Có thể cháu gái nhỏ của bạn hoặc đồng nghiệp của bạn đã chào hàng về những lợi ích của việc sử dụng thực vật. Có thể người nổi tiếng yêu thích của bạn đã nói về lý do tại sao họ chọn ăn thực vật thay vì thực phẩm cung cấp protein như thịt bò hoặc sữa.
Chế độ ăn dựa trên thực vật thường có nghĩa là thực phẩm của bạn chủ yếu đến từ thực vật như trái cây và rau, đậu, hạt, dầu, ngũ cốc nguyên hạt, các loại hạt và các loại đậu. Chế độ ăn kiêng khác với chế độ ăn chay hoặc thuần chay, trong đó hiếm khi ăn thịt hoặc sữa. Thay vào đó, chế độ ăn dựa trên thực vật có nghĩa là phần lớn thức ăn của bạn đến từ nguồn thực vật với một lượng protein động vật hạn chế.
Chế độ ăn dựa trên thực vật có thể khác nhau đối với mọi người. Một số giới hạn chất đạm của họ chỉ trong một bữa ăn mỗi ngày trong khi những người khác ăn tất cả không có thịt, sữa hoặc bất kỳ thực phẩm nào từ động vật. Chế độ ăn uống dựa trên thực vật có tốt cho sức khỏe không? Những rủi ro và lợi ích là gì? Chúng ta sẽ phân tích chế độ ăn dựa trên thực vật là gì và liệu nó có phù hợp với bạn hay không.
Những lợi ích của chế độ ăn kiêng dựa trên thực vật là gì?
Mặc dù thuật ngữ chế độ ăn uống dựa trên thực vật có vẻ là một mốt gần đây, nhưng rất nhiều nghiên cứu đã được thực hiện về lợi ích dinh dưỡng của việc ăn nhiều thực vật và thực phẩm toàn phần.
Chế độ ăn kiêng như Mediterranean Diet đã được chứng minh trong nhiều nghiên cứu và thử nghiệm lâm sàng để giảm nguy cơ mắc bệnh tim, tiểu đường, một số bệnh ung thư như ruột kết, tuyến tiền liệt và hội chứng chuyển hóa.
Chế độ ăn Mediterranean Diet (chế độ ăn Địa Trung Hải) chủ yếu xoay quanh các loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật nhưng cũng bao gồm cá, trứng, thịt gia cầm và các sản phẩm từ sữa một vài lần một tuần với hạn chế thịt đỏ và đồ ngọt. Các nhà nghiên cứu bắt đầu thể hiện sự quan tâm sau khi phát hiện ra rằng những người ở một số quốc gia xung quanh Địa Trung Hải như Hy Lạp có bệnh tim thấp hơn đáng kể so với người Mỹ. Các nhà nghiên cứu tin rằng lý do khiến tỷ lệ mắc bệnh tim thấp của họ là do chế độ ăn uống của họ.
Trong một nghiên cứu về Phòng ngừa chính của bệnh tim mạch với chế độ ăn Mediterranean Diet, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng nguy cơ kết hợp đau tim, đột quỵ và tử vong do bệnh tim mạch đã giảm 30% ở một nhóm được kiểm soát ăn Chế độ ăn Địa Trung Hải có thêm dầu ô liu và 28% trong nhóm ăn chế độ ăn có bổ sung các loại hạt.
Một nghiên cứu khác của Diabetes Care vào năm 2011 cho thấy chế độ ăn Địa Trung Hải làm giảm nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường loại 2 tới 52%.
Đối với những người muốn cắt bỏ hoàn toàn các sản phẩm động vật, chế độ ăn chay cũng cho thấy một số lợi ích sức khỏe, bao gồm giảm nguy cơ huyết áp cao, bệnh tim mạch vành, tiểu đường và hơn thế nữa.
Chế độ ăn chay có nhiều hình thức khác nhau bao gồm:
1. Bán chay: Bao gồm trứng, sữa và một lượng hạn chế thịt, gia cầm và hải sản
2. Thuần chay: Hoàn toàn không sản xuất từ động vật
3. Ăn chay: Bao gồm trứng và sữa nhưng không có thịt, cá, gia cầm hoặc hải sản
4. Pescatarian: Bao gồm sữa, trứng, cá và hải sản, nhưng không có thịt hoặc gia cầm.
Những rủi ro là gì?
Rõ ràng là ăn nhiều rau và trái cây và giảm thịt đỏ là tốt cho bạn. Tuy nhiên, giống như mọi thứ khác, có một số rủi ro khi ăn chay hoàn toàn. Các kế hoạch ăn chay nghiêm ngặt hơn, khi được thực hiện không đúng cách, thực sự có thể gây ra nguy cơ đột quỵ, rụng tóc và trầm cảm cao hơn.
Một chuyên gia dinh dưỡng cho biết chế độ ăn chay có thể dẫn đến "khủng hoảng choline". Choline được tìm thấy trong thịt và gia cầm, có vai trò đối với sức khỏe não bộ và các chức năng khác của cơ thể. Trong khi chế độ ăn chay có hàm lượng choline thấp hơn, thực phẩm bổ sung choline hoặc ăn một vài quả trứng mỗi tuần có thể giúp tăng cường choline trong cơ thể.
Khi người ăn chay giảm lượng protein một cách nghiêm trọng, họ có thể bị rụng tóc do thiếu sắt, vitamin B và kẽm. Bổ sung các loại đậu và rau có lá màu xanh đậm là rất quan trọng để duy trì lượng sắt trong cơ thể, nhưng việc bổ sung thêm thực phẩm chức năng sắt cũng có thể cần thiết. Dưới đây là cách ăn protein hoàn chỉnh trong chế độ ăn chay và thuần chay.
Một sai lầm khác mà những người mới bắt đầu mắc phải là nghĩ rằng tất cả các loại thực phẩm không phải động vật đều được phép sử dụng. Ví dụ, khoai tây chiên chiên ngập dầu thực vật không phải là một lựa chọn đúng đắn, nhưng một món khoai lang nướng với một ít bơ và quế thì đúng hơn. Nhiều đồ ngọt và thực phẩm nhiều đường, nhiều calo là thuần chay, nhưng điều đó không có nghĩa là chúng là những lựa chọn lành mạnh.
Tìm hiểu thêm về chế độ ăn dựa trên thực vật
Với ước tính khoảng 90% dân số Hoa Kỳ ăn thịt, không chắc đa số người Mỹ sẽ từ bỏ thịt hoàn toàn. Tin tốt là bạn không cần phải làm như vậy. Theo một nghiên cứu năm 2017 được công bố trên JAMA, chỉ cần ăn nhiều thực vật hơn và chỉ ăn ít hơn 3% protein động vật có thể giảm 19% nguy cơ tử vong do bất kỳ nguyên nhân nào.
Nếu bạn quan tâm đến chế độ ăn kiêng dựa trên thực vật, sẽ không thiếu thông tin nào giúp bạn bắt đầu. Hầu hết các bác sĩ đều ủng hộ Chế độ ăn Địa Trung Hải như một lựa chọn lành mạnh và toàn diện nhất. Nói chuyện với bác sĩ của bạn về các lựa chọn dựa trên thực vật có sẵn và những nhu cầu bạn có thể có.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!