Nghiên cứu từ ĐH Cornell (Mỹ) chỉ ra rằng nhịp tim đóng vai trò quan trọng trong việc 1 người trải qua một khoảnh khắc cảm thấy nó như tích tắc hay dài hàng thế kỷ (Ảnh minh họa: New York Times)
Một sự thật hiển nhiên là thời gian dường như có sự "đàn hồi" – nghĩa là như giãn ra hoặc co lại tùy thuộc vào hoàn cảnh của chúng ta: Trong tình trạng kinh hoàng, từng giây có thể kéo dài như cả phút; Một ngày cô đơn dường như cũng dài hơn những ngày bình thường khác; Khi chúng ta đang chạy deadline, vài giờ có thể trôi qua như tích tắc…
Một nghiên cứu vừa được công bố của các nhà tâm lý học từ Đại học Cornell (Mỹ) chỉ ra rằng, khi được quan sát ở mức độ micro giây, một số biến dạng thời gian này có thể bị chi phối bởi nhịp tim, thay đổi theo từng thời điểm.
Các nhà nghiên cứu trang bị cho sinh viên chưa tốt nghiệp điện tâm đồ để đo chính xác độ dài của từng nhịp tim, sau đó, yêu cầu họ ước tính độ dài của âm thanh. Các nhà tâm lý học phát hiện ra rằng sau những khoảng thời gian nhịp tim dài hơn, các đối tượng nghiên cứu có xu hướng cảm nhận âm thanh đó dài hơn; khoảng thời gian nhịp tim ngắn hơn, khiến các đối tượng đánh giá rằng âm thanh đó ngắn hơn.
Saeedeh Sadaghi, nghiên cứu sinh tiến sĩ tại ĐH Cornell, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết, nhịp tim thấp dường như bổ trợ cho nhận thức về thời gian.
"Khi chúng ta cần nhận thức mọi thứ từ thế giới bên ngoài, nhịp đập của trái tim là tiếng ồn đối với vỏ não" – bà Sadaghi nói – "Bạn có thể tiếp nhận nhiều hơn, dễ dàng đón nhận mọi thứ vào hơn – khi trái tim tĩnh lặng".
Nghiên cứu cung cấp thêm bằng chứng rằng, sau một thời gian nghiên cứu tập trung vào bộ não, "không có một bộ phận nào của bộ não hay cơ thể có thể lưu trữ thời gian – tất cả chỉ như một mạng lưới" – bà Sadaghi cho biết thêm – "Bộ não điều khiển trái tim và trái tim, theo nhịp, tác động đến não".
Mỗi quan tâm đến nhận thức về thời gian bùng nổ kể từ đại dịch COVID-19, khi nhiều hoạt động ngoài trời đột ngột dừng lại đối với hầu khắp nơi trên thế giới, khiến một số người cảm thấy phải đối mặt với một khoảng thời gian vô biên không phân định nổi.
Một nghiên cứu về nhận thức thời gian được thực hiện trong năm đầu tiên thực hiện giãn cách xá hội ở Anh cho thấy 80% số người tham gia nghiên cứu cho biết thời gian bị bóp méo theo nhiều cách khác nhau. Trung bình, những người lớn tuổi hơn, cô lập hơn với xã hội, cho rằng thời gian trôi chậm hơn so với những gì mà những người trẻ hơn, năng động hơn cảm thấy.
Ruth S. Ogden, giáo sư tâm lý học tại Đại học Liverpool - John Moores và là tác giả của nghiên cứu kể trên cho biết: "Trải nghiệm về thời gian của chúng ta bị ảnh hưởng theo những cách phản ánh sức khỏe của chúng ta nói chung. "Những người bị trầm cảm cảm thấy thời gian trôi chậm lại và sự chậm lại đó được coi là một yếu tố làm trầm trọng thêm tình trạng trầm cảm".
Nghiên cứu từ ĐH Cornell đề cập đến một vấn đề khác: Cách chúng ta cảm nhận thời gian trôi qua tính bằng micro giây. Tiến sĩ Ogden cho biết, hiểu những cơ chế đó có thể giúp chúng ta quản lý chấn thương, trong đó những trải nghiệm tức thời được ghi như như một bản vẽ.
Khi cố gắng đánh giá tầm quan trọng của một trải nghiệm, bà Odgen đánh giá: "Bộ não của chúng ta chỉ nhìn lại và nói: Chà, chúng ta đã tạo ra bao nhiêu kỷ niệm".
"Khi bạn có trí nhớ phong phú hơn mức thường có trong khoảng thời gian 15 phút của cuộc đời, điều đó sẽ đánh lừa chúng ta rằng nó rất dài".
Nghiên cứu mới của Cornell đề cập đến một vấn đề khác: cách chúng ta cảm nhận thời gian trôi qua của micro giây. Tiến sĩ Ogden cho biết, hiểu những cơ chế đó có thể giúp chúng ta quản lý chấn thương, trong đó những trải nghiệm tức thời được ghi nhớ như được rút ra.
Khi cố gắng đánh giá tầm quan trọng của một trải nghiệm - bà Ogden nói - "bộ não của chúng ta chỉ nhìn lại và nói, Chà, chúng ta đã tạo ra bao nhiêu kỷ niệm?"
Bà cho biết thêm: "Khi bạn có trí nhớ thực sự phong phú này, phong phú hơn mức bạn thường có trong khoảng thời gian 15 phút của cuộc đời mình, điều đó sẽ đánh lừa bạn nghĩ rằng nó rất dài."
Hugo Critchley, giáo sư tâm thần học tại Trường Y Brighton và Sussex, người đã nghiên cứu cách nhịp tim ảnh hưởng đến trí nhớ đối với từ ngữ và phản ứng sợ hãi, cho biết nghiên cứu về nhận thức về thời gian cho đến gần đây vẫn tập trung vào các vùng khác nhau của não.
"Tôi nghĩ rằng người ta đánh giá cao hơn nhiều rằng các chức năng nhận thức được liên kết mật thiết, thậm chí có lẽ dựa trên cơ sở, sự kiểm soát cơ thể, trong khi hầu hết các nhà tâm lý học cho đến những năm 1990 đều coi cơ thể là thứ được kiểm soát ở cấp độ thân não," Tiến sĩ Critchley, người không tham gia vào nghiên cứu về nhịp tim của ĐH Cornell, cho biết.
Tiến sĩ Critchley cho biết nghiên cứu trước đây đã điều tra xem kích thích thể chất có liên quan như thế nào đến quá trình xử lý căng thẳng và các trạng thái cảm xúc như lo lắng và hoảng sợ. Nghiên cứu mới mở rộng về điều đó bằng cách tập trung vào vai trò của trái tim trong một chức năng phi cảm xúc, nhận thức về thời gian, có thể liên quan đến những biến dạng lớn hơn trong suy nghĩ.
Ông nói: "Bạn không thể nhìn vào chức năng nhận thức một cách cô lập. Ngay cả khi hiểu cách bộ não phát triển và bắt đầu thể hiện các trạng thái tinh thần bên trong, chúng ta đang xem xét tính ưu việt của thông tin bên trong không thể tránh khỏi mà con người cần kiểm soát để duy trì sự sống."
Adam K. Anderson, giáo sư tâm lý học tại Cornell và là đồng tác giả của nghiên cứu mới cho biết, một lý do mà cơ thể có thể liên quan chặt chẽ đến nhận thức về thời gian là vì thời gian có liên quan mật thiết đến nhu cầu trao đổi chất.
Ông Anderson nói: "Thời gian là một nguồn tài nguyên. Nếu cơ thể là một cục pin, hoặc một bình xăng, thì tại thời điểm đó, nó đang cố gắng nói: Chúng ta có bao nhiêu năng lượng? Chúng ta sẽ làm cho mọi thứ có vẻ ngắn hơn hoặc dài hơn về mặt thời gian dựa trên lượng năng lượng cơ thể chúng ta có".
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!