Martin Shkreli (cựu CEO công ty dược phẩm Turing của Mỹ) là cái tên đã gắn liền với bê bối lừa đảo chấn động thế giới khi nâng giá một loại thuốc quan trọng có tên Daraprim lên 5.000% - dùng để chữa bệnh nhiễm ký sinh trùng. Dù đang chịu án tù 7 năm, nhưng Shkreli lại khiến dư luận dậy sóng khi ngỏ ý được ra tù trong thời gian 3 tháng để nghiên cứu vaccine điều trị COVID-19.
Ba tháng để tìm ra một loại vaccine có thể được coi là một mong muốn đầy tham vọng, thậm chí là viển vông. Tuy nhiên không chỉ Shkreli, các tên tuổi khác trong ngành dược phẩm và khoa học đều đang trong cuộc đua rút ngắn thời gian từ 10 - 15 năm phát triển vaccine xuống chỉ còn hơn 12 tháng.
Tính đến nay, có khoảng 115 loại vaccine được nghiên cứu trên toàn thế giới. Trong đó, tiến xa nhất là công ty CanSino Biologics của Trung Quốc. Họ đang ở giai đoạn 2 thử nghiệm lâm sàng. Công ty Moderna của Mỹ tạo ra vaccine sẵn sàng thử nghiệm trên người chỉ trong có 42 ngày.
Theo tính toán của Financial Times, cuộc chạy đua tìm kiếm vaccine này sẽ tiêu tốn tới hơn 2 tỷ USD. Với một dịch bệnh mới còn nhiều ẩn số như COVID-19, trở ngại không chỉ ở việc có đủ tiềm lực tài chính hay không, mà còn là khoản đầu tư đó có xứng đáng không.
Thực tế cho thấy, các công trình phát triển vaccine chỉ có ích "khi và chỉ khi" virus SARS-CoV-2 có khả năng quay lại càn quét thế giới trong tương lai, hoặc xuất hiện thường xuyên như cúm mùa. Khả năng thương mại hóa có thể là yếu tố bất định và đòi hỏi sự đánh đổi lớn - điều mà ngay cả những tập đoàn dược phẩm lớn cũng phải dè dặt, nếu không được các chính phủ tài trợ.
Điều này cũng biến cuộc đua nghiên cứu trở thành một cuộc cạnh tranh giữa các quốc gia. Vụ tranh cãi về việc chính quyền Mỹ muốn bỏ 1 tỷ USD để mua độc quyền sáng chế vaccine COVID-19 của công ty Đức CureVac mới đây, là 1 ví dụ điển hình, dù sau đó công ty của Đức nói trên đã phủ nhận.
Bên cạnh cuộc đua tìm ra vaccine mới cho COVID-19 nói trên, cũng đang diễn ra 1 cuộc đua song song khác, đó là thử nghiệm những loại vaccine và thuốc điều trị có sẵn đang dùng cho những bệnh khác. Tổng thống Mỹ Donald Trump là một người nhiệt tình ủng hộ cuộc chạy đua này.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!