Ở một mức độ nhất định, cách chúng ta nhìn nhận và tương tác với thế giới là khó - nhưng không hoàn toàn. Một người nhút nhát bẩm sinh có thể không bao giờ coi việc lặn hay bay trên bầu trời như một sở thích, nhưng họ có thể định hình cách họ tiếp cận thế giới - theo những cách khiến họ tự tin hơn và có khả năng chống chọi tốt hơn với những quả cầu lớn và nhỏ của cuộc sống.
Trích lời Erik Vance trong bài báo trên New York Times vào tháng 9 năm 2021 về việc nuôi dạy những đứa trẻ kiên cường: "Đó là một nguyên tắc tâm lý kết hợp giữa lạc quan, linh hoạt, giải quyết vấn đề và động lực".
Không có thời điểm nào trong lịch sử gần đây, khả năng phục hồi - cảm xúc, tinh thần và thể chất - lại quan trọng hơn trong vài năm qua. Nhiều người trong chúng ta gặp khó khăn trong việc kiên cường, ngay cả khi không phải do sự lựa chọn. Trong những khoảng thời gian ít căng thẳng hơn, chúng ta có thể thúc đẩy khả năng phục hồi của bản thân và con cái của chúng ta một cách nhất quán, điều này sẽ mang lại cho chúng năng lực phục hồi rất tốt để rút ra khi cần thiết. Đó thực sự là một tin tốt.
Khả năng phục hồi có thể được bồi dưỡng và phát triển ở mọi lứa tuổi.
Dưới đây là một số cách để chúng ta làm điều đó!
Đối với trẻ em ở mọi lứa tuổi, mô hình hóa hoặc dự đoán khả năng phục hồi là một cách tốt để dạy. Ví dụ: hãy tưởng tượng bạn đang ở trên một chiếc máy bay, bị kẹt ở ghế giữa và mọi thứ trở nên khá hỗn loạn. Người ở bên phải của bạn đang hoảng sợ. Người bên trái của bạn cũng vậy. Các tiếp viên hàng không, bình tĩnh (ít nhất là ở bên ngoài) phát đồ ăn nhẹ. Họ đang chỉ cho bạn cách giữ bình tĩnh. Làm thế nào để có thể kiên cường vượt qua tình huống căng thẳng thần kinh này.
Tăng cường khả năng phục hồi ở thanh thiếu niên
Khả năng phục hồi ở thanh thiếu niên sẽ hơi khác một chút.
Một số kỹ thuật bạn có thể khuyến khích hoặc nhắc nhở họ sử dụng. Thậm chí có thể dán chúng vào tủ lạnh:
1. Trấn tĩnh: Khi một điều gì đó gây xáo trộn xảy ra trong cuộc sống, những căng thẳng liên quan đến sự kiện gián đoạn đó sẽ chuyển thành những căng thẳng hàng ngày, khiến chúng có vẻ tồi tệ hơn. Thanh thiếu niên đã có những cảm xúc như tàu lượn siêu tốc nhờ vào hormone và những thứ như vậy, vì vậy có thể ít khiến chúng rơi vào cảm giác choáng ngợp hơn. Nhưng vì hiểu được khả năng này, chúng ta có thể chủ động chuẩn bị cho những tình huống khó khăn và sẵn sàng hành động dễ dàng hơn một chút cho bản thân và những người thân yêu hoặc bạn bè của chúng ta.
2. Nói chuyện: Hãy nói chuyện với bất kỳ ai mà bạn cảm thấy thoải mái - bạn bè, giáo viên, cố vấn, anh chị em, ông bà, mục sư hoặc thậm chí là… cha mẹ. Đặc biệt là các bậc phụ huynh. Họ có vẻ già, nhưng họ cũng đã từng trẻ và họ quan tâm đến bạn. Đặt câu hỏi cho họ, lắng nghe và chia sẻ ý kiến của bạn.
3. Giúp đỡ người khác: Không có liều thuốc giải độc nào tốt hơn để giúp bạn tránh khỏi những điều đang làm phiền bạn hơn là giúp đỡ đồng loại. Bạn có thể dễ dàng tìm ra cách để giúp đỡ nếu bạn quan sát. Làm tình nguyện viên tại trường của bạn, giúp ai đó làm bài tập về nhà, dọn dẹp xung quanh nhà hoặc tìm một tổ chức cộng đồng để cho tài năng của bạn vay.
Ngoài ra, hãy chăm sóc bản thân. Ngủ đủ giấc, ăn những thực phẩm tốt cho sức khỏe mà bạn thích, đảm bảo tinh thần được nghỉ ngơi, cung cấp đủ nước. Đi dạo. Trong thời gian căng thẳng, sẽ rất hữu ích nếu bạn giữ cho cây thể chất, hay còn gọi là cơ thể của bạn, ở trạng thái khỏe mạnh và sung mãn.
4. Lập kế hoạch và bám sát kế hoạch đặt ra: Trong khoảng thời gian cực kỳ căng thẳng, hãy vạch ra một lịch trình hàng ngày và sau đó… làm theo nó. Đối với những thanh thiếu niên mới bắt đầu học trung học hoặc đại học, cả một thế giới của những lựa chọn mới đã mở ra. Hãy để những thói quen của bạn giúp bạn có cơ sở và bình tĩnh. Có thể đó là gọi cho một người bạn vào mỗi buổi tối hoặc dừng lại ăn bánh ngọt trước khi đến lớp. Các thói quen đang dần ổn định, vì vậy hãy tạo một thói quen phù hợp với bạn.
Tăng cường khả năng phục hồi ở trẻ nhỏ
Hãy nhớ rằng trẻ em cũng phải đối mặt với căng thẳng.
Có thể chúng ta nhìn lại tuổi thơ qua cặp kính màu hoa hồng, nhưng không phải lúc nào chúng ta cũng vô tư đi dạo trong công viên. Các lớp học mới, thích ứng với trường học trực tuyến, đấu tranh với anh chị em, bắt nạt hoặc thách thức học tập... đều có thể ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ. Đừng phủ nhận mối quan tâm của con bạn. Lắng nghe tích cực, với sự đồng cảm.
1. Cùng nhau vượt qua những thử thách nhỏ: Giả sử con trai bạn đi học về với điểm F trong bài kiểm tra chính tả. Bạn biết thực tế là cậu ấy đã không chuẩn bị cho nó. Bạn có thể giải thích rằng sự lười biếng là mấu chốt của điểm F này, nhưng hướng tốt hơn sẽ là nhấn mạnh vào nguyên nhân và kết quả. Nguyên nhân của việc cậu ấy không chuẩn bị được là cậu ấy đã học không đủ. Lần tới, đối với một kết quả khác, cậu ấy có thể chọn một cách tiếp cận khác.
2. Giữ sự tập trung vào một cái nhìn tích cực về bản thân: Giúp con bạn nhớ rằng con đã từng vượt qua những giai đoạn khó khăn trong quá khứ. Giải thích rằng mỗi thử thách trước đây đã xây dựng sức mạnh, giúp họ có thể đối phó tốt hơn với thử thách ngày hôm nay. Khuyến khích con bạn cảm thấy tự tin rằng chúng có thể giải quyết vấn đề và đưa ra quyết định đúng đắn.
3. Giúp họ chấp nhận thay đổi: Hiểu rằng sự thay đổi là một phần của cuộc sống có thể làm cho nó có vẻ ít đáng sợ hơn. Mục tiêu mới có thể thay thế mục tiêu cũ. Sau khi học mẫu giáo, chúng sẽ "nâng cấp" lên lớp một. Răng sữa rụng nhưng răng lớn mọc vào. Thay đổi cũng là điều chúng ta có thể tạo ra. Nếu một môn học ở trường không diễn ra tốt đẹp như chúng ta mong muốn, chúng ta có thể lập kế hoạch để thay đổi nó.
4. Hãy kiên định: Cha mẹ hoặc người lớn luôn nuôi dưỡng giúp trẻ yên tâm và cảm thấy an toàn có thể giúp trẻ lăn lộn với những thay đổi hoặc tình huống bất ngờ. Làm việc với những đứa trẻ của bạn để tạo ra một thói quen. Quyết định thời gian nào dành cho bài tập ở trường và thời gian nào dành cho việc thư giãn hoặc vui chơi.
5. Ghi nhận những khoảnh khắc khám phá bản thân: Thời điểm khó khăn hơn là khi mọi người (bao gồm cả trẻ em!) có thể học được nhiều điều về bản thân. Nói những câu như "Khó khăn mà bạn vừa trải qua nó thực sự cho chúng tôi thấy bạn được tạo ra từ gì!".
Dù một người có kiên cường đến đâu thì cũng có lúc quá sức để giải quyết một mình. Nếu con bạn đang gặp khó khăn, hãy để ý các dấu hiệu lo lắng hoặc trầm cảm. Đừng ngần ngại nói chuyện với con bạn hoặc bác sĩ nhi khoa của trẻ vị thành niên nếu bạn cảm thấy chúng không phải là chính mình hoặc nếu một bước thụt lùi dường như nhỏ đã thực sự khiến chúng gặp khó khăn.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!