Tại lán Nà Lưa giữa rừng Tân Trào (Tuyên Quang), trong một đêm tháng 7/1945, tổng chỉ huy Võ Nguyên Giáp đã xin phép được nghỉ lại với lãnh tụ Hồ Chí Minh khi Người mệt nặng. Tỉnh lại sau cơn sốt, Bác dặn ông câu nói đã đi vào lịch sử "Lúc này thời cơ thuận lợi đã tới, dù hy sinh tới đâu, dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải kiên quyết giành cho được độc lập".
"Vâng lệnh cụ Hồ, ông Võ Nguyên Giáp đã biến mệnh lệnh ấy thành hành động mang tầm chiến lược. Thứ nhất, với tư tưởng người trước súng sau, khơi thêm nước cho cá vẫy vùng. Một mặt xây dựng mở rộng khu giải phóng, củng cố khu giải phóng. Thứ hai, ông là người đề xuất mở trường quân chính kháng Nhật để đào tạo đội ngũ cán bộ quân sự đầu tiên, sau trở thành những cán bộ nòng cốt trong cuộc tổng khởi nghĩa", PGS.TS Trần Ngọc Long, nguyên Phó Viện trưởng Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam cho biết.
Tháng 8/1945, chiến tranh thế giới thứ hai sắp kết thúc, các nước thắng trận đang vẽ lại bản đồ thế giới. Theo đó, tại Việt Nam, nam vĩ tuyến 16 được trao cho quân đội Anh, phía bắc vĩ tuyến 16 sẽ do quân đội Tưởng phụ trách.
Tại Tân Trào, lúc này, Hội nghị toàn quốc của Đảng dự kiến họp chậm lại vì còn phải đợi một số đại biểu ở xa. Nhưng lãnh tụ Hồ Chí Minh đã nhìn thấy thời cơ thuận lợi hiếm hoi và ngắn ngủi. Không hành động ngay, cách mạng sẽ khó khăn khi cùng lúc phải đối phó với nhiều lực lượng quân sự nước ngoài tràn vào Việt Nam.
Đồng chí Võ Nguyên Giáp thời kỳ Cách mạng tháng Tám năm 1945
PGS.TS Trần Ngọc Long cho biết thêm: "Võ Nguyên Giáp cũng là một người rất năng động trong vấn đề tổ chức hai sự kiện quan trọng liên quan đến vận mệnh của cả dân tộc đó là Hội nghị toàn quốc, ông là người vâng lệnh Bác Hồ đã thảo ra các bức điện hỏa tốc triệu tập các đại biểu về dự hội nghị toàn quốc của Đảng và sau đó là Quốc dân Đại hội Tân trào để ra quyết định lịch sử quyết định Tổng khởi nghĩa".
GS.TS. Phạm Hồng Tung, Viện trưởng Viện Việt Nam học và Khoa học Phát triển, Đại học Quốc gia Hà Nội: "Người được cụ Hồ giao nhiệm vụ đó cũng là Võ Nguyên Giáp. Người được cụ Hồ giao nhiệm vụ lãnh đạo bộ đội Việt Mỹ đi tấn công trại quân Nhật ở Thái Nguyên giống như biểu tượng của hoạt động vũ trang chống phát xít của Mặt trận Việt Minh chống phát xít cũng là Võ Nguyên Giáp. Xây dựng lực lượng bộ đội Việt Mỹ huấn luyện quân sự nhưng cái quan trọng nhất bộ đội Việt Mỹ như một minh chứng cho sự công nhận quốc tế của Đồng minh đối với lực lượng của Mặt trận Việt Minh".
Hội nghị toàn quốc của Đảng vừa bế mạc thì hôm sau Đại hội Quốc dân họp tại Tân Trào. Trước giờ bế mạc, các đại biểu đã tiễn bộ đội xuất quân. Ngày 16/8/1945, thay mặt Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc, ông Võ Nguyên Giáp đã đọc bản Quân lệnh số 1. Đại hội bế mạc cũng là lúc cuộc Tổng khởi nghĩa đang diễn ra dồn dập và liên tiếp giành thắng lợi ở nhiều địa phương. Năm ấy, người chỉ huy Võ Nguyên Giáp 34 tuổi.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!