Liệu công nghệ, máy móc có thể thay thế con người và khiến nhiều người mất việc làm? Đó là câu hỏi mà nhiều người phải suy ngẫm trong vài năm trở lại đây. Tuy nhiên, nhìn ở góc độ khác, có thể thấy công nghệ đã và đang tạo ra ngày càng nhiều công việc mới. Nhưng những công việc đó sẽ chỉ phù hợp với ai nắm bắt được công nghệ mới.
Theo một báo cáo mới về "Xu thế thị trường lao động trong tương lai", trong 5 năm tới, khoảng 83 triệu việc làm có thể bị mất do nhu cầu lao động trong một số lĩnh vực thay đổi. Đồng thời, sẽ có 69 triệu việc làm mới được tạo ra dưới tác động của công nghệ và các xu hướng xã hội.
Đào tạo đón đầu xu hướng việc làm thời công nghệ số
Trong 10 năm tới, xu hướng tuyển dụng các ngành liên quan đến công nghệ được dự đoán sẽ ở mức cao nhất so với các ngành khác. Do vậy, nhu cầu đối với nguồn nhân lực qua đào tạo gắn với chuyển đổi số, khả năng thích ứng công nghệ sẽ rất lớn. Lúc đó, hệ thống máy móc thông minh đòi hỏi những người làm việc có kỹ năng để vận hành chúng. Thay đổi của thị trường lao động đòi hỏi người lao động cần học hỏi và nâng cao nhiều kỹ năng mới.
Tại Khoa Cơ điện tử, Trường Cơ khí, Đại học Bách Khoa Hà Nội, sinh viên ngay từ năm nhất đã được nghiên cứu và lập trình trên các thiết bị hiện đại nhất như robot dạng người với trang thiết bị hiện đại. Các phòng thí nghiệm được thiế kế mô phỏng sát với quá trình sản xuất công nghiệp từ đơn giản đến phức tạp. Nhờ vậy, quá trình học và thực hành ngay trong trường đã giúp sinh viên đc cọ sát với môi trường thực tế, sẵn sàng thích ứng ngay với yêu cầu công việc khi ra trường.
Các sinh viên được tham gia vào những môn học về ứng dụng các công nghệ AI, AR, VR tại Khoa Quản trị Công nghệ giáo dục, Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội. Đây là những công cụ hữu hiệu để sáng tạo nội dung, xây dựng học liệu số hoặc giáo án điện tử. Chương trình đào tạo tập trung vào đổi mới sáng tạo và tính thực tiễn, đặc biệt là khả năng phát triển nghề nghiệp cho sinh viên.
Trong tương lai, yêu cầu nghề nghiệp đặt ra sẽ là kiến thức công nghệ, kỹ năng làm việc nhóm và trí tuệ cảm xúc. Chính vì vậy, tất cả những ngành nghề, lĩnh vực đào tạo giờ không thể thiếu việc ứng dụng công nghệ. Nắm bắt được công nghệ, người lao động sẽ dễ dàng hòa nhập với môi trường việc làm trong thời đại số.
Nhiều người lo ngại về tương lai trí tuệ nhân tạo và robot có thể thay thế con người
Theo các chuyên gia, những công việc được dự báo dễ bị thay thế gồm: nhân viên an ninh bảo vệ, nhân viên thu ngân và bán vé, nhân viên dịch vụ bưu chính, giao dịch viên ngân hàng, thư ký… Sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI), robot sẽ thay thế công nhân trong nhà máy, kho bãi, dây chuyện sản xuất hoặc nhân viên chạy bàn…Trong khi đó, công việc trong mảng phân tích dữ liệu lớn, công nghệ quản lý môi trường, mã hóa và an ninh mạng, công nghệ sinh học, các nền tảng và ứng dụng số hóa… được dự báo sẽ tăng lên. Công việc có thể được tuyển dụng nhiều trong tương lai điển hình là chuyên viên về trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu kinh doanh, bảo mật thông tin, kỹ sư công nghệ tài chính.
Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong tuyển dụng
Trí tuệ nhân tạo đang tham gia vào chính công việc tuyển dụng, thậm chí là phỏng vấn trực tiếp các ứng viên. Một cuộc khảo sát từ Resume Builder - một công ty chuyên cung cấp dịch vụ hỗ trợ tạo lý lịch việc làm - công bố năm ngoái cho thấy, cứ 10 công ty thì có 4 công ty sẽ sử dụng AI để "nói chuyện" với các ứng viên trong phỏng vấn. 15% số công ty đó cho biết, các quyết định tuyển dụng được đưa ra mà không cần sự can thiệp của con người. Điều này đang trở thành một xu thế trên thế giới.
Một cuộc khảo sát do hệ thống phỏng vấn trí tuệ nhân tạo Sapia.ai tài trợ cho thấy, 55% các công ty đang đẩy mạnh đầu tư vào các biện pháp tuyển dụng tự động. Một trong số đó là phỏng vấn xin việc trực tuyến hoặc phỏng vấn qua video, được hướng dẫn bởi trí tuệ nhân tạo.
Ứng dụng AI có thể giúp các công ty đưa ra quyết định tuyển dụng mà không cần sự can thiệp của con người
Những cuộc phỏng vấn này thường rút ngắn quá trình tuyển dụng, giúp các công ty tìm được ứng viên phù hợp với chi phí rẻ hơn. Hệ thống AI còn có thể hợp lý hóa các nhiệm vụ như viết mô tả công việc hoặc quét sơ yếu lý lịch. Điều này giúp các chuyên gia tuyển dụng "có thêm thời gian để dành cho các nhiệm vụ chiến lược hơn". Việc sử dụng AI không chỉ có ích cho riêng nhà tuyển dụng mà còn hiệu quả đối với cả ứng viên.
Một số người cho biết, họ đã sử dụng các công cụ AI để điều chỉnh sơ yếu lý lịch, viết thư xin việc và thậm chí tự động nộp đơn xin việc. Tất cả những việc này được thực hiện thông qua một chương trình có tên là Massive.
Ngay cả trong các cuộc phỏng vấn qua video, với con người hoặc robot, ứng viên vẫn có thể nhờ đến các chương trình AI hỗ trợ. Ví dụ như Final Round AI là ứng dụng được mô tả như một "người đồng hành phỏng vấn", lắng nghe các câu hỏi của nhà tuyển dụng và đưa ra câu trả lời được cá nhân hóa theo thời gian thực, dựa trên sơ yếu lý lịch và thư xin việc do ứng viên tải lên.
Sử dụng công nghệ số trong tuyển dụng tại Việt Nam
Trí tuệ nhân tạo cho phép các nhà tuyển dụng tận dụng tối đa sức mạnh của dữ liệu để sàng lọc ứng viên, dự đoán tiềm năng và mức độ phù hợp của ứng viên với văn hóa doanh nghiệp, từ đó giúp nhà tuyển dụng đưa ra quyết định chính xác hơn, tránh thiên vị cá nhân trong tuyển dụng. Hiện tại, nhiều công ty ở Việt Nam cũng đã ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong tuyển dụng nhân sự.
Một công ty mỗi tháng tuyển dụng 20 - 30 nhân sự, trung bình mỗi vị trí sẽ có hơn 1.000 hồ sơ ứng tuyển. Với cách làm truyền thống, các nhà tuyển dụng sẽ phải sàng lọc từng hồ sơ, hẹn lịch phỏng vấn và gửi emai thông báo kết quả. Trung bình mỗi hồ sơ từ khi nộp đến khi nhân được thông báo là 30 - 40 ngày. Nhưng giờ đây, khi áp dụng công nghệ AI, thời gian chỉ còn khoảng 1/4. AI sẽ giúp nhà tuyển dụng từ khâu sàng lọc hồ sơ, đến việc đánh giá các năng lực ứng viên qua các bài kiểm tra.
Một trong những ưu điểm nổi bật của AI trong tuyển dụng chính là hạn chế được tính thiên vị cá nhân. Theo một nghiên cứu, khoảng 50% nhà quản lý nhân sự thừa nhận rằng họ bị ảnh hưởng bởi những yếu tố thiên vị "vô hình" khi lựa chọn ứng viên.
Hiện nhiều công ty Việt Nam cung cấp công cụ tuyển dụng đã tích hợp AI trong các dịch vụ. Và việc AI tham gia trực tiếp vào quá trình phỏng vấn các ứng viên cũng là tương lai không xa.
Có thể thấy, trí tuệ nhân tạo hỗ trợ con người rất nhiều thứ nhưng không phải là tất cả. Biết cách tận dụng sức mạnh của AI sẽ là hướng đi tất yếu cho mọi lĩnh vực. Hơn nữa, sự tác động mạnh mẽ của công nghệ làm thay đổi nhiều ngành nghề là xu hướng không thể thay đổi. Vì vậy, tự nâng cao kỹ năng để thích ứng với tác động mà công nghệ tạo ra là yêu cầu tất yếu. Đó là thách thức, cũng là cơ hội với nhiều người khi mà thị trường lao động ngày càng cạnh tranh gay gắt. Quan trọng là chuẩn bị sẵn sàng cho những thay đổi trong tương lai.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!