Tại Azerbaijan, tình yêu đối với thảm đã là một phần không thể tách rời của người dân. Kể từ Thời đại Đồ đồng, văn hóa yêu thảm đã trở thành một nét đặc trưng của họ và được bảo tồn cho đến tận ngày nay.
Bảo tàng Thảm Quốc gia Azerbaijan (Ảnh: Azerbaijan Brand Center)
Thảm được tìm thấy ở khắp mọi nơi trên đất nước: trên tường, sàn nhà, tại các cửa hàng lưu niệm… Một số còn được dệt để dành cho những dịp đặc biệt như sinh nhật, đám cưới và tang lễ. Kỹ thuật dệt của người dân Azerbaijan được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác và mỗi tấm thảm đều mang theo câu chuyện của riêng mình. Vào năm 2010, UNESCO đã công nhận nghề dệt thảm truyền thống của Azerbaijan vào Danh sách Di sản Văn hóa Phi vật thể đại diện của nhân loại.
Tại thủ đô Baku của đất nước, tình yêu đối với thảm được thể hiện qua bảo tàng Thảm Quốc gia Azerbaijan với thiết kế là hình dạng một tấm thảm cuộn khổng lồ cùng các hoa văn trang trí màu vàng. Ba tầng của bảo tàng chứa khoảng 6000 chiếc thảm có từ thế kỷ XVII cho tới nay, bao gồm các loại thảm truyền thống, hiện đại, dệt thoi, dệt phẳng đến từ khắp nơi trên đất nước.
Bảo tàng hiện có đến khoảng 6000 tấm thảm niên đại từ thế kỷ 17 đến nay (Ảnh: Azerbaijan Brand Center)
Bảo tàng được thành lập vào năm 1967 bởi nghệ sĩ và thợ dệt thảm nổi tiếng Latif Karimov, người đã cống hiến cả cuộc đời mình để tôn vinh, bảo tồn những tấm thảm của Azerbaijan. Vào thời điểm khai trương, đây là bảo tàng đầu tiên về thảm. Kể từ năm 2014, nó được sử dụng như một trung tâm nghiên cứu và giáo dục quan trọng.
Bà Sevinj Hajiyeva - một thành viên của Azerkhalcha, tổ chức bảo tồn truyền thống dệt thảm lâu đời và ủng hộ những người phụ nữ cống hiến cả cuộc đời cho thảm, nói: “Dệt thảm không chỉ là một loại hình nghệ thuật; nó là niềm đam mê sâu sắc, là tình yêu và là người bạn đồng hành suốt đời. Khát vọng lớn nhất của tôi là truyền lại nghệ thuật này cho thế hệ trẻ”.
Trong lịch sử, những tấm thảm của Azerbaijan đã vươn xa ra khắp các châu lục. Chúng đã được đề cập đến trong “Sách của Dede Korkut”, có nguồn gốc từ thế kỷ X, là một trong những tác phẩm lâu đời nhất còn sót lại của Thổ Nhĩ Kỳ.
(Ảnh: Azerbaijan Brand Center)
Người ta cũng tin rằng, nhà du hành Ả Rập Al-Muqaddasi vào thế kỷ X đã đến thăm Azerbaijan và nói rằng “thảm ở nơi đây là không gì sánh bằng”. Các nhà sử học Hy Lạp cổ đại Herodotus và Xenophon, nhà thám hiểm, nhà văn nổi tiếng người Ý Marco Polo, cũng đã đề cập về tầm quan trọng của thảm Azerbaijan trong các tác phẩm của họ.
Ngày nay, việc bảo tồn nghề dệt thảm có ý nghĩa rất quan trọng đối với Azerbaijan. Một số trường đại học và cao đẳng tại đây đã giảng dạy về các bộ môn liên quan đến thảm. Ahmed, người sinh sống và làm việc ở Baku, khẳng định: “Đối với tôi, với tư cách là một nghệ sĩ người Azerbaijan, tấm thảm đại diện cho ngôn ngữ nghệ thuật bản địa hóa mà qua đó người ta có thể thể hiện các chủ đề toàn cầu. Trong văn hóa Azerbaijan, tấm thảm tượng trưng cho sự kết nối nhiều tầng giữa lịch sử, truyền thống, chuẩn mực xã hội, tôn giáo, chính trị và địa lý”.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!