Những ngày đầu năm 2017, dư luận lại rộ lên câu chuyện giá xe nhập khẩu giảm do thuế từ ASEAN giảm theo lộ trình AFTA. Đặc biệt mới đây, Tổng cục Hải quan công bố số liệu nhập khẩu hàng hóa, trong đó nhập ô tô nguyên chiếc từ ASEAN trong tháng 1 bằng gần một nửa cả năm 2016, đồng thời nhập khẩu ô tô từ Indonesia tăng gấp 1.800 lần cùng kỳ. Từ đó, nhiều người mong chờ giá xe sẽ giảm hàng trăm triệu do thuế giảm. Tuy nhiên thực tế không hoàn toàn như vậy.
Như chúng ta đã biết, cuối năm 2014, Bộ Tài chính công bố công khai lộ trình giảm thuế khi hội nhập AFTA. Theo đó, thuế nhập khẩu ô tô nguyên chiếc từ khu vực Đông Nam Á (ASEAN) về Việt Nam sẽ giảm liên tục, từ 50% năm 2015 xuống 40% năm 2016, 30% năm 2017 và 0% năm 2018. Điều này khiến giá xe ô tô nguyên chiếc từ khu vực này về Việt Nam sẽ giảm mạnh theo thuế. Theo các chuyên gia ô tô, giả định các điều kiện khác như chi phí sản xuất, tỷ giá…không đổi, giá ô tô du lịch nhập về Việt Nam hoàn toàn có thể có mức giảm tới hàng trăm triệu đồng khi thuế giảm về 0% năm 2018 tới.
Chẳng hạn nhờ giảm thuế suất từ 40% xuống 30%, xe Toyota Yaris giảm được khoảng hơn 40 triệu đồng từ đầu năm 2017 nên nếu các điều kiện khác không đổi, giá xe có thể giảm gấp 3 mức này, tức là 120 triệu đồng vào năm 2018 khi thuế nhập khẩu giảm xuống 0%.
Tuy nhiên trao đổi với chúng tôi, một đại diện Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) nhấn mạnh, giá ô tô nhập khẩu phụ thuộc vào nhiều yếu tố như giá nhập, tỷ giá, thị trường…Đặc biệt, thuế nhập khẩu chỉ giảm cho những xe du lịch được nhập nguyên chiếc từ ASEAN, còn những xe nhập từ các thị trường lớn khác như Hàn Quốc, Ấn Độ, Mỹ, Nhật, Đức…không có mức giảm mạnh như vậy. Thuế nhập khẩu từ các thị trường này tùy thuộc vào cam kết WTO hoặc các thỏa thuận song phương, đa phương nhưng không có thị trường nào có được mức giảm mạnh như từ ASEAN.
Mặt khác, dù số lượng xe nhập khẩu từ ASEAN hiện nay khá lớn, nhưng đa số là xe bán tải. Những mẫu xe này đã được giảm thuế nhập về 5% từ nhiều năm qua nên có hiện tượng 100% xe bán tải đang bán phổ biến ở Việt Nam là nhập khẩu nguyên chiếc từ Thái Lan. Vì thế, nếu thuế nhập xe bán tải giảm về 0% theo lộ trình vào năm 2018 cũng không tác động gì nhiều đến giá xe. Số mẫu xe còn lại là những xe du lịch được hưởng lợi của thuế giảm hiện nay rất ít, chỉ có những mẫu xe như Toyota Fortuner, Toyota Yaris, Honda Civic, Ford Everest, Suzuki Ertiga, Isuzu MU-X…Trong số này, Toyota Fortuner và Suzuki Ertiga nhập từ Indonesia, còn lại nhập từ Thái Lan.
Giá của những mẫu xe này hiện nay tại Việt Nam (đã tính toán tương ứng với mức thuế nhập khẩu 30% năm 2017) thấp nhất là 640 triệu đồng (Suzuki Ertiga) và cao nhất khoảng gần 2 tỷ đồng (Ford Everest). Cùng với đó, xe nhập khẩu nguyên chiếc từ Indonesia về Việt Nam trong tháng 1/2017 gần như toàn bộ là Toyota Fortuner – mẫu xe có giá dao động từ hơn 980 triệu đến hơn 1,3 tỷ đồng. Vì thế, có thể khẳng định hiện không có chuyện xe "giá rẻ" từ ASEAN về Việt Nam.
Trong khi đó, những mẫu xe được cho là giá thấp nhất thị trường với doanh số bán hơn 10.000 xe mỗi năm trong những năm gần đây như Kia Morning, Hyundai Grand i10…lại hoặc được lắp ráp trong nước, hoặc được nhập khẩu nguyên chiếc từ Hàn Quốc, Ấn Độ - những thị trường ngoài ASEAN.
Về lượng xe du lịch nhập khẩu từ ASEAN, trong năm 2016 vừa qua ngoại trừ Yaris đạt hơn 2.500 xe (trung bình hơn 200 xe mỗi tháng), các mẫu xe còn lại có doanh số thấp, cả năm chỉ vài chục tới vài trăm xe. Hai mẫu xe bắt đầu bán từ tháng 1/2017 này là Fortuner 2017 và Civic 2017 đạt được tương ứng hơn 1.000 và hơn 200 xe tương ứng trong tháng đầu tiên bán ra thị trường. Như vậy có thể khẳng định tiếp, không có xe giá rẻ "ồ ạt" vào Việt Nam như một số thông tin của dư luận.
Như vậy, nhìn một cách tổng quát, mặc dù thuế nhập khẩu xe nguyên chiếc từ ASEAN giảm mạnh và về 0% vào năm 2018 tới nhưng số lượng xe được hưởng lợi từ sự giảm thuế này không nhiều, và đa số là xe có giá trị từ mức trung bình tới mức cao chứ không có xe giá rẻ.
Dẫu vậy, cũng theo một số chuyên gia ô tô, xu hướng chuyển từ lắp ráp sang nhập khẩu sẽ tiếp tục trong thời gian tới, khi xe lắp ráp không cạnh tranh được với xe nhập khẩu. Điều này sẽ tạo ra sức ép giảm giá đối với toàn thị trường, với cả những mẫu xe không được hưởng lợi về thuế từ ASEAN. Mức giảm khoảng 10% -15% được khá nhiều chuyên gia đưa ra khi được hỏi về mặt bằng giá ô tô nói chung tại Việt Nam trong năm 2018 sắp tới.