Thiết bị bay không người lái hay máy bay không người lái (UAV hoặc drone) được định nghĩa là một phương tiện di chuyển trong không trung, không có người lái, sử dụng lực khí động để cung cấp lực nâng, có thể bay tự hành hoặc được điều khiển từ xa, có thể thu hồi tái sử dụng hoặc không, có thể mang theo tải trọng hoặc không.
UAV được sử dụng ban đầu cho những nhiệm vụ quá "tốn kém hoặc nguy hiểm" với con người. Mặc dù chúng khởi đầu chủ yếu từ trong những ứng dụng quân sự, việc sử dụng được mở rộng nhanh chóng tới thương mại, khoa học, giải trí, nông nghiệp và các ứng dụng khác.
UAV có gì đặc biệt?
Các thành phần chính của một chiếc drone bao gồm: bộ động cơ, vi xử lý trung tâm với cảm biến tốc độ gió, cảm biến độ cao, cảm biến áp suất, cảm biến cân bằng; cánh quạt, giá đỡ, nguồn cấp năng lượng (pin).
Thiết bị không người lái (Ảnh: Reuters)
Người dùng có thể điều khiển máy bay không người lái bằng bộ điều khiển từ xa hoặc lập trình sẵn cho drone theo lộ trình, tọa độ dựa trên GPS. Hiện nay, nhiều drone được tích hợp GPS nên luôn định vị được nó đang bay ở đâu.
Máy bay không người lái được sử dụng ngày càng phổ biến trong lĩnh vực quân sự
Có nhiều thông tin khác nhau về việc đâu là chiếc UAV đầu tiên xuất hiện trên thế giới, tuy nhiên, một điểm chung có thể khẳng định là thiết bị không người lái đầu tiên được phát minh phục vụ cho mục đích quân sự.Trải qua nhiều thập kỷ, sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ đã đưa UAV thành một bộ phận quan trọng trong biên chế quân đội các nước, phục vụ hoạt động trinh sát, thu thập tin tức tình báo, cảnh báo sớm và tấn công. Hiện nay, thiết bị bay không người lái trong lĩnh vực quân sự đang bước vào giai đoạn phát triển mới khi các thiết bị này ngày một trở nên nhỏ gọn hơn, thông minh hơn, nhanh hơn, rẻ hơn và dễ dàng cải tiến hơn.
Tại Triển lãm quốc phòng quốc tế Việt Nam năm 2022, Việt Nam đã trưng bày một loạt mẫu máy bay không người lái phục vụ mục đích quân sự, làm các nhiệm vụ như trinh sát, theo dõi từ xa, chỉ thị mục tiêu, truyền video về trung tâm.
Quân đội ứng dụng máy bay không người lái
UAV có thể đảm nhận nhiều tác vụ với hiệu suất cao trong tác chiến trên thực địa, đồng thời hỗ trợ lực lượng quân đội thực hiện nhiều nhiệm vụ đặc biệt khác.
Tham gia tác chiến trong quân sự, cứu hộ cứu nạn, hỗ trợ phòng cháy chữa cháy, giám sát bảo vệ rừng và động vật hoang dã… chỉ là một vài trong số nhiều ứng dụng của các thiết bị không người lái.
Sự ra đời của các thiết bị bay không người lái cũng được đánh giá là cuộc cách mạng trong lĩnh vực thu thập số liệu, khảo sát, giám sát và theo dõi các đối tượng trên thực địa. Thực tiễn cho thấy, có rất nhiều ứng dụng bắt buộc phải triển khai trên diện rộng như giám sát thu thập số liệu lâm nghiệp, đảm bảo hành lang an toàn đường dây truyền tải điện, ghi nhận số liệu thiên tai ngập lụt, trượt lở đất… mà nếu áp dụng các kỹ thuật truyền thống sẽ vô cùng tốn kém kinh phí và thời gian triển khai. Nhưng chiếc UAV lại làm rất tốt điều này.
Những chiếc máy bay không người lái chở hàng hóa nặng từ vài kg đến cả trăm kg đã không còn xa lạ ở một số nước trên thế giới. Dịch vụ giao hàng bằng máy bay không người lái đang ghi nhận sự tăng trưởng vượt bậc trong những năm gần đây. Tại một số nước, UAV được sử dụng để làm phương tiện giao nhận hàng hóa, bổ sung hoàn hảo cho các phương tiện giao thông truyền thống, đặc biệt là ở các khu vực nông thôn hoặc vùng sâu vùng xa khó tiếp cận.
Sử dụng UAV để giao hàng (Ảnh: Reuters)
Tất nhiên, không phải khu vực nào cũng có thể triển khai giao hàng bằng máy bay không người lái và vấn đề an toàn vẫn còn là bài toán với những đơn vị ứng dụng bởi việc thiết bị cất cánh và hạ cánh ở những nơi đông đúc sẽ khó khăn.
Chúng ta có thể hy vọng rằng ngày càng có nhiều những thiết bị như vậy được ứng dụng trong nông nghiệp để góp phần thúc đẩy năng suất và chất lượng các sản phẩm nông nghiệp ở Việt Nam.
Ứng dụng máy bay không người lái trong điện ảnh
Nói đến thiết bị không người lái, phải nói tới lĩnh vực điện ảnh. Hình ảnh thường được nhắc tới như là dấu mốc đưa drone vào điện ảnh, đó là cảnh quay ghi lại cuộc rượt đuổi gay cấn giữa điệp viên 007 và kẻ phản diện trong bộ phim Skyfall. Kể từ đây, công nghệ máy bay không người lái trở thành công nghệ không thể thiếu trong quá trình bấm máy những bộ phim điện ảnh đình đám. Cho phép các nhà làm phim thực hiện những cú máy mà trước đây là bất khả thi.
Giới chuyên gia nhấn mạnh, UAV không chỉ đơn giản là các thiết bị bay, mà là một công cụ thu thập và xử lý dữ liệu. Chính vì vậy, việc sản xuất UAV có tiềm năng mở rộng thành một ngành công nghiệp quy mô lớn, cung cấp các giải pháp đa ngành nghề. Dự đoán chất lượng của các mẫu thiết bị không người lái sẽ tiếp tục được cải tiến và các mô hình trí tuệ nhân tạo sẽ từng bước được tích hợp vào, cho phép UAV hoạt động hiệu quả hơn, thực hiện được nhiều nhiệm vụ khó khăn hơn nữa trong tương lai. Vì vậy, việc đầu tư nghiên cứu công nghệ máy bay không người lái được đánh giá là một lĩnh vực nhiều tiềm năng và mang lại nhiều lợi ích.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!