sĩ, khán giả đã được bù đắp thỏa đáng.

"Hoãn, hủy show không phải hiếm có, nhưng như Về đây bốn cánh chim trời thì hẳn là trường hợp chưa từng thấy trong lịch sử nhạc Việt. Nhà sản xuất đã thể hiện sự thiếu chuyên nghiệp ở từng khâu vận hành, nhìn rộng hơn, đây là quả đắng cho cách làm thiếu tầm nhìn, chiến lược, ăn xổi và không có sự chỉn chu", GS TS Từ Thị Loan, nguyên Viện trưởng Viện Văn hóa Nghệ thuật Việt Nam nhìn nhận.

Bởi, lẽ thông thường, các show diễn lớn, bán vé nhiều, vé đắt rất chủ động và chỉn chu trong việc đưa ra thông báo. Nếu có tình huống bất thường, rủi ro hay sự cố, nhà tổ chức chương trình sẽ phải đưa ra thông báo sớm đến khán giả, thậm chí trước nhiều tuần, nhiều tháng.

Đường dài mới biết ngựa hay. Sự phát triển đến mức bùng nổ của các đại nhạc hội thời gian qua đã cho thấy tín hiệu khởi sắc của công nghiệp giải trí, công nghiệp văn hóa Việt Nam. Thậm chí hiện tượng này còn được đưa vào danh sách những sự kiện văn hóa tiêu biểu trong năm 2025.

Nhưng giới chuyên gia cũng cảnh báo, đừng quá mải mê chạy theo số lượng mà bỏ qua những tiêu chí cần thiết khác, đặc biệt là các yếu tố về công tác tổ chức, chuẩn mực và ứng xử văn hóa trước cộng đồng. Trên thực tế, một số nhà sản xuất thấy có nhiều sự kiện, concert lớn, nhiều khán giả yêu thích và chịu chi nên vội vã tổ chức, trong khi chiến lược dài hạn, bài bản và chỉn chu đều không có.

Theo lãnh đạo Cục Nghệ thuật biểu diễn, trong bối cảnh hiện nay, khi Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới, nghệ thuật biểu diễn cần được đặt đúng vị trí là một nguồn lực kinh tế đặc thù, một động lực phát triển mềm nhưng có sức lan tỏa mạnh mẽ.

Tiếp cận nghệ thuật biểu diễn như một động lực phát triển kinh tế không có nghĩa là thương mại hóa thô thiển hay đánh mất bản sắc nghệ thuật, mà là nhận diện đầy đủ giá trị kinh tế – xã hội – văn hóa mà nghệ thuật biểu diễn tạo ra. Từ đó có chính sách đầu tư, tổ chức và khai thác phù hợp. Điều quan trọng nhất là giữ được linh hồn nghệ thuật, đồng thời đánh thức những giá trị kinh tế ẩn sâu trong đó.

Với cách nhìn nhận này, dù yếu tố thị trường, doanh thu từ các đại nhạc hội có vai trò quan trọng ra sao thì yếu tố cốt lõi vẫn là giá trị bản sắc văn hóa. Nhà sản xuất bắt buộc phải đáp ứng những yêu cầu về chính sách đầu tư, tổ chức và khai thác phù hợp.

"Cách làm hời hợt, đặt mục tiêu kinh tế, lợi nhuận lên trên cả những giá trị văn hóa, không sớm thì muộn sẽ dẫn đến hệ lụy tiêu cực, khiến thị trường nghệ thuật bộc lộ những mặt trái, và sự tổn thương là không thể tránh khỏi đối với khán giả, những người đã vì yêu mà đến", GS TS Từ Thị Loan nhấn mạnh.

GS Từ Thị Loan cũng nêu, trong vài năm trở lại đây, thị trường âm nhạc Việt Nam liên tục xuất hiện các đại nhạc hội lớn, được đầu tư bài bản, không chỉ quy mô ở lượng vé bán ra mà còn ở chất lượng nghệ thuật, sự đầu tư hiện đại. Nhiều chương trình thậm chí trở thành "hiện tượng" trong đời sống âm nhạc, tạo sức hút lớn, thúc đẩy phát triển mạnh mẽ thị trường giải trí và nền công nghiệp văn hóa.

"Nhưng bên cạnh đó, không ít chương trình hời hợt chỉ chăm chăm hướng đến doanh thu. Nhiều đơn vị tổ chức sau một vài thành công chóng vánh đã vội vã chạy theo con số, bất chấp sự kém hấp dẫn, sự thiếu chuyên nghiệp, và đáng tiếc là họ bất chấp cả việc chà đạp niềm tin của khán giả...", bà Loan nói.