Ngày 26/11 vừa qua, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã đặt tên cho một biến thể coronavirus mới phát hiện là “Omicron” và xếp nó vào nhóm “biến thể đáng lo ngại” (variant of concern). Đây là một biến thể có số lượng đột biến rất cao, dễ dàng xâm nhập vào cơ thể người và thậm chí còn có khả năng khiến người đã khỏi COVID-19 tái nhiễm biến thể này nhiều hơn hẳn so với các biến thể khác. Dưới đây là những kiến thức cơ bản nhất bạn cần nắm được về Omicron.
Khởi phát
Giới quan chức tại Nam Phi lần đầu tiên báo cáo Omicron (B.1.1.529) cho WHO vào ngày 24/11 vừa qua, sau khi số ca mắc phải biến thể này tăng mạnh vào nhiều tuần trước đó. Mẫu bệnh phẩm đầu tiên có chứa Omicron được phát hiện vào ngày 9/11 và cho tới hiện nay, số ca nhiễm Omicron đang gia tăng nhanh chóng tại Nam Phi. Tuy nhiên, quốc gia nào là nơi khởi phát biến thể này hiện vẫn còn là một ẩn số.
Đột biến
Omicron có hơn 30 gen đột biến trong gen mã hóa protein, trong đó có 10 đột biến nằm trong “vùng liên kết thụ thể”, khiến nó tăng khả năng thành công khi bám vào các tế bào trên cơ thể người. Bên cạnh đó, một số đột biến của biến thể này đã được phát hiện trong các biến thể trước đó, có liên quan đến khả năng lây truyền cao hơn và né tránh tốt hơn các cơ chế phòng thủ, miễn dịch của cơ thể người. WHO cho rằng: “Khả năng lây lan tiềm ẩn của Omicron ở mức độ toàn cầu là rất cao”.
Mức độ nghiêm trọng khi gây bệnh
Hiện tại, giới khoa học vẫn chưa thể đưa ra một kết luận chắc chắn rằng Omicron có gây ra các triệu chứng bệnh nặng hơn so với các biến thể trước đó hay không. Số liệu thu thập được ban đầu cho thấy rằng tỷ lệ nhập viện ở Nam Phi thực tế đang tăng. Tuy nhiên, theo WHO, xu hướng này có thể là kết quả của việc tổng số người nhiễm bệnh ngày càng tăng, không chắc chắn là ảnh hưởng của riêng biến thể Omicron này.
Hiệu quả của vaccine
Hầu hết các loại vaccine COVID-19 hiện hành đều hỗ trợ hệ thống miễn dịch chống lại những protein đột biến nhất định. Vì có chứa nhiều loại đột biến khác nhau, chuyên gia lo ngại rằng các vaccine hiện hành có thể kém hiệu quả hơn trong việc nhận biết và ngăn ngừa Omicron.
Jesse Bloom – một nhà sinh học tiến hóa tại Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Fred Hutchinson, Seattle cho biết: “Dựa trên rất nhiều nghiên cứu được thực hiện trên các biến thể khác, chúng tôi tin rằng sẽ có những sự sụt giảm đáng kể trong quá trình tạo ra kháng thể của vaccine”. Tuy nhiên, các nhà khoa học khác cũng nhấn mạnh rằng tác dụng của vaccine chỉ có thể bị sụt giảm, không thể bị biến mất hoàn toàn.
Khả năng lây truyền
Số liệu thu thập được tại Nam Phi cho thấy rằng số người có kết quả dương tính với COVID-19 có xu hướng tăng ở những khu vực bị ảnh hưởng bởi Omicron. Tuy nhiên, để chắc chắn được rằng xu hướng này gây ra bởi bản thân đột biến hay bởi những yếu tố khác nữa thì còn cần một quá trình nghiên cứu cẩn trọng trong tương lai.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!