Len trâu là hoạt động đưa trâu ra đồng vào mùa nước nổi, thường diễn ra từ tháng 7 đến tháng 10 âm lịch hàng năm. Đây là thời điểm những cánh đồng mênh mông nước, cỏ non xanh mướt, tạo điều kiện thuận lợi cho đàn trâu sinh trưởng và phát triển.
Bức tranh len trâu xưa
Ngày xưa, len trâu ở Đồng Tháp Mười là một hoạt động náo nhiệt, thu hút sự tham gia của đông đảo người dân. Cứ vào mùa nước nổi, từng đàn trâu béo tốt được người dân đưa ra đồng. Trên những cánh đồng ngập nước, tiếng reo hò của người chăn trâu, tiếng bước chân trâu rầm rập, tiếng sáo diều vi vu hòa quyện tạo nên một bản nhạc đồng quê vui nhộn. Len trâu không chỉ là dịp để người dân chăm sóc đàn trâu mà còn là dịp để họ gặp gỡ, giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm chăn nuôi, gắn kết tình làng nghĩa xóm.
Ông Bảy, một lão nông tri điền ở Đồng Tháp Mười, nhớ lại: "Hồi đó, len trâu vui lắm! Thanh niên trai tráng trong xóm rủ nhau đưa trâu ra đồng, vừa chăn trâu vừa ca hát, thi thả diều. Tối đến, cả đám đốt lửa trại, nướng cá lóc, khoai lang, kể chuyện thâu đêm. Len trâu là một phần tuổi thơ không thể nào quên của tui."
Mỗi chú trâu đều có một cái tên riêng, thường là những cái tên gần gũi, dễ thương như Mực, Nâu, Luốc, Bông,... Có người lại đặt cho trâu những cái tên oai phong như Sấm, Chớp, Thần, Ngưu Ma Vương... Người dân tin rằng việc đặt tên cho trâu sẽ tạo nên sự gắn kết, thân thiết giữa người và vật.
Ông Tư kể rằng ngày xưa, ông có một chú trâu tên là 'Sấm'. Chú trâu này rất khỏe mạnh và thông minh, luôn dẫn đầu đàn trong mỗi mùa len trâu. Ông và Sấm như hai người bạn tri kỷ, cùng nhau vượt qua bao mùa nước nổi. "Sấm hiểu ý tui lắm! Chỉ cần tui huýt sáo là nó biết tui muốn gì.", ông Tư nhớ lại với ánh mắt lấp lánh.
Len trâu còn gắn liền với những nét đẹp văn hóa đặc trưng của người dân Đồng Tháp Mười. Những câu ca dao, tục ngữ về con trâu, những trò chơi dân gian, những món ăn đồng quê... tất cả tạo nên một bức tranh len trâu sinh động, đầy màu sắc.
Len trâu thời nay
Ngày nay, do quá trình đô thị hóa và sự phát triển của nông nghiệp hiện đại, diện tích đồng cỏ tự nhiên ở Đồng Tháp Mười bị thu hẹp, nhiều người dân không còn chăn nuôi trâu theo hình thức truyền thống. Hoạt động len trâu vì thế cũng không còn phổ biến như trước.
Tuy nhiên, mùa len trâu vẫn được duy trì ở một số địa phương, như một cách để gìn giữ nét đẹp văn hóa truyền thống. Len trâu ngày nay không chỉ là hoạt động chăn nuôi mà còn là dịp để thu hút khách du lịch, góp phần phát triển kinh tế địa phương.
Anh Ba, một người dân ở huyện Tam Nông, cho biết: "Mấy năm gần đây, nhiều khách du lịch đến Đồng Tháp Mười để xem len trâu lắm. Tui cũng tham gia dắt trâu đi trong đoàn để kiếm thêm thu nhập. Vui mà cũng có ích."
Mùa len trâu ở Đồng Tháp Mười đang dần thay đổi để thích nghi với cuộc sống hiện đại. Tuy nhiên, những giá trị văn hóa của nó vẫn được người dân trân trọng và giữ gìn.
Mùa len trâu là một nét đẹp văn hóa độc đáo của Đồng Tháp Mười. Dù đã trải qua nhiều thay đổi, nhưng hoạt động này vẫn giữ được sức sống mãnh liệt trong lòng người dân. Hy vọng rằng, trong tương lai, mùa len trâu sẽ tiếp tục được bảo tồn và phát triển, góp phần làm giàu thêm bản sắc văn hóa của vùng đất Nam Bộ.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!