Tết là nét văn hóa đặc sắc của người Việt Nam nói riêng và nhiều nước châu Á nói chung. Trong ngày đầu xuân, một tục lệ quen thuộc, mang nhiều ý nghĩa đẹp đẽ, vốn tồn tại lâu đời trong Tết cổ truyền của nhiều dân tộc châu Á chính là tục mừng tuổi đầu năm hay còn gọi là tục lì xì.
Phong bao mừng tuổi tượng trưng cho lời cầu chúc may mắn, sức khỏe và tài lộc mà người tặng gửi tới người nhận. Nhận được hay cho đi nhiều phong bao lì xì trong ngày Tết đều được coi là điều may mắn. Người nhận được hưởng lộc mà người trao chắc chắn đã có một năm phát tài phát lộc nên giờ “chia lộc” cho những người xung quanh.
Ý nghĩa của phong bao lì xì không nằm ở số tiền mừng mà quan trọng là ở thiện ý, ở ý nghĩa tốt đẹp của hành động. Tiền lì xì thường là những món tiền nhỏ, gồm cả tiền lẻ và tiền chẵn.
Không biết tục “lì xì” đã ra đời từ bao giờ nhưng nó đã được lưu truyền từ năm này sang năm khác và đến giờ vẫn được gìn giữ như một nét văn hóa đẹp. Trong ngày đầu năm, mọi người đến chúc Tết người thân, họ hàng, bạn bè, thăm hỏi lẫn nhau và sẽ không quên mừng tuổi người già, trẻ nhỏ.
Mừng tuổi đầu năm là một hành động ước lệ, tượng trưng cho lời cầu chúc may mắn, sức khỏe và sự sung túc tới cho gia chủ.
Màu đỏ của phong bao tượng trưng cho sự may mắn, đỏ đắn. Hình ảnh chiếc phong bao còn tượng trưng cho sự kín đáo, những bất ngờ thú vị chờ đợi phía trước. Đồng thời, chiếc phong bao cũng là một cách ứng xử tinh tế của người Á Đông khi người tặng không muốn có sự so bì, tị nạnh giữa những người được nhận.
Thường người ta sử dụng những tờ tiền mới để mừng tuổi đầu năm. Tiền mới tượng trưng cho sự mới mẻ, tinh khôi, một khởi đầu mới. Khi được nhận lì xì, văn hóa ở nhiều nước phương Đông quy định ngầm rằng người nhận chỉ được mở phong bao sau khi người trao tặng đã ra về để thể hiện phép lịch sự.
Ở Trung Quốc, vào dịp đầu năm, nếu có trẻ nhỏ “vòi” tiền mừng tuổi, người lớn không bao giờ từ chối bởi nếu làm như vậy, cả năm sau sẽ không may mắn. Theo tục lệ truyền thống, trẻ em thường chúc người mừng tuổi cho mình những điều may mắn, tốt đẹp trước khi đón nhận chiếc phong bao. Những chiếc phong bao này sau đó sẽ được tích lại, cất dưới gối ngủ trong khoảng một tuần rồi mới mở ra.
Nguồn gốc của tục lì xì cũng được cho là bắt nguồn từ Trung Quốc. Dưới triều đại nhà Tần, người già thường tích những đồng xu nhỏ, buộc lại với nhau bằng một sợi chỉ đỏ. Tiền này được coi là tiền may mắn giúp xua đi tà khí và bảo vệ những người trẻ trong nhà khỏi bệnh tật, xúi quẩy.
Với ý nghĩa tốt đẹp đó, dần dần người ta đã hình thành tục lệ tặng tiền mừng tuổi cho người già, trẻ nhỏ trong ngày đầu xuân với niềm tin đây sẽ là tiền may mắn, giúp gia chủ gặp nhiều thuận lợi, đỏ đắn trong năm mới. Sau này, khi ngành in đã phát triển, hình tượng sợi chỉ đỏ buộc vào đồng tiền xu được thay thế bằng những chiếc phong bao đỏ.
Ở hầu hết các nước, khi mừng tuổi đầu năm, người ta đều ưa chuộng dùng phong bao đỏ nhưng riêng ở Nhật Bản, món tiền này được đựng trong phong bao trắng có đề tên của người nhận, thể hiện một sự trân trọng.
Những người Mã Lai theo đạo Hồi sinh sống ở Malaysia, Brunei, Indonesia và Singapore cũng sớm tiếp nhận tục lệ mừng tuổi người già và trẻ nhỏ trong Tết Eid al-Fitr của người Hồi giáo. Tuy vậy, thay vì dùng phong bao đỏ, họ dùng phong bao xanh lá cây.
Vào dịp Tết Eid al-Fitr, những gia đình Hồi giáo thường chuẩn bị sẵn nhiều phong bao xanh lá cây để tặng khách đến thăm nhà. Họ không chỉ mừng cho người già, trẻ nhỏ mà tất cả bạn bè, họ hàng, làng xóm… tới chơi nhà đều được nhận, thậm chí những người không thể đến chơi nhà họ vào dịp Tết Eid al-Fitr cũng vẫn được chủ nhà gửi nhờ phong bao cho người khác đem về tặng giúp. Hành động này thể hiện sự hào phóng mà mọi người dành cho nhau trong dịp lễ quan trọng của người Hồi giáo.
Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!