Nguyên nhân của sự di cư lớn, khi con người hiện đại đi từ bị hạn chế đến một lục địa duy nhất để chinh phục thế giới, vẫn chưa được biết. Tuy nhiên, những thông tin mới về vấn đề thay đổi khí hậu ở khu vực Trung Đông và Địa Trung Hải cung cấp một số manh mối giải thích cho câu hỏi này.
Ngày nay, Trái đất tiếp cận gần nhất với Mặt trời vào đầu tháng 1, nhưng 125.000 năm trước điều này đã xảy ra vào mùa hè phía bắc thay vào đó làm cho mùa hè ở Bắc bán cầu nóng hơn và mùa đông lạnh hơn. Ngược lại, sự kéo dài quỹ đạo hiện đang làm giảm sự thay đổi theo mùa của miền bắc trong khi củng cố những thay đổi của Nam bán cầu.
Giáo sư John Kutzbach của Đại học Wisconsin-Madison nói: "Có những cơn mưa mùa hè mạnh hơn ở Sahara và những cơn mưa mùa đông mạnh hơn ở Địa Trung Hải vào thời điểm đó. Điều tương tự cũng xảy ra khoảng 20.000 và 40.000 năm sau, được xác nhận với các hồ nước cũ, liên quan với các hang động đá vôi và trầm tích biển. Chúng tôi không thực sự biết tại sao mọi người di chuyển, nhưng nếu sự hiện diện của nhiều thảm thực vật là hữu ích, thì đây là những thời điểm có lợi cho họ".
Trong Kỷ yếu của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia, Kutzbach cung cấp mốc thời gian chi tiết nhất về sự thay đổi nhiệt độ và lượng mưa ở Châu Phi, Ả Rập và lưu vực Địa Trung Hải. Ông cho rằng đó là một trong những thay đổi khí hậu theo chu kỳ đã thúc đẩy cuộc di cư lớn.
Mặc dù Sahara khô ráo như ngày nay, nó sẽ tạo ra một rào cản ghê gớm và Trung Đông có thể không hấp dẫn đặc biệt đối với những người săn bắn hái lượm thời đó. Các chu trình này cũng giải thích bằng chứng người Homo Sapiens rời châu Phi sớm hơn nhiều, nhưng không củng cố sự hiện diện của họ ở các khu vực lân cận.
Từ 70.000 đến 15.000 năm trước, phần khốc liệt nhất của kỷ băng hà đã làm giảm biên độ của chu kỳ, làm dịu sự giãn nở và rút lui của các sa mạc.
Kutzbach đã nghiên cứu các chu kỳ khí hậu cổ đại trong một thời gian dài. Hơn 40 năm trước, ông là người đầu tiên lập các kỷ lục về thời kỳ mạnh và yếu trong các cơn gió mùa của châu Phi với chu kỳ Milankovitch trên quỹ đạo Trái đất. Ông mô tả công việc của mình kể từ đó là một quá trình tinh chỉnh chậm các mô hình bằng cách sử dụng sức mạnh tính toán tăng thêm và dữ liệu bổ sung.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!