Chạy nước rút giải ngân đầu tư công

Kỳ vọng bức phá và thách thức từ giai đoạn "nước rút" cuối năm

Theo các báo cáo từ Bộ Tài chính, giải ngân vốn đầu tư công luôn được xác định là một trong những trọng tâm hàng đầu trong điều hành kinh tế vĩ mô, đóng vai trò là đòn bẩy tài khóa mạnh mẽ. Mặc dù Chính phủ đã ban hành nhiều nghị quyết và chỉ đạo quyết liệt từ đầu năm, tốc độ giải ngân trong 10 tháng đầu năm 2025 vẫn cần được thúc đẩy thêm, dù đã có nhiều chuyển biến tích cực hơn so với cùng kỳ.

Với chỉ còn hơn 1 tháng cuối năm, áp lực hoàn thành 100% kế hoạch vốn được giao là rất lớn. Các Bộ, ngành và địa phương cần phải thể hiện sự quyết tâm cao nhất, coi đây là nhiệm vụ ưu tiên số một. Việc giải ngân thành công không chỉ giúp hoàn thành kế hoạch ngân sách mà còn bơm một lượng vốn lớn vào nền kinh tế, tạo động lực thúc đẩy tổng cầu và tạo công ăn việc làm, nhất là trong bối cảnh tăng trưởng đang đối mặt với những thách thức từ thị trường quốc tế.

Mục tiêu của Chính phủ là phải đạt tỷ lệ giải ngân ở mức cao nhất, đảm bảo tính kịp thời, hiệu quả và đúng quy định. Đây là một cơ hội lớn để các địa phương khẳng định năng lực quản lý, điều hành và tổ chức thực hiện dự án.

Giải mã điểm nghẽn cản trở dòng vốn

Mặc dù đã có sự đốc thúc quyết liệt từ cấp Trung ương, dòng chảy vốn đầu tư công vẫn cần được khơi thông khỏi những "điểm nghẽn" cố hữu ngay tại khâu thực thi. Việc nhận diện và tháo gỡ những rào cản này tạo thành một hàng rào cản trở tiến độ giải ngân nhanh chóng trong giai đoạn cuối năm, đòi hỏi phải có giải pháp mang tính đột phá.

Vấn đề đầu tiên nằm ở "mê cung" thủ tục pháp lý. Sự chồng chéo, thiếu đồng bộ giữa các văn bản quy phạm pháp luật đã gây ra tình trạng "chậm từ gốc", kéo dài thời gian chuẩn bị và phê duyệt dự án.

Đặc biệt, một trong những thách thức lớn phải kể đến là giải phóng mặt bằng (GPMB). Đây là nút thắt dai dẳng đối với hầu hết các dự án trọng điểm quốc gia. Việc xác định nguồn gốc đất đai phức tạp, định giá đất cần được đồng thuận, cùng với sự thiếu đồng thuận từ người dân đã làm phát sinh nhiều khiếu kiện, gây ảnh hưởng đến tiến độ của dự án.

Bên cạnh đó, không kém phần quan trọng, là vấn đề cần cải thiện trong bộ máy thực thi. Một số chủ đầu tư và ban quản lý dự án vẫn thể hiện năng lực điều hành và đôn đốc nhà thầu cần được nâng cao, dẫn đến hiệu suất thấp. Chúng ta cần vượt qua tình trạng e ngại, sợ trách nhiệm đang lan rộng trong một bộ phận cán bộ để các quy trình thẩm định, phê duyệt được đẩy nhanh, tạo điều kiện và làm tăng tốc động lực tăng trưởng của cả nền kinh tế.

Để biến áp lực thành động lực và hoàn thành mục tiêu giải ngân trong thời gian còn hơn 1 tháng, các chuyên gia kinh tế đưa ra những góc nhìn và kiến nghị mang tính đột phá. Theo chuyên gia kinh tế, TS Nguyễn Minh Phong cho rằng để giải ngân hiệu quả trong giai đoạn ngắn còn lại, chúng ta phải áp dụng nguyên tắc chỉ huy tập trung, phối hợp đồng bộ. Thủ tướng Chính phủ đã liên tục họp, chỉ đạo, nhưng việc cần làm ngay là phân cấp ủy quyền mạnh mẽ hơn cho người đứng đầu các địa phương và chủ đầu tư, gắn liền với trách nhiệm cá nhân. Nếu thủ tục thuộc thẩm quyền địa phương thì nên giải quyết linh hoạt tại chỗ, tạo sự linh hoạt và rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ thanh toán.

Về phía doanh nghiệp, ông Đoàn Minh Tuấn, Giám đốc Công ty TNHH Tuấn Hương chia sẻ, vấn đề lớn nhất là dòng tiền. Nếu quy trình thanh toán được tinh gọn và việc tạm ứng vốn cho nhà thầu được thực hiện nhanh chóng, đảm bảo nguyên tắc thanh toán theo khối lượng hoàn thành một cách kịp thời, thì nhà thầu mới có đủ nguồn lực để tăng tốc thi công, thậm chí làm việc 3 ca 4 kíp. Việc GPMB cần được giải quyết dứt điểm trước khi bàn giao mặt bằng cục bộ, nhằm tránh tình trạng bàn giao mặt bằng không liền mạch, chắp vá, tạo thuận lợi cho việc triển khai đồng loạt.

Người đứng đầu Chính phủ yêu cầu lãnh đạo các Bộ, ngành trung ương, địa phương xác định nhiệm vụ thúc đẩy đầu tư công là một trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng hàng đầu.

Các chuyên gia kinh tế cho rằng, cần tiếp tục rà soát và tháo gỡ triệt để các vướng mắc về mặt pháp lý theo tinh thần Nghị quyết số 18/NQ-CP và các chỉ đạo của Quốc hội. Đặc biệt là đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý dự án, theo dõi tiến độ và thanh toán vốn, tiến tới xây dựng một hệ thống quản lý đầu tư công quốc gia thống nhất, minh bạch, tăng cường hiệu quả.

Việc hoàn thành mục tiêu giải ngân không chỉ dừng lại ở con số mà là sự khẳng định về năng lực quản trị quốc gia, tạo tiền đề vững chắc và đầy hy vọng cho việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội năm 2026 và các năm tiếp theo./.